خلیج گرگان ، دریای خزر

خلیج گرگان بزرگ‌ترین خلیج دریای خزر است كه بر اثر پیشروی و گسترش شرقی رشته ساحلی شبه‌جزیره میانكاله در جنوب شرقی دریای خزر تشكیل شده است. وسعت خلیج گرگان حدود 400 كیلومترمربع است. طول خلیج در جهت غربی - شرقی حدود 70 كیلومتر و عرض آن نیز بین 13 تا 14 كیلومتر است، ولی كاملاً برخلاف شبه‌جزیره میانكاله، از غرب به شرق به عرض خلیج افزوده می‌شود. خلیج گرگان كم عمق است، به طوری كه با در نظر گرفتن بالاآمدگی آب، حداكثر عمق آن به 4 متر می‌رسد و از غرب به شرق تا حوالی ضلع جنوبی آشوراده به عمق آب افزوده می‌شود. درجه شوری آب خلیج در قسمت‌های غربی به علت كمی عمق و افزایش تبخیر، قدری بیش‌تر از شوری آب دریای خزر است. در دهانه رودهای پرآبی مانند قره‌سو و گُهرباران به علت ورود آب شیرین، از درجه‌ شوری آب آن كاسته می‌شود و برعكس به درجه‌ گل‌آلودگی آن افزوده می‌شود. حدود 25 رود و نهر كوچك از دامنه‌ شمالی البرز وارد خلیج گرگان می‌شوند. در كل، مقدار آب ورودی خلیج (به استثنای ماه‌های آبان تا اسفند) كمتر از آب خروجی است و كمبود آب آن از طریق دریای خزر تأمین می‌شود. این وضع سبب شده است كه یك جریان شدید طولانی از دریا به خلیج و یك جریان ضعیف و كوتاه مدت از خلیج به دریا، از طریق تنگه‌ بندر تركمن - آشوراده برقرار گردد. اكولوژی خلیج گرگان تحت تأثیر دریای خزر، رودهای مجاور و شبه جزیره میانكاله قرار گرفته است كه در رشد و تكثیر آبزیان،‌ ماهیان استخواندار و ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد. بدین جهت می‌توان گفت كه شبه جزیره میانكاله و خلیج گرگان دو محیط زیستی و جغرافیایی جدایی‌ناپذیرند. اگر چه خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله به صورت یك محدوده‌ زیستی حفاظت شده درآمده، ولی وجود صید بی‌رویه و بی‌موقع،‌ افزایش واردات فضولات صنعتی، دامداری و كشاورزی از یك سو و اهمیت زیست محیطی خلیج و لزوم بهره‌برداری بیشتر از منابع غذایی برای جمعیت فزاینده‌ كشور از سوی دیگر، از جمله مسائلی است كه می‌تواند لزوم توجه بیش‌تر و انجام پژوهش‌های بیشتر در خصوصیات خلیج گرگان و شبه جزیره میانكاله را توجیه كند.