ارزش واقعی یوان
پس از اینكه تلاش‌های مقامات اقتصاد جهانی و مسؤولان اقتصادی ایالات متحده آمریكا مبنی بر تغییر ارزش یوان در برابر دلار آمریكا نتیجه داد و دولت چین ارزش واحد پولش را ۱/۲ درصد در برابر دلار بیشتر كرد، یورو واحد پول اتحادیه اروپا به یكباره تنزل یافت. به گزارش بانك مركزی چین، ارزش یوان در برابر یورو ۲ درصد ارتقا پیدا كرده است اما، تمامی مقامات مالی جهان اظهار می‌دارند كه در این فاصله زمانی یعنی از روز ۲۱ جولای سال ۲۰۰۵ تا به حال، نرخ برابری دلار / یورو تغییر چندانی نداشته است. چگونه امكان دارد كه پس از ۲۱ جولای ارزش یوان در برابر دلار ثابت و بدون تغییر و ارزش دلار هم در برابر یورو ثابت باشد. اما در روزهای پایانی ماه جولای اخبار مختلفی در مورد تنزل ۲ درصدی ارزش یورو در برابر یوان منتشر شد. تحلیلگران دلیل این اختلال را عدم شفافیت بازارهای پولی و مالی می‌دانند وعقیده دارند ارزش پول چین در سبد واحدهای پول جهان با مكانیزم خاصی تغییر می‌كند كه این مكانیزم برای هیچ یك از مقامات پولی بین‌الملل هنوز روشن نشده است. رابرت سینشه، رئیس استراتژی‌های جهانی بانك ایالات متحده آمریكا در این مورد می‌گوید:چین پس از ایجاد تغییر در واحد پول خود و افزایش ارزش آن بدون توجه به نوسانات دلار در بازارهای پولی بین‌المللی ارزش یوان را ثابت و در همان سطح حفظ كرد. وی تصمیم چین در افزایش ارزش یوان را بیش از اینكه تصمیم اقتصادی و مالی بداند یك تصمیم سیاسی می‌پندارد. در پایان هر روز، بانك مركزی چین نرخ برابری یوان با ۴ واحد پول را مشخص می‌كند و در روز بعد یوان در برابر ۴ واحد مذكور با قیمت‌های تعیین شده مبادله می‌شود. این ۴ واحد پول عبارتند از: دلار ایالات متحده آمریكا، یورو واحد پول اتحادیه اروپا، ین ژاپن و دلار كشور هنگ‌كنگ . طبق سیستم تجاری جدید، دلار می‌تواند با اختلاف ۳/۰ درصدی نسبت به نرخ تعیین شده در بازار مبادله شود در حالی كه سه دلار پول دیگر به همراه دیگر واحدهای پول موجود در سبد پولی این كشور می‌توانند در گستره وسیع‌تری تغییر یابند. طبق این قانون، دیگر واحدهای پول با تفاوت ۵/۱ درصدی نسبت به نرخ تعیین شده تغییر می‌كنند. اما در این شرایط هم هیچ‌یك از بازرگانان و تجار نمی‌توانند سود چندانی به دست آورند زیرا كنترل دولت روی اقتصاد این كشور و بازارهای پولی آن بسیار زیاد است.دولت چین بر بازار و جریان سرمایه در این كشور تسلط كامل دارد و به همین دلیل، سودآوری‌های كلان در این اقتصاد توسعه یافته آسیایی جایگاهی ندارد. به هر حال، اثرات این تحول بازار پولی بسیار زیاد است اما آیا تمامی این پیامدها ایجاد می‌شود یا با سیاست‌های دیگری كه دولت اتخاذ می‌كند این آثار و پیامدها به یكباره محو می‌شوند. مجله تایمز مصاحبه‌ای با یكی از تحلیلگران بازارهای پولی انگلیس در مورد اثرات تغییر ارزش یوان انجام داده است كه خلاصه‌ای از آن را در زیر می‌خوانید. گراهام سرجینت، دبیر سرویس مالی مجله تایمز عنوان این مصاحبه را این طور انتخاب كرد: ارزش یوان باید چقدر باشد؟در چند سال اخیر، مقامات اقتصادی كشورهای قدرتمند جهان بارها خواستار افزایش ارزش یوان شدند تا اینكه بالاخره در روز ۲۱ جولای سال ۲۰۰۵ دولت چین قبول كرد ارزش یوان را در برابر دلار آمریكا افزایش دهد. اما آیا این افزایش واقعا ضرورت داشت؟بسیاری از بازرگانان و دست‌اندركاران امور اقتصادی و بازارهای مالی عقیده داشتند كه ارزش یوان ۱۰ تا ۲۰ درصد كمتر از ارزش واقعی آن است. بخصوص در شرایطی كه اقتصاد چین هر روز بیشتر از روند پیش رشد می‌كند و زیرساخت‌های صنعتی و اقتصادی آن با سرعت بسیار بالا توسعه می‌یابند. خلاصه در این شرایط و به دنبال درخواست‌های مكرر مقامات آمریكایی و اروپایی دولت چین ارزش یوان را تنها ۱/۲ درصد افزایش داد یعنی تقریبا ۱/۰ تا ۲/۰ آنچه دست‌اندركاران تجاری اروپا و آمریكا خواسته بودند. این رشد اندك در ارزش یوان نمی‌تواند تغییر چشمگیری در روند تجاری این كشور ایجاد كند زیرا هنوز هم ارزش یوان در برابر دلار و یورو بسیار پایین است. اروپایی‌ها و آمریكایی‌ها می‌خواستند با افزایش ارزش یوان قیمت محصولات چینی را در بازار ارتقا دهند تا قدرت رقابت تولیداتشان بیشتر شود اما متاسفانه حیله آنها نتیجه نداد و چین توانست با افزایش ۲ درصدی ارزش پول خود، علاوه بر حفظ بازار محصولاتش به آنها اثبات كند كه با سیاست‌های پولی بین‌المللی مخالفتی ندارد و همسو با آنها حركت می‌كند. اما بعد از آن چین تصمیم گرفت ارزش یوان را در برابر سبد پولی كشور ثابت نگه دارد. روشن است كه بین این دو تصمیم یعنی افزایش ارزش یوان در برابر دلار و ثابت نگه داشتن ارزش یوان در برابر دیگر واحدهای پول موجود در سبد پولی آن تفاوت معناداری وجود دارد. با افزایش ارزش یوان چه تغییراتی در اقتصاد داخلی چین ایجاد می‌شود ؟ بانك مركزی چین در نظر دارد شاخص ارزش یوان در برابر سبد پولی خود را ثابت نگه دارد. بنابراین، اگر ارزش یوان در برابر دلار افزایش یابد، ارزش آن در برابر یورو كاهش خواهد یافت تا اثر یكدیگر را خنثی كنند. هدایت یوان واحد پول چین در سبد پولی جهان باعث می‌شود تا انعطاف‌پذیری این واحد پول افزایش یابد اما حتی با كنترل نرخ برابری ارز نیز مدیریت این پول بسیار مشكل است. در روزهای آغازین افزایش ارزش یوان در برابر دلار ایالات متحده آمریكا، دلار حجم زیادی از سبد پولی را پر می‌كند زیرا به مهم‌ترین واحد پول چین در عرصه‌های مختلف تجاری بدل می‌شود. در این شرایط، دارایی‌های دلاری سهم بزرگی از صندوق ذخایر ارزی چین را تشكیل می‌دهد. بخش بزرگی از مابقی سبد پولی چین با یورو و ین ژاپن پر می‌شود اما بعد از اینكه مدت نه چندان كوتاهی از این تحول گذشت، تركیب سبد پولی دوباره تغییر می‌كند و چین با توجه به تاثیری كه هر واحد پول یا كشور روی اقتصادش دارد، سهم آن واحد را در سبد ذخایر ارزی خود كم یا زیاد می‌كند. این امر در فاصله چند ماه بعد از تحول ارزش یوان در برابر دیگر واحدهای پول اتفاق می‌افتد. این تغییر ارزش واحد پول چین چه تاثیری روی اقتصاد اروپا دارد؟افزایش ارزش یوان در برابر دلار آمریكا باعث می‌شود كه نرخ برابری دلار / پوند (واحد پول انگلیس) و دلار / یورو به صورت خودكار تغییر كند و سیاست‌های تجاری آن را تغییر دهد. پس از ایجاد تمامی این تحولات، افزایش ارزش یورو در برابر دلار ایالات متحده آمریكا لزوما سبب ارزشمندتر شدن آن در برابر یوان نمی‌شود. آیا این تصمیم چین در مورد افزایش ارزش یوان نقطه آغاز یك جریان اصلاحاتی در اقتصاد این كشور است یا اینكه یك تغییر اقتصادی صرف است و به دنبال آن تغییرات دیگری صورت نمی‌گیرد؟چین تصمیم گرفته بود كه كنترل خود را روی واحد پول خود افزایش دهد اما اجرای این طرح برای مقامات اقتصادی بسیار مشكل بود. بازارهای بین‌المللی تحت تاثیر واحدهای پول ژاپن و اتحادیه اروپا هستند و چین هم در اثر رشد سریع اقتصادش توانسته است سهمی را در این بازارها به خود اختصاص دهد. از طرف دیگر این واحدهای پول یعنی ین و یورو، واحدهای بسیار فعالی در برابر دلار آمریكا هستند و به همین دلیل، حفظ ارزش یوان در برابر دلار و ثابت نگه داشتن آن در یك سقف ثابت كار بسیار سختی است. بدون تردید پس از اجرای طرح افزایش ارزش یوان در برابر دلار آمریكا باید تغییرات دیگر در بازارهای پولی انجام شود و جریان تحولات بازار همچنان ادامه دارد. روشن است در این شرایط، ارزش یوان در برابر دلار باز هم زیاد می‌شود تا بتواند خود را با بازارهای پولی بین‌المللی هماهنگ سازد اما اینكه این تغییر در آینده نزدیك صورت گیرد یا خیر قابل پیش‌بینی نیست. آیا افزایش ارزش یوان روی بازارهای غربی تاثیر می‌گذارد؟چین پس از ژاپن بزرگترین صندوق ذخایر ارزی را دارد و در چند سال اخیر هم با خرید اوراق قرضه دولت آمریكا و برگه‌های مشاركت دولت این كشور، سهم زیادی در اقتصاد آمریكا داشته است. به همین دلیل، حتی اگر شایعاتی ایجاد شود مبنی بر اینكه چین در نظر دارد سرمایه‌های ارزشی خود را به یورو یا ین تبدیل كند، ارزش اوراق قرضه دولت ایالات متحده آمریكا به یكباره سقوط می‌كند و بازار زیر و رو می‌شود. از دیگر اثرات این شایعات می‌توان افزایش نرخ بهره بانكی را نام برد كه باز هم آسیبی جدی به اقتصاد آمریكا وارد می‌كند. باید بدانید كه بدون تردید چین اقدام به تغییر سرمایه‌های ارزی خود و تبدیل آن به ین و یورو خواهد كرد. اگرچه این تحول در چند سال آتی صورت نمی‌گیرد اما بهتر است از هم‌اكنون بازارهای مالی خود را برای این تغییر آماده كنند تا مشكل خاصی در عرصه اقتصاد جهان ایجاد نشود.
مونا مشهدی رجبی
