بیمارستان‌ها وحوادث جاده‌ای

شبكه درمانی كشور ما از مركز بهداشت روستایی كه دارای پزشك عمومی‌است، شروع می‌شود. بیماران تصادفی درسطح روستاها به‌این مراكز آورده می‌شوند و سریعا با آمبولانس موجود در این مراكز به بیمارستان اصلی شهر مجاور منتقل می‌گردند. مراكز بهداشت شهری و اورژانس ۱۱۵ هم در انتقال مصدومان حوادث دخیل هستند. مردم حاضر در صحنه تصادف و خودروهای عبوری نیز نقش بسیار مهمی‌ را در انتقال مصدومان (به خصوص دركشورما) دارند. در بیمارستان‌های شهرهای كوچك به‌طور معمول پزشكان عمومی، جراح و بی‌هوشی اقدامات درمانی اولیه را برای مصدومان انجام می‌دهند و در صورت نیاز مصدومان به اقدامات درمانی پیشرفته‌تر، مصدوم به بیمارستان‌های بزرگ استان منتقل می‌‌شود. در شهرهای بزرگ مانند تهران، شیراز، مشهد و اصفهان، هلی‌كوپتر امداد چند سالی است كه فعال شده و در امر انتقال مصدومان دخیل است. حال سوال اساسی ‌این است كه در حالت استاندارد، شبكه درمانی یك كشورباید دارای چه شاخصه‌هایی باشد تا مرگ و میر مصدومان حوادث به حداقل برسد؟ با مشخص شدن این شاخص‌هاست كه ما خواهیم توانست یك ارزیابی دقیق از وضعیت درمان مصدومان حوادث جاده‌ای در كشور داشته باشیم؟
● سه شاخص اصلی مراكز درمانی حوادث عبارت‌اند از:
▪ منابع انسانی: شامل استخدام و آموزش پزشكان و پرستاران و دیگر پرسنل ‌این مراكز،
▪ منابع فیزیكی: شامل زیرساخت‌ها،
▪ تجهیزات وفضاهای فیزیكی ‌این مراكز و فرآیندها: شامل سازماندهی و اداره ‌این مراكز.
● حداقل امكانات یك مركز درمانی مناسب برای مصدومان حوادث جاده‌ای عبارت‌اند از: امكانات مربوط به باز كردن راه هوایی وكمك تنفسی به مصدومان، درمان شوك و خون‌ریزی شدید در مصدومان، درمان مصدوم با ضربه مغزی، درمان مصدوم با ضربه گردنی، درمان مصدوم با ضربه قفسه سینه، درمان مصدوم با ضربه شكمی، درمان مصدوم با ضربه‌اندام‌های فوقانی و تحتانی، درمان مصدوم با ضربه ستون فقرات، درمان مصدوم با سوختگی‌ها و زخم‌ها، بازتوانی مصدومان حوادث، درمان و كنترل درد مصدومان حوادث، كنترل دقیق مصدومان در اورژانس، ایمنی پرسنل اورژانس و كودكان مصدوم درحوادث.
پرسنل اورژانس بیمارستان باید به نحوه كار با همه امكانات و تجهیزات اورژانس آشنا باشند. از طرف دیگر، آنها باید برای اداره مصدومان حوادث، پروتكل‌هایی را تعریف كنند تا در زمان مراجعه بیماران، جریان درمان دچار وقفه نشود. همه ‌این اقدامات، مستلزم آموزش خوب و مدیریت مناسب در اورژانس‌های بیمارستانی است.
واما سوال آخر:‌آیا ساختار اورژانس‌های بیمارستانی كشور ما دارای همه استانداردهای لازم برای مدیریت درمان مصدومان حوادث جاده‌ای هست؟ آیا لازم است كه مراكز خاصی برای درمان مصدومان حوادث در كشور تاسیس شوند یا همین مراكز درمانی را باید ارتقا داد؟
مطالعات وتحقیقات نشان داده‌اند كه اورژانس‌های بیمارستانی ما هنوز به وضع‌ایده‌آلی نرسیده است. كمبودهایی كه دیده می‌شوند هم از جنس امكانات و تجهیزات و هم از جنس مدیریتی هستند. به عبارتی، علاوه بر كمبودهایی كه از نظر تجهیزات و امكانات در اورژانس‌های بیمارستانی وجود دارد، اساسی‌ترین مشكل در طرز اداره و مدیریت ‌این بخش‌های مهم بیمارستانی است. به نظر می‌رسد كه آموزش پزشكان عمومی، پزشكان متخصص و پرسنل اورژانس‌های بیمارستانی كشور (به عبارتی، توانمندسازی علمی و مهارتی) به همراه استانداردسازی امكانات و تجهیزات ‌این بخش‌ها بسیار اثربخش باشد.

دكتر شهرام علمداری
استادیار و مدیر گروه طب اورژانس دانشگاه
علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی

منبع : روزنامه سلامت