آنفلوآنزای پرندگان، راههای شناخت، پیشگیری و نحوه برخورد با مواردمشکوک

با وجود اینکه مسوولان دامپزشکی کشور به مردم اطمینان می‌دهند که نگران آنفلوآنزای پرندگان نباشند اما وجود این بیماری در کشورهای همسایه و پیدا شدن چند قطعه پرنده وحشی آلوده در تالاب انزلی، باعث افزایش مراقبت بهداشتی در کشور شده‌است.یکی از موثرترین راه مراقبت بهداشتی، اطلاع‌رسانی صحیح این نوع بیماری، شناخت مردم از ابعاد و عوارض آن و آمادگی مراکز درمانی برای مقابله با نمونه‌های احتمالی است.
آنفلوآنزای بیماری‌زای پرندگان که بوسیله آنفلوآنزای ‪ A‬در جمعیت حیوانات بخصوص ماکیان ایجاد می‌شود، از این جهت اهمیت دارد که این ویروس سبب آلودگی انسان به بیماری شدید با میزان مرگ و میر بالا می‌شود و حتی این توانایی را دارد که خود را با انسان تطبیق دهد و به عنوان یک عامل بالقوه بیماری‌زا برای انسان مطرح شود.این ویروس ‪ H۵N۱‬نام دارد و از گروه آنفلوآنزای ‪ A‬است که در اواسط سال ‪ ۲۰۰۳‬میلادی منجر به آغاز اپیدمی از جنوب شرقی آسیا شد که بزرگترین و شدیدترین نوع آنفلوآنزای پرندگان در طول تاریخ محسوب می‌شود.
ویروس یادشده تا کنون باعث مرگ و میر بیش از ‪ ۱۵۰‬میلیون قطعه پرنده شده و بطور بی‌سابقه‌ای در بین کشورهای گوناگون انتشار یافته و در بعضی از نواحی مثل اندونزی، ویتنام، کامبوج، چین و تایلند "آندمیک" شده است.
●ویروس ‪ H۵N۱‬چگونه در جوامع انسانی خطر می‌آفریند؟
وجود انتشار گسترده ویروس ‪ N۵N۱‬در پرندگان نقاط مختلف دنیا دو خطر عمده برای سلامت بشر ایجاد کرده است:
- خطر عفونت مستقیم: در این حالت ویروس بطور مستقیم از پرنده به انسان منتقل شده، بیماری بسیار شدیدی را ایجاد می‌کند و باعث مرگ و میر بالایی می‌شود.
برخلاف آنفلوآنزای فصلی و معمولی، بیمار با ابتلا به این نوع آنفلوآنزای شدیدا کشنده، سریعا بدحال می‌شود و کار درمان دشوار و اکثرا ناممکن می‌شود چه اینکه بیش از نیمی از افراد مبتلا که از اطفال و بالغین جوان بودند، فوت شده‌اند.
- خطر عفونت از انسان به انسان: در این حالت، ویروس چنان تغییر شکل پیدا می‌کند که با سهولت از انسان به انسان منتقل و شدیدا برای نوع بشر بیماری‌زا می‌شود.راه اصلی انتقال عفونت به انسان، تماس مستقیم با ماکیان بیمار یا تماس با سطوح و اجسام آلوده به مدفوع آنها است.
به نظر نمی‌رسد گوشت پرنده یا تخم مرغ خوب پخته شده، منبع انتقال عفونت باشد بهر حال احتمال انتقال ویروس از پرندگان به انسان کم است (‪۱۰۰‬ مورد در طول اپیدمی حاضر) و علت اینکه چرا عده قلیلی مبتلا شده و اکثریت بقیه مبتلا نمی‌شوند، فعلا نامشخص است.
●افراد در معرض ابتلا:
- کارگران مرکز پرورش مرغ، ماهی، اردک، بوقلمون و شترمرغ.
- فروشندگان حیوانات به ویژه پرندگان زنده.
-آشپزها و شاغلین مشابه که با ماکیان اهلی زنده یا تازه‌کشته‌شده سروکار دارند.
- دامپزشکان و کارگران کشتارگاههای طیور.
- کارکنان آزمایشگاههایی که نمونه‌های ویروسی آنفلوآنزای ‪ AH۵‬و ‪AH۷‬ را بررسی می‌کنند.
- سابقه مسافرت به کشورهای آلوده در هفت روز قبل از شروع علائم.
- افراد ساکن در مناطقی که مرگ و میر ماکیان خانگی و پرندگان وحشی - کسانی که در فاصله کمتر از یک متر با پرندگان مرده یا زنده وحشی در مناطق آلوده در تماس هستند.
- افرادی که با یک مورد انسانی تایید شده آلوده به آنفلوآنزای ‪A۱H۵‬ یا با یک شخص مبتلا به بیماریهای حاد تنفسی با علت نامشخص که بعدا منجر به مرگ شده، در تماس باشند.
●مورد مشکوک مبتلا به آنفلوآنزای ‪ A۱H۱‬و ‪A۱H۵‬
هر بیمار تب دار با درجه حرارت بیشتر از ‪ ۳۸‬درجه سانتیگراد به همراه حداقل یکی از علائم و یافته‌های زیر مورد مشکوک محسوب می‌شود.
- سابقه تماس در هفت روز قبل از علائم با پرندگان بخصوص مرغ که به دلیل بیماری مرده باشد.
- وجود سابقه تماس در طی هفت روز قبل از شروع علائم با یک مورد تایید شده آنفلوآنزای ‪ A۱H۵‬و ‪ A۱H۵‬که در مرحله واگیرداری بوده است (یک روز قبل از شروع علائم تا هفت روز بعد از شروع علائم).
- سابقه تماس در طی هفت روز قبل از شروع علائم با سطوح و محیط آلوده به آنفلوآنزای پرندگان.
- سابقه کار یا حضور در آزمایشگاهی که نمونه‌های انسانی یا حیوانی مشکوک به آنفلوآنزای پرندگان داشته‌اند.
- وجود یک تست آزمایشگاهی ثبت آنفلوآنزای ‪ A‬که نتواند نوع ویروس را مشخص کند.
نحوه برخورد با موارد مشکوک انسانی:
- موارد مشکوک انسانی باید طبق لیست از شهرستان به دانشگاه و سپس از دانشگاه به مرکز مدیریت بیماریها گزارش شوند.
- موارد مشکوک باید تا ‪ ۲۴‬ساعت پس از قطع تب در بیمارستان تحت نظر قرار گیرند یا در صورتی که علت دیگری برای بیماری تشخیص داده شده زودتر مرخص شود.
●اقدامات لازم برای محافظت و پیشگیری از ابتلا:
- اقدامات پیشگیری از انتقال تنفسی و بهداشت دستها (شست و شوی دست با آب و صابون به مدت ‪ ۱۵‬تا ‪ ۲۰‬ثانیه) برای کاهش ریسک خطر انتقال ویروس بسیار اهمیت دارد.
- استفاده از دستکش یک بار مصرف، روپوش یا لباس آستین بلند، چکمه یا روکفشی یکبار مصرف، عینک محافظ برای محافظت غشاء مخاطی چشم، کلاه، ماسکهای یکبار مصرف: شامل ‪ N-۱۰۰‬یا ‪ N۹۹‬یا ‪ N‬دو که برای عوامل خطرناک دیگر محیطی (برای مثال ذرات گرد و غبار یا حلق) توصیه شده است.
- پس از هر بار استفاده همه وسایل باید بطور مناسب معدوم شود و شست و شوی دستها با آب و صابون به مدت ‪ ۱۵‬تا ‪ ۲۰‬ثانیه پس از درآوردن وسایل ایمنی یا هر گونه تماس مشکوک الزامی است.
- ضد عفونی کردن وسایل آلوده به خون و مایعات بدن بیماران مشکوک، با هیپوکلرید سدیم ‪ ۱‬درصد.
- ضد عفونی کردن وسایل آلوده دارای سطوح فلزی صاف (که نمی‌توان مواد سفیدکننده استفاده کرد) با الکل ‪ ۷۰‬درصد.
- توصیه به مردم برای نرفتن به مناطق آلوده.
- ویروسهای آنفلوآنزا بوسیله گرما از بین می‌روند، بنابر این غذاهای بدست آمده از ماکیان شامل تخم‌مرغ باید کاملا پخته شود.
- انتقال افرادی که به مناطق آلوده سفر کرده و پس از مراجعت تا هفت روز دچار تب و علائم تنفسی شدند، به مراکز بهداشتی و درمانی.

دکتر شهرام آقایی

منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی