سرگذشت قانون اساسی در سه کشور ایران، فرانسه و آمریکا

تاریخ نشر : ۸۴۱۱۱۷
تیراژ : ۲۰۰۰
تعداد صفحه : ۴۰۴
نوبت چاپ : ۱
شابک : ۹۶۴-۴۱۹-۱۰۲-۱
رده دیویی : ۳۴۲
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
قطع : وزیری
جلد : شومیز
محل نشر : تهران
نویسنده : زرنگ - محمد

در این کتاب، پس از بیان مباحثی در خصوص مفهوم قانون اساسی، خاستگاه تاریخی قانون اساسی، کارکردهای قانون اساسی، و قلمرو تغییرات در قانون اساسی، سرگذشت قانون اساسی سه کشور ایران، فراسنه، و آمریکا بیان گردیده و علل و زمینه‌های سیاسی و اجتماعی تحولات قانون اساسی سه کشور با تاکید بر جنبه‌های حقوقی آن بررسی شده است. در پایان نیز، قانون اساسی سه کشور در سه بخش 'خاستگاه و مبانی نظری'، 'کار ویژه‌ها و محورها' و 'اصلاحات و تغییرات' با یک‌دیگر مقایسه و چنین نتیجه‌گیری می‌شود: 'تصویب قانون اساسی فرانسه را می‌توان ثمره‌ی آرا و اندیشه‌ها، تجارب و تحولات سیاسی، اجتماعی فراوانی دانست که در طی دو تا سه قرن قبل از آن، در فرانسه جریان داشته است. پیدایش قانون اساسی در آمریکا، زمینه‌ها و بستر متفاوتی داشت. در آمریکا، میراث فکری ریشه‌داری هم‌چون فرانسه وجود نداشت و جریانات فکری در این کشور، متاثر از جریانات فکری اروپا بود... قانون اساسی آمریکا در شرایطی به تصویب رسید که کشور جدیدی به نام 'ایالات متحده‌ی آمریکا' شکل گرفت... در حقیقت حرکت به سمت استقلال و رهایی از استعمار پس از آن، اتحاد و ائتلاف ایالات استقلال یافته، مهم‌ترین بستر پیدایش و تصویب قانون اساسی بود. پیدایش و تصویب اولین قانون اساسی در ایران دارای زمینه‌ها و بستری متفاوت با فرانسه و آمریکا بود. در ایران، نه مبانی فلسفی و نظری موجود در فرانسه وجود داشت، و نه مقوله‌ی استقلال و تاسیس کشور جدید مطرح بود. قانون اساسی در ایران یک پدیده‌ی اصلی که زاییده‌ی شرایط و مقتضیات جامعه‌ی ایرانی بوده و به لحاظ نظری در اندیشه و تفکر ایرانی ریشه داشته باشد، نبود. طرح اندیشه‌ی قانون اساسی در ایران، محصول آشنایی پاره‌ای رجال و روشنفکران ایرانی با غرب بود... زمینه و بستری بود که از یک طرف از یک پشتوانه‌ی جدید حقوقی ـ فلسفی اسلام و نظریه‌ی مذهبی ـ سیاسی برخوردار بود و از طرف دیگر شرایط استبدادی رژیم پهلوی و وابستگی آن به قدرت‌های بیگانه موجب شد تا بنیان قانون اساسی با تاکید بیش‌تری بر مبانی اسلامی هر چه بیش‌تر از به وجود آمدن استبداد و دخالت بیگانگان جلوگیری کند. به این جهت، قانونی که به وجود آمد هم جنبه‌ی الهی و مشروعیت الهی آن و هم نقش مردم در آن نهادینه شد'.