راه حل هایی برای مقابله با بی خوابی در کودکان

● ساعت خواب كودكان را چگونه تنظیم كنیم
بی‌خوابی كودكان در شب، ممكن است دلایل بسیاری داشته باشد، طبیعتا راه‌حل‌های بی‌شماری نیز برای مقابله با آنها وجود دارند.
فرستادن كودك به اتاق خواب و تنظیم ساعت خواب او در سنین پیش از دبستان، تجربه نسبتا سختی برای والدین است. رابین گودمن (Robin Goodman) روانشناس كودكان در این زمینه نكاتی را جهت دستیابی به یك روش مناسب در كودكان ۳ تا ۵ سال پیشنهاد كرده است كه در ادامه می‌خوانید.
● ساعت خواب ثابت برای كودكتان در نظر بگیرید
ساعت خواب كودكان باید ثابت باشد، یك ساعت خاص را در نظر بگیرید، اولین بار كودك خود را در آن ساعت روانه تختخواب نمایید و شب‌های دیگر، حتی تعطیلات آخر هفته آن ساعت را معیار فرا رسیدن زمان خواب كودكتان قرار دهید. برای بیدار شدن از خواب نیز همین رویه را ادامه دهید. توجه داشته باشید هر قدر كودكتان زودتر از خواب برخیزد بهتر است، زیرا شب زودتر خسته می‌شود و در ساعت مقرر به آسانی به خواب می‌رود.
نوع فعالیت كودك در طول روز، بر خواب شب او تاثیر مستقیم دارد، كودكان و نوجوانان در صورتی كه در هوای آزاد قرار بگیرند و فعالیت‌های فیزیكی انجام دهند، بسیار راحت‌تر به خواب می‌روند. بنابراین سعی كنید تا حد امكان در برنامه روزانه كودكتان فعالیت‌های فیزیكی را نیز بگنجانید.
بهترین زمان برای خوابیدن كودك را در نظر داشته باشید، به تدریج با نزدیك شدن به ساعت مورد نظر، كودك احساس خواب آلودگی كرده و برای به خواب رفتن كاملا آماده می‌گردد.
ویژگی‌های فردی كودكتان را بشناسید، مهم این نیست كه كودكان را وادار كنیم تعداد ساعت مشخصی بخوابند، بلكه نكته مهم تر این است كه كودك در آن زمان به خواب عمیق فرو رفته و به استراحت بپردازد.
در نظر داشته باشید كه پس از فرا رسیدن ساعت خواب كودك، بد نیست او را برای مدتی تنها بگذارید تا در آرامش به خواب رود. لزومی ندارد والدین تا به خواب رفتن كامل كودك در كنار او باشند. هر كودك نیاز به یادگرفتن این نكته دارد كه چگونه باید به تنهایی بخوابد.
● روشی مناسب را به كار گیرید
در برخی از كودكان شما می‌توانید به سادگی با گفتن این جمله كه «پانزده دقیقه بیشتر به وقت خواب باقی نمانده، وقت آماده شدن برای رفتن به رختخواب است» كودكتان را روانه اتاق خواب نمایید.
مراحل مختلفی را برای دستیابی به روش مناسب دنبال كنید، برای مثال كارهای زیر را در نظر بگیرید: پس از حمام گرفتن، كودك یك كتاب داستان را انتخاب می‌كند، پدر یا مادر بر روی صندلی همیشگی می‌نشیند. در پایان، ماجرا با بوسیدن و در آغوش گرفتن كودك و خاموش كردن چراغ اتاق پایان می‌یابد.
این كار را ادامه دهید، استفاده از یك روش ثابت منجر به تغییر عادت كودك می‌شود. خوابیدن نیز عادتی است كه كودك باید آن را بیاموزد و با تكرار این كار در خوابیدن مهارت پیدا می‌كند.
دقت داشته باشید كه هیچگاه یك روش ثابت در كودكان مختلف به یك نتیجه واحد نمی انجامد، هر كودكی روش خاصی نیاز دارد. والدین باید با شناخت كامل كودك خود، طریقه مناسب را بیابند. اگر یك روش جواب نداد، آن را تغییر دهید.
● مكان مناسب خواب كودك را فراهم كنید
بهترین روش این است كه از قرار دادن وسایل الكترونیكی مانند كامپیوتر، تلویزیون یا بازی‌های ویدیویی در اتاق خواب كودك اجتناب كنید.
قبل از خواب اجازه ندهید كودكتان خوراكی‌های محركی كه مانع خواب او می‌شوند مانند شكلات و امثال آن را مصرف كند، بهتر است از دیدن فیلم ترسناك و تحرك بیش از اندازه كودك پیش از خواب نیز بپرهیزید.
● اتاق خواب كودك را از اسباب بازی پر نكنید.
به خواسته‌های كودكتان در این مورد توجه كنید و آنها را رعایت كنید. برخی كودكان چراغ خواب دوست دارند، برخی ترجیح می‌دهند درب اتاق نیمه باز بماند یا حتی شخصیت كارتونی یا عروسك مورد علاقه شان را با خود به رختخواب ببرند.
● از عادات بد اجتناب كنید
هیچگاه به تختخواب رفتن و خوابیدن را به عنوان تنبیه در مورد كودك به كار نگیرید. در مواقع لزوم استفاده از جمله «خوب... دیگر كافی است، وقت خواب فرا رسیده» بسیار مناسب‌تر از جملات تهدیدآمیزی چون: «اگر بلافاصله دست از این كار برنداری، مجبور می‌شوی به تختخواب بروی» خواهد بود.
از به خواب رفتن در تختخواب كودكتان بپرهیزید، زیرا ممكن است او نیمه‌شب به ناگهان از خواب برخیزد و با دیدن شما در كنار خود هراسان شود. هیچگاه كودك را تشویق نكنید در تختخواب شما بخوابد زیرا ممكن است این كار برای او عادت شود. به جز در موارد استثنایی كه كودك با مشكلی مانند بیماری، تب و یا كابوس‌های شبانه روبه‌رو شده، به او تلقین كنید كه بهترین و راحت‌ترین جا برای خوابیدن تختخواب خودش است. به طور كلی هر كودك باید یاد بگیرد چگونه در تختخواب خودش بخوابد.
● اگر كودك نیمه‌های شب از خواب پرید،چه باید كرد؟
با ملایمت با او رفتار كنید، اعتماد به نفس لازم برای به خواب رفتن مجدد را به كودك بدهید. برخی مواقع اطمینان دادن به كودك آسان‌ترین و تنها چاره كار است.
در چنین مواقعی از صحبت كردن و بحث دوری كنید، اگر كودك خواب بدی دیده، هرگز در آن حالت از او نخواهید خوابش را تعریف كند و مطلقا وارد جزئیات نشوید.
هیچگاه مراحل انجام شده برای خواب كودكتان را تكرار نكنید، مثلا مجددا كتاب داستان برای او نخوانید، بلكه خیلی راحت با قضیه برخورد كنید و به كودك تلقین كنید كه قادر است به آرامی ادامه خوابش را دنبال كند.
صبح‌ها كودك را به دلیل خوابیدن در اتاق خودش تشویق كنید و به او جایزه بدهید. این كار به سرعت تاثیر می‌گذارد و برای پایان روز تدارك مناسبی است.
● اگر مشكل به روش‌های فوق حل نشد، چه باید كرد؟
بی‌خوابی كودكان در شب، ممكن است دلایل بسیاری داشته باشد، طبیعتا راه‌حل‌های بی‌شماری نیز برای مقابله با آنها وجود دارند. ممكن است شما نیاز داشته باشید در مورد بی‌خوابی كودكتان با یك پزشك متخصص كودكان مشورت كنید.
اگر كابوس‌های شبانه، ترس و نگرانی به هنگام خواب در كودكتان ادامه پیدا كرد، بهتر است ریشه این ترس را بیابید. ممكن است این احساس كودك از مشكلاتی در مدرسه، یك مشكل روحی و یا مشكلات خانوادگی ناشی شده باشد.
اگر مدت زمان خواب كودكتان بیش از حد طولانی یا بیش از اندازه كوتاه است، این موضوع را جدی بگیرید و دلیل آن را پیگیری نمایید. ممكن است منشاء این قضیه مشكلات روحی و روانی كودك باشد.

مترجم : آزاده یكتایی

منبع : روزنامه تهران امروز