دولت احمدی نژاد و تئوری توطئه

در حوزه عینی و واقعی سیاست، چه کسی وجود «توطئه» و تلاش دشمنان یا مخالفان و رقبا را برای تخریب و کارشکنی، نفی می کند؟ به نظر می رسد که چنین مضمونی، مفروض تمام کسانی است که پای در عرصه سیاست می نهند. اینجا و در این دیار نیز، در تاریخ سیاسی معاصر ایران، شواهد متعددی از «توطئه» می توان ذکر کرد که دولت های ملی و دموکرات را هدف گرفته اند؛ کودتای ۲۸مرداد۳۲ شاید برجسته ترین نمونه یی باشد که از دل «توطئه» مشترک دشمنان خارجی و مخالفان داخلی دولت ملی دکتر محمد مصدق، شکل گرفت و متاسفانه به فرجام رسید؛ رخدادی که آسیب ها و پیامدهای ناگوار بر روند دموکراتیزاسیون در ایران به جای گذاشت.
چگونگی ترور زنده یاد دکتر فاطمی و همکاری کینه توزانه مخالفان داخلی آزادی و استقلال میهن، با دشمنان خارجی و سرانجام محقق شدن ترور ناجوانمردانه، یک شاهد دیگر است (آنچنان که مرحوم عراقی به وضوح در خاطرات خود تبیین کرده است). یا می توان از «بحران های ۹روز یک بار» علیه دولت خاتمی یاد کرد؛ بحران هایی که باید بسیار
خوش بین بود تا آنها را با مقوله «توطئه» گره نزد... خلاصه آن که وجود توطئه و تلاش برای سامان دادن و اجرای آن در عرصه سیاست جاری در اغلب نقاط جهان، امری بدیهی به نظر می رسد.
اما، میان این نکته و این رویکرد که هر مشکل و عیب و ایراد و کاستی به مخالفان سیاسی و دشمنان نسبت داده شود، فاصله بسیار است. در واقع در حالت اخیر، بدون یک نقد منصفانه و علمی و واقع بینانه از مشکلات و نواقص و بحران ها، و بدون توجه به لزوم تلاش برای اصلاح استراتژی ها یا تاکتیک ها و برنامه ها، سرانگشت ارزیابی، پیشاپیش به سوی «عامل بیرونی» (مخالف، رقیب، یا دشمن) نشانه رفته است.
چنین رویکردی، اگر آگاهانه اتخاذ شود، به معنای شانه خالی کردن از بار مسوولیت ها و فرار از پاسخگویی و در بد ترین حالت، عوام فریبی است و اگر غیرعامدانه و ناآگاهانه انجام گیرد، به معنای یک غفلت فاحش (فراموش کردن ضعف ها و کاستی های خود، به عنوان اصل و مبنا) و به تعبیری، پای نهادن در وادی بی فرجام است...
اما غرض از این مقدمه، نقد رفتار و رویکردی است که به گونه یی محسوس در دولت احمدی نژاد و به ویژه در اظهار نظرها و سخنرانی ها و مصاحبه های شخص رئیس جمهور، مشاهده می شود.
حدود دو سال از روی کار آمدن احمدی نژاد و همفکرانش و در اختیار گرفتن سکان اجرایی کشور توسط آنان سپری می شود و از دید منتقدان اغلب وعده های انتخاباتی احمدی نژاد شعاری و گاه غیرعلمی و غیرواقعی - در کوتاه مدت، و برخی در میان مدت - بود که از همان ابتدا، و در مقام تحلیل و ارزیابی میزان توفیق دولت، به مثابه یکی از موانع و مشکلات جدی دولت نهم، مورد اشاره صاحبنظران - و حتی برخی از همفکران و حامیان شخص احمدی نژاد - قرار گرفت. آنچه که پیش بینی می شد، به تدریج، و در عرصه های گوناگون، رخ نمود؛ گو اینکه درآمد خیره کننده نفت و رانتی که نصیب دولت شد، در موارد و مواقعی، مشکلات و کاستی ها و بحران ها را به تعویق انداخت...
اما نکته قابل توجه، در دستور کار قرار گرفتن بحث و مفهوم «تئوری توطئه» از سوی احمدی نژاد و دولت او، از همان ابتدا و در مقاطع متعدد بود ؛ «مافیای قدرت و ثروت»، «کارشکنی های مخالفان دولت»، «اخلال ها» و مضامین و مفاهیم مشابه، پیوسته مورد استناد قرار گرفت تا از دل همان رفتار سیاسی-اجتماعی توده گرایانه(پوپولیستی)، «توپ» مشکلات به زمین نامشخص «توطئه های طراحی و عملیاتی شده» افکنده شود.
دستگاه تبلیغاتی و رسانه های حامی و پوشش دهنده دولت - که به گونه آشکار و محسوس، «رسانه ملی» را نیز شامل می شود - نیز بر طبل این رویکرد کوبیدند و به قدر لازم و کافی، به توجیه اینچنینی کاستی ها، ضعف ها و عدم توفیق دولت در تحقق وعده هایش دست یازیدند. کمتر حوزه یی بوده است که احمدی نژاد و سخنگوی دولت و وزرایش، از دست «مخالفان» و «معاندان» و «توطئه گران» ننالیده و به توجیه و اعتراض نپرداخته باشند؛ آن چنان که حتی به تازگی بحث مشکل «زباله های بیمارستانی» هم شامل همین فرافکنی شد، یا در کنفرانس خبری چهارشنبه هفته پیش احمدی نژاد - با حضور خبرنگاران همسو - وی هرچند به عدم توفیق دولتش در یک رقمی کردن نرخ تورم اشاره کرد و تورم
۶/۱۳درصدی را مورد اشاره قرار داد، اما باز هم به جای عذرخواهی از مردم و پذیرش نواقص برنامه ها و کاستی های راهبردها و راهکارهای اقتصادی اش، پای «عده یی» را به میان کشید و از منظر تئوری توطئه به توجیه نشست؛ «امروز موج تبلیغات سنگینی را مشاهده می کنیم که می خواهند بخش روانی تورم را تقویت کنند. عده یی می خواهند فشار بیاورند؛ ولی من از مردم می خواهم که تحمل کنند... عده یی می خواهند از فضا سوءاستفاده کنند و بر مردم فشار بیاورند... دولت می تواند با همراهی مردم اینها راشکست دهد.»(مطبوعات ۲۱تیر۸۶)
حتی اگر با مفروض احمدی نژاد موافق باشیم ( فعالیت پیوسته «عده یی» مزاحم از طریق رسانه های شان یا با بهره جستن از دیگر امکانات برای فشار بر دولت او و نیز بر جامعه، و مثلاً ایجاد تورم و دامن زدن به وجه روانی تورم و...) کدام ناظر بی طرف و عقل متوسطی می پذیرد که دولت با این حجم عظیم درآمد چند ده میلیارد دلاری نفتی و این همه امکان و ابزار رسانه یی و تبلیغی (از جمله صدا و سیما، که یک شبکه آن، تیراژ و مخاطبانی فراتر از تمامی مطبوعات غیرهمسو با دولت دارد) ، مقصر اصلی نیست و آن «عده» همیشگی، عامل محوری مشکلات و کاستی ها هستند؟
توجیه ها، فرافکنی ها و استدلال های مبتنی بر «تئوری توطئه» و سخنان غیرمستند رئیس جمهور، هرچند در کوتاه مدت گره گشا شود، اما پیامدها و تبعات اقتصادی و اجتماعی آن، به گونه یی گریز ناپذیر - و هرچند که وی و همفکرانش نخواهند و نپسندند - خود را بر اظهارات غیرواقعی و توجیه های روزمره، دیکته، و بر واقعیت تحمیل خواهد کرد.

مرتضی کاظمیان

منبع : روزنامه اعتماد