الگو‌های تغذیه‌ای و بیماری‌ها

آیا هرگز به‌این فكر كرده‌اید كه عادت‌ها و الگو‌های غذایی هم از والدین به كودكان و از‌این طریق به نسل‌ها ارث می‌رسند. وقتی برای خرید مواد غذایی به مغازه می‌رویم چه چیزی باعث انتخاب ما می‌شود؟ ذایقه ما چگونه شكل گرفته است كه ما مواد غذایی خاصی را مصرف می‌كنیم و بعضی از مواد غذایی را هرگز به سبد و سفره مان راه نمی‌دهیم. یكی از مثال‌های مشخص در‌این زمینه چگونگی نوشیدن چای در میان ما ‌ایرانیان است. قند سفید و حبه شده در قندان كمتر در كشور‌های دیگر در كنار چای جای دارد حتی در كشور‌های اطراف در منطقه خودمان. از چه زمانی و چگونه ‌این عادت غذایی در ما نهادینه شده است به‌طوری كه اگر بخواهیم مواد شیرین دیگری مانند خرما یا توت خشك و یا مواد شیرین دیگر را هم جانشین آن كنیم مانند قند آن را به دهان می‌گذاریم و چای را با آن می‌نوشیم. در سوریه چای داخل قوری را با شكر شیرین می‌كنند و وقتی برایتان چای می‌آورند شیرین است. گاهی كنار قوری چای یك قوری هم شهد شكر دارند كه مهمان با سلیقه خود می‌تواند از آن به میزانی كه دوست دارد، استفاده كند.
اروپایی‌ها بیشتر قهوه می‌نوشند. گاهی قهوه را كه تلخ تر از چای است با یا بدون شكر وبا انواع پودر شیر و یا شیر تازه می‌نوشند. در ده سال گذشته استفاده از شكر غیر تصفیه و یا شكر سرخ باب شده است و در مكان‌های پذیرایی عمومی دو نوع شكر وجود دارد كه مصرف كننده حق انتخاب داشته باشد. در ‌ایران ما چای بدون قند را دوست نداریم و با ‌اینكه می‌دانیم شكر و قند برای سلامت خوب نیستند آن را می‌خوریم. هنوز شكر غیر تصفیه در عادات غذایی ما رخنه نكرده است گر چه می‌دانیم شكر تصفیه نشده و یا شكر قهوه‌ای به مراتب بهتر از شكر تصفیه شده است.
علم در كنار عادات غذایی آهسته حركت می‌كند تا عادات بد را بشناسد و جایگزین‌های بهتری را ارایه دهد ولی به‌طور معمول ده‌ها سال طول می‌كشد تا كم كم بتوان عادات را در جهت سلامت و افزایش طول عمر تغییر داد. عادات غذایی گاهی آن‌قدر به ما می‌چسبند كه نمی‌توانیم از آنها رها شویم حتی آماده‌سازی غذا را به همان صورت كه در كوچكی و در كنار مادرمان در آشپزخانه دیده‌ایم و یاد گرفته‌ایم تهیه می‌كنیم. بنابراین خودمان را در چارچوب ‌این عادت‌ها حبس می‌كنیم و در نهایت سفره‌مان و موادغذایی كه به بدنمان می‌رسانیم با كمی تغییر همان است كه سال‌ها در خانواده مرسوم بوده و به همین دلیل گاهی بعضی از بیماری‌ها در یك خانواده و یا یك منطقه یا در یك كشور بیش‌تر از مناطق جغرافیایی دیگر است.
شاید شنیده باشید كه برای مثال نوع خاصی از سرطان در یك منطقه شایع است و یا بیماری‌های قلبی و عروقی در یك منطقه كمتر است. محققان از مطالعه‌ای كه روی عادات و الگو‌های غذایی می‌كنند متوجه رابطه غذا و بیماری‌ها می‌شوند. به‌عنوان مثال اسكیمو‌ها كه به طور مشخص از ماهی‌ها بیشتر استفاده می‌كنند كمتر به بیماری‌های قلبی و عروقی مبتلا می‌شوند. در گیاه‌خوارن انواع سرطان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای كمتر است. آمریكایی‌ها كه كمتر سبزی و میوه و بیشتر گوشت و نان‌های بدون سبوس می‌خورند به‌طور معنی‌داری بیشتر در معرض سرطان كولون (روده بزرگ) هستند.
تغییردادن عادات و الگو‌های غذایی در یك كشور بسیار سخت و وقت‌گیر است و مسوولان سلامت یك جامعه باید برای تغییرات مناسب برنامه‌ریزی‌های مشخص و طولانی‌مدت داشته باشند. ما به ‌این‌گونه كارهای آموزشی فرهنگ‌سازی می‌گوییم. برای‌ اینكار باید اطلاعات وسیعی را از گوشه و كنار دنیا جمع‌آوری كرد و براساس اطلاعات مستدل و اثبات شده حركت كرد و همچنین به تحقیقاتی كه رابطه بیماری‌ها و تغذیه را اثبات كرده است توجه كرد. خوشبختانه ما در قرن اطلاعات زندگی می‌كنیم و به‌دست آوردن ‌این اطلاعات به راحتی امكان‌پذیر است و جالب است بدانید كه رابطه‌های بسیار قوی ومستدل در مورد بعضی از بیماری‌ها و چگونگی تغذیه وجود دارد .این اطلاعات گاهی سر منشا تحقیقات وسیع شده‌اند و حتی باعث كشف بعضی از ویتامین‌ها شده‌اند. برای مثال بیماری اسكوربوت در ملوانانی كه در قرن‌های گذشته سفر‌های دریایی طولانی داشته‌اند و موجب مرگ دسته جمعی آنان می‌شده است با مصرف سبزی‌های تازه در جیره غذایی آنان درمان می‌شد و بنابراین آنها رابطه بیماری اسكوربوت را با موادی كه در سبزی‌ها بود كشف كردند و جالب است بدانیم سال‌ها بعد از‌ این كشف ویتامین C كشف شد و مشخص شد كه كمبود آن موجب بیماری اسكوربوت می‌شود.
ما به دلیل ‌اینكه در كشوری پهناور و با ملیت‌ها و آداب و رسوم و عادات متفاوت غذایی زندگی می‌كنیم باید به رابطه شیوع بعضی از بیماری‌ها و الگو‌های تغذیه‌ای اقوام نگاهی كارشناسانه و علمی داشته باشیم.

منبع : روزنامه سلامت