فضاهای ویژه عشایری ، استان‌ فارس

همانطور كه پیشتر نیز مورد اشاره قرار گرفت استان فارس حدود 10 هزار خانوار غیرساكن دارد كه بیشترین تعداد آنها را عشایر كوچنده منتسب به ایلات قشقایی، خمسه، كهگیلویه و ممسنی تشكیل می‌دهند. فضاهای كوچ و اتراق عشایر استان همراه با كنش‌های فرهنگی ویژه عشایری مشتمل بر، نوع پوشش، مناسبات اجتماعی، نحوه كوچ، مسیرهای ایل رو و ... جاذبه‌های متنوع و جالب توجهی را پدید می‌‌آورند كه در نوع خود برای ایرانگردان و جهانگردان جالب توجه است. عمده‌ترین زیست‌بوم‌های عشایری استان را ایل راه‌های عشایر منطقه تشكیل می‌دهند كه عبارتند از : كازرون، لار، ممسنی، سمیرم خنج و داراب.
ییلاقات ایل قشقایی كه در دامنه شمالی كوه‌های زاگرس در امتداد شمال غربی به جنوب شرقی ادامه دارد، از شمالی‌ترین منطقه كامفیروز یعنی از نواحی طویله‌بند و گرمه شروع می‌شود و با عرض متفاوت از 90 تا 30 كیلومتر در دامنه شمالی كوه‌های دنا كه حدفاصل بین كهگیلویه و بویراحمد، فارس و اصفهان است تا منطقه بروجن امتداد می‌یابد. این منطقه از جنوب و جنوب غربی به ناحیه جاوید و رستم ممسنی، دشت روم یاسوج و سی‌سخت در كهگیلویه و بویراحمد، از غرب به فلارد و خانمیرزا و بروجن در چهارمحال و بختیاری، از شمال به بروجن و شهرضا در استان اصفهان و دشت سعاد‌ت‌‌آباد آباده در استان فارس و از شرق به ییلاقات ایل خمسه باصری یعنی به نواحی قنقری و ابرج محدود می‌شود. این نواجی پنج بخش بزرگ جمعیتی كاكان، بن رود، چهاردانگه، پادنا و سمیرم علیا را به طور كامل و قسمت‌هایی از حومه آباده و كامفیروز را در بر می‌گیرند.
ییلاقات ایل خمسه در شرق ییلاقات ایل قشقایی قرار دارند و به ترتیب از جنوب به شمال نواحی مرودشت، رامجرد، بیضا، ابرج، مشهد، مرغاب قنقری و بوانات را در بر می‌گیرند. این ناحیه از شمال به استان یزد، از شرق به سیرجان در استان كرمان، از جنوب به شهرستان شیراز و از غرب به ییلاقات قشقایی محدود می‌شود.
علاوه بر مناطق ییلاقی فوق‌الذكر كه خارج از مرز سیاسی استان فارس قرار گرفته‌اند، ییلاقات داخلی استان فارس نیز از زیست بوم‌های جالب توجه عشایری منطقه محسوب می‌شوند كه ییلاقات كوهمره از مهمترین آنهاست. كوهمره به ترتیب از شرق به غرب در امتداد كوه‌های زاگرس در جنوب شهرستان شیراز در فاصله سیاخ و دشمن زیاری به سه قسمت كوهمره‌ سرخی، كوهمره جروق و كوهمره نودان تقسیم می‌شود. عشایر این ناحیه كه به نام محل‌های یاد شده شناخته می‌شوند، فاصله زیادی بین ییلاق و قشلاق خود ندارند. در اوایل فروردین از دامنه كوه‌ها بالا رفته و تابستان را در دشت‌های مرتفع و دامنه‌های شمالی رشته كوه زاگرس سكونت می‌‌گزینند و در اوایل شهریور ماه از این كوه‌ها پائین آمده و با طی مسافتی كه از 40 تا 80 كیلومتر تجاوز نمی‌كند به مناطق قشلاقی خود در دامنه‌های جنوبی رشته‌كوه مذكور می‌رسند. مناطق قشلاقی عشایر فارس عموماً دشت‌های جنوب شرقی، جنوب غربی و گاهی نیز دشت‌های مركزی استان را شامل می‌شوند و عموماً ارتفاع كم و هوای ملایم در زمستان و بسیار گرم در تابستان دارند قشلاق ایل قشقایی در دامنه جنوبی رشته كوه‌های زاگرس قرار دارد و گاهی نیز از این كوه‌ها فاصله زیادی گرفته و به سوی دشت‌های كم‌ارتفاع ساحلی و تا زمین‌های دشتستان و استان بوشهر و نوار ساحلی جنوب پیش می‌رود. مناطق قشلاقی قشقائیان بطور مشخص در جنوب شرقی از ناحیه هرم و خنج شروع می‌شود و نواحی قیر و كارزین، افزراربعه، سیمكان، میمند، فیروزآباد خواجه‌ای، فراشبند، بوشگان، قسمتی از جره و سپس در ناحیه‌ جنوب غربی استان فارس نواحی شاپور ماهور و در استان كهگیلویه و بویراحمد اطراف دوگنبدان و در استان بوشهر لیراوی را در بر می‌گیرند.
مناطق قشلاقی ایل خمسه نیز بخش‌های بسیار وسیعی در شرق و جنوب شرقی استان را در بر می‌گیرند كه همه‌ مناطق شهرستان‌های فسا، جهرم‌، داراب و لار در استان فارس و قسمتی از نواحی درگاه و طارم در نوار ساحلی جنوب را شامل می‌شوند.
علاوه بر مناطق ییلاقی و قشلاقی، ایل راه‌های عشایر نیز از فضاهای كوچ عشایر منطقه هستند كه از دیدگاه توسعه جهانگردی می‌توانند مدنظر قرار بگیرند.