کشتار بی‌محاکمه شهروندان افغانستان‌

فیلیپ آلستون، از بازجویان سازمان ملل متحد اخیرا تحقیقات خود پیرامون علل مرگ شهروندان غیرنظامی افغانستان را در قالب گزارشی منتشر کرد که از نقش واحدهای تحت امر سازمان اطلاعات مرکزی ایالات‌متحده‌ (CIA) و سایر آژانس‌های اطلاعاتی غرب در کشتار افغان‌ها پرده برداشت.
آلستون از اساتید دانشگاه نیویورک است که به عنوان گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در زمینه اعدام‌های بدون محاکمه و فوری فعالیت می‌کند. گزارش او دریچه‌ای کوچک به اقدامات غیرقانونی آژانس‌های اطلاعاتی خارجی فعال در خاک افغانستان و پلیس این کشور می‌گشاید که با قدرت تمام هر اعتراضی به ادامه اشغال افغانستان از سوی نیروهای اشغالگر تحت امر ایالات‌متحده را در نطفه خفه می‌کنند.
قرار است نسخه کاملتر این گزارش اواخر سال‌‌جاری میلادی منتشر شود. آلستون در گزارش خود روی کشتار غیرنظامیان افغان توسط نیروهای امریکایی و واحدهای نظامی سایر کشورها متمرکز شده است.
تنها طی ۴ ماه اول سال جاری میلادی ۲۰۰ شهروند غیرنظامی افغان در حملات نیروهای خارجی مستقر در افغانستان جان باختند، اگر چه سازمان ملل و سایر نهادهای بین‌المللی بر این باور هستند که آمار واقعی قربانیان نیروهای خارجی در این کشور به مراتب بیش‌ از این رقم است.
علاوه بر قتل شهروندان افغان در حملات هوایی، آلستون در گزارش خود به مواردی اشاره می‌کند که نیروهای دولتی افغانستان و ارتش‌های خارجی مستقر در این کشور حاضر به قبول مسوولیت در قبال آنها نیستند.
آلستون در کنفرانسی خبری که پنجشنبه گذشته در نیویورک برگزار شد به صراحت از فعالیت واحدهای سازمان‌های اطلاعاتی خارجی در افغانستان و نقش آنها در کشتار غیرنظامیان افغان گفت که براساس اظهارات او این فعالیت‌ها به ظاهر با برخورداری از نوعی مصونیت قضایی انجام می‌شود.
در گزارش آلستون به مواردی از کشتار اشاره شده است که نمونه‌‌هایی از اعدام‌‌های بدون محاکمه هستند. در ژانویه سال‌جاری میلادی دو برادر در ایالت قندهار در حمله‌ای از سوی نیروهای بین‌المللی به قتل رسیدند. این دو برادر هیچ رابطه‌ای با طالبان یا القاعده نداشتند و نحوه قتل‌ آنها هم مشکوک است.
نکته عجیب این‌که هیچ یک از نیروهای خارجی مستقر در افغانستان مسوولیت انجام این عملیات را برعهده نگرفته و سابقه‌ای در مورد این عملیات در هیچ کجا ثبت نشده است.
شواهدی از دست داشتن نیروهای امنیتی افغانستان به فرماندهی افسران خارجی در پاره‌ای حملات در ایالت‌های قندهار و ننگرهار در دست است. در گزارش تصریح شده افغان‌ها از عملیات نیروهای تا دندان مسلح خارجی به همراه نیروهای کماندوی افغان که در اکثر موارد به قتل شهروندان غیرنظامی منجر می‌شود، می‌گویند در حالی که هیچ نیروی خارجی‌ای در افغانستان حاضر به قبول مسوولیت این حملات نیست.
یک مقام غربی مستقر در کابل، پایتخت افغانستان در ضمن تحقیقات آلستون به او گفته بود ارتش ایالات‌متحده پس از سرنگونی حاکمیت طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی با شناسایی و به خدمت گرفتن شبه‌نظامیان افغان کارآزموده در نزدیک به یک دهه جنگ داخلی این کشور اقدام به باز‌آموزی و استفاده از آنها به عنوان نیروهای ضربت کرده است.
به نظر می‌رسد اقداماتی از این دست به نیروهای سایه‌وار محدود نمی‌شود و پلیس افغانستان هم در گزارش آلستون به اقدامات فراقانونی در کشتار بدون محاکمه شهروندان افغان متهم شده است. آلستون در این بخش از گزارش خود به اقدامات فراقانونی پلیس اشاره می‌کند که بیش از آن که هدف برقراری نظم و قانون را دنبال کند بر تمایلات قبیله‌ای استوار است.
شاید جالب‌ترین بخش گزارش آلستون جایی است که او به بی‌میلی مقامات ارتش امریکا در افغانستان و حتی مقامات دولتی افغانستان به پیگیری موارد مرگ مشکوک شهروندان غیرنظامی افغان می‌پردازد. او در کنفرانس خبری خود به مواردی اشاره کرد که از مقامات دولتی افغانستان آمار مجروحان غیرنظامی در حملات مسلحانه سال گذشته میلادی را طلب می‌کند که در پاسخ به او گفته می‌شود جمع‌آوری این آمارها در افغانستان متداول نیست.
این واقعیت که سیا و سایر آژانس‌های اطلاعاتی غرب در افغانستان حضور فعالی دارند، موضوع جدیدی نیست و نباید آن را تعجب‌آور تلقی کرد. هنوز دهه ۱۹۷۰ میلادی به پایان نرسیده بود که سیا موفق به ایجاد شبکه‌ای جاسوسی در این کشور برای برقراری ارتباط با برخی قبایل افغان شده بود.
این شبکه در تمامی سال‌های جنگ‌های داخلی افغانستان به حیات خود ادامه داد. پس از اشغال افغانستان این شبکه و واحدهای عملیاتی سیا در افغانستان به نیرویی موازی در کنار یگان‌های نظامی مستقر در این کشور تبدیل شدند.
سال ۲۰۰۵ میلادی بود که رسانه‌های امریکا از حمایت مخفیانه سیا از فعالیت جوخه‌های مرگ در عراق پرده برداشتند. این جوخه‌ها دست‌اندرکار کشتار فعالان سیاسی مخالف اشغالگری بودند. جسد یاسر صالحه، از نمایندگان پایگاه خبری Knight Ridder که در حال انجام تحقیقاتی پیرامون نحوه فعالیت جوخه‌های اعدام بود، ژوئن همان سال در حالی کشف شد که گلوله‌ای به سرش شلیک شده بود.
در ادامه گزارش‌هایی پیرامون شباهت‌های چگونگی فعالیت جوخه‌های اعدام عراق با جوخه‌های اعدام امریکای‌لاتین در دهه ۱۹۸۰ میلادی که دست‌اندرکار کشتار فعالان چپگرای مخالف سیاست‌های امریکا بودند، انتشار یافت.
اگرچه فعالیت‌های سیا همیشه در نهایت مخفی‌کاری انجام می‌شود لیکن محکومیت دیوید پاسارو، کارمند یکی از شرکت‌های امنیتی مقاطعه‌کار سیا در سال ۲۰۰۳ میلادی به جرم شکنجه تا سر حد مرگ یک شهروند افغان پرده از عملکرد غیرقانونی این سازمان در افغانستان برداشت. پاسارو به قدری آن تبعه افغان که عبدالوالی معرفی شده را شکنجه کرده بود که او دو روز پس از بازجویی وحشیانه پاسارو چشم از جهان فروبست.
گزارش آلستون به رغم نکات مهمی که در آن نهفته است با سانسور و سکوت خبری رسانه‌های غربی مواجه و جز گزارش‌هایی کوتاه توجه خاصی به آن نشده است.

رضا سادات‌

منبع : روزنامه جام‌جم