هنر معاصر روسیه‎؛ انقلابی دیگر

هنر روسیه تاریخ و تجارب متفاوت خود را دارد. اكنون گالری دارها، مجموعه‌داران و هنرمندان یك باشگاه خصوصی را تشكیل داده‌اند كه به عنوان موجی در جهت رواج خرید آثار هنری معاصر روسیه ایفای نقش می‌كند.
● خریدارن هنر روسیه در حال حاضر چه كسانی هستند؟
اسوتلانا اجوبی«sretlana Adjoubei» مسئول آكادمی روسیكا (۱) و برگزار كننده‌ی نمایشگاه «مسكو: گام نخست»(۲) عنوان می‌كند كه باشگاهی در حدود ۲۰ عضو از مجموعه داران غربی به این نتیجه رسیدند كه هنر روسیه پتانسیلی عالی دارد و سعی به توسعه این بازار در درون روسیه و شناساندن آن در غرب می‌كنند.»
این مجموعه داران با وجود ساعت‌های رولكس، ماشین‌های سریع و هواپیماهای شخصی سریع‌تر مؤكداً علاقه‌مندند كه آن چه به مجموعه‌شان وارد می شود ناشناخته باقی بماند. گرچه كارهایی را به طور ویژه در محل‌های مناسبی چون strelka Art به نمایش در می‌آورند. نمایشگاه Art strelka فضایی غیر دایمی است كه در یك سری از انبارهای كوتاه سقف در ساحل مسكوا (Moskua) تعبیه شده است. دقیقاً رو به روی بلندی‌های «كاتدرال مسیح ناجی»، عمارت سفید رنگی كه اخیراً زیر نظر مایورلوژكف«mayar Luzhkov» به طور كامل بازسازی شد و تزئینات داخلی‌اش توسط هنرمند منتخب الیگارش‌ها زوراب تسرتلی «zurab Teserti» كه نتیجتاً یك مولتی میلیونر انجام پذیرفت.
بنابراین كاتدرال و Art stelka تقارن های فرهنگی چشم انداز هنر معاصر روسیه را به خوبی نشان می‌دهد. و اما درست مانند آب‌های یخی مسكوای تیره- كه اتفاقاً در حال حاضر یخ بسته است- خطوطی كه آن‌ها را تقسیم‌بندی می‌كند، نامشخص است. نگرش‌های تثبیت شده در بخش عمده‌ای از هنر معاصر روسیه یكی از سرگیجه‌هایی است كه دهن‌كجی یا به عبارت دقیق تر حالت واكنشی (دیگر هنرمندان معاصر) به آن طنینی مضاعف داده است. هر چند كارهای جدید در روسیه توسط موزه هنر معاصر (۳) و خانه عكاسی مسكو(۴) خریداری می‌شوند. با این همه حمایت (از هنر معاصر) به اندازه ی نقش هر كلید نُت دشوار است.
اجویی ادامه می دهد: «قیمت‌هایی كه آن‌ها می‌پردازند، به هر‌حال معمولاً از آن چه مجموعه داران خصوصی می‌پردازند، كمتر است.»
همچنین مركز ملی هنر معاصر نیز از دیگر خریداران است.
«آن‌ها اما پول كمتری دارند و لذا هنرمندان را تشویق می‌كنند. كارهایشان را به عنوان هدیه یا امانت به آن‌ها واگذار كنند. در نتیجه تاثیری بر بازار كارهای جدید ندارند. از طرفی گالری‌ها تمایل دارند در هنر جدید نقش تهیه كننده را ایفا كنند. بر عكس در بریتانیا یا جاهای دیگر در اروپا یا آمریكا رفت و آمد مجموعه‌داران به استودیوی هنرمندان برای نظارت بر كارهای جدید رایج نیست.»
هنرمندان جدید روسیه به شكلی باز از سیاست عبور كرده (۵) و به سمت كارهای تغزلی رفتند. چنان چه گالری كروكین «Krokin Gllery» این را با نمایش كار بسیاری از هنرمندان تیزبین نشان می دهد. در این میان تزیین تفنگ های ماشینی، نارنجك ها، خنجرها و نقشه‌های پارچه‌ای توسط دیمیتری تسوتكوف «Dimitry Tsvetkov» یك عشق محلی به پارچه‌های دست دوز را با یك تفسیر برنده بر سیاهه‌ی سلاح‌های افراطی روسیه در بر می‌گرفت.
بخش عمده‌ای از هنر معاصر روسیه هنوز گیجی جمهوری خود را دارد. هر چند تعداد كمی از هنرمندان در حال ساختن نقاشی‌های تبلیغاتی در مقیاس‌های دیواری‌اند اما حضور ایدئولوژی كهنه (هنر باید در خدمت سیاست و امور اجتماعی باشد) به مانند مهی بر تجربه خلاقه‌ی آن معلق است. قدم زدن در یك نمایشگاه از هنر پاپ روسیه در پاییز گذشته در گالری نیو ترتیاكف «Tertyakov New» در مركز مسكو مرا با روایتی از غبطه و نوعی حماقت استراتژیك یا وابسته به منطقه مواجه كرد. روسیه جایی نیست كه شما بتوانید با هنر پاپ هم قطار شوید.
در حقیقت به این دلیل كه از دهه‌‌‌‌ی ۵۰ تا ۸۰ چیز زیادی از یك فرهنگ مصرفی تایید شده در آن نیست. هنر پاپ بسان آن چه شارعان آمریكایی‌اش داشتند در مورد تولید انبوه و حضور همه جایی كالاهای مصرفی بود، تاثیر آمریكا در همه ی آثار این دوره دیده می‌شود: شوخی جاسپر جونز، شكلك‌های اندی وارهول و آثار لیختن اشتاین یكی پس از دیگری. در حقیقت پاپ آرت میان چیزی مورد استفاده قرار می‌گرفت كه یك زبان منحط اعتراض را در خود داشت.
زیل لیموزین ها شاید از كوچه پس كوچه‌های مركز مسكو بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر محو شده است اما نكته قابل توجه احساس نیاز رو به افزایش هنرمندان امروز به برون گرایی و سرپیچی از نُرم‌های اجتماعی‌شان است.
انگار برای تثبیت خودشان كه، بله، آزادی عمل یك واقعیت است. بسیاری از هنرمندان مجدداً‌ حضور یافته در نیمه پایانی نمایشگاه تتریاكوف، كه یك مرحله برجسته در منظر فرهنگی مسكو بود، دوباره در نمایشگاه «مسكو: گام نخست» حاضر شدند. ولادمیر دبوسارسكی «vladimir Dubossarsky» متولد ۱۹۴۶ و الكساندر وینگرادوف «Alexander vingradov» متولد ۱۹۶۳ همچنان شهرت را دستمایه‌ی خلق آثارشان قرار داده‌اند. اما در این كارها این قضیه از كنار هم قرار گرفتن نقاشی‌های بزرگی از نمادهای معتبر و به روز غربی صورت پذیرفته در چیدمان‌هایی شبیه به كاغذ دیواری.
من مطمئن نیستم چقدر باید به روس‌ها حق داد. وقتی به نماد شهرت غرب به طور كامل حمله‌ورمی‌شوند. حمله‌ای كه شاید بیشتر رو به هنرمندان است. اما در این میان بیشتر از همه كار واسیلی زوگولوف «vassily Tzugolov» متولد ۱۹۷۵ ذهن را مشغول می‌كند، مجموعه‌ای «گلوله‌ی سرگردان» كه شامل نقاشی‌های فیگوراتیو بزرگ استادانه ی شبه كارتونی است و مناظری از حملات مسلحانه، بچه دزدی و بچه آزاری را نمایش می‌دهد.
آجویی می‌‌گوید: «این اندوخته در روسیه جایی كه مجموعه داران و هنرمندان اعضای همسان چرخه كوچكی از مردم اند وجود دارد و آن ها وقتشان را با حرارت كنار یكدیگر می‌گذرانند و خودشان را به عنوان نگهبان (هنر روسیه) می‌پندارند. به عنوان نتیجه می توان گفت هنری كه توسط این هنرمندان به وجود می‌آید سرگم كننده بودن و شوخ بودن را در دستور كار دارد.»
البته من گمان می كنم این حرف وابسته به تعریفی است كه شما از «شوخ» دارید تنها نگاهی به كار هنرمند بین‌المللی اُلگ‌كولیك «Oleg kulik»- هنرمندی كه در قالب سگی برهنه و هر جانور دیگری ظاهر شده- نشان می‌دهد كه این دوره، دوره‌ی انعطاف پذیری است. (و در شكلی یگانه قابل دسته‌بندی نیست) اگر مدل باب روز مدنظر شما است گروه هنرمندان F+ AES» در راستای حرف شما كار می‌كنند.
با چاپ‌های فوق‌العاده از پسران و دختران زیبایی كه با لباس‌های زیر در بیابان بمب‌ها و خمپاره‌ها را در آغوش گرفته‌اند. موضوع كاملاً پر سر و صدا و وحشتناك است، اما تصاویر به طرز غریبی زیبا و طراحی‌های هنرمندان برای عكس ها واقعاَ گیج كننده‌اند.
دیگر ستاره‌های در حال شد شامل سرگی شخوتسف «Sergey shekhovtsov» كه با همكاری والری كشلیوكف «valery kesglyokov» مجسمه‌هایی بیرون از جریان رایج خلق می‌كنند و (ساعت‌چی از مشتری‌های آن‌ها است) و كیرِل چلوشكین «Alexander Galkin» كه تمامی از هنرمندان گالری «stella Art» هستند. وزارت فرهنگ روسیه شاید فعال‌ترین وزارت در اروپا نباشد اما در حال حاضر تصمیم گرفته است هنر معاصر روسیه را به عنوان فعالیتی جدی به هدف ترویج تصویری متفاوت از روسیه جدید به پیش براند.
بدون هیچ‌گونه شوخی در دستور كار، دور‌اندیشی‌ای كه نوید بخش است، با ظهور بی‌ینال مسكو از سال گذشته یك نمایشگاه بزرگ از هنر معاصر روسیه (europalia ۲۰۰۵) در بروسلز «Brussels» حالا وقت آن فرا رسیده كه در مجموعه‌تان اتاقی برای ورود استیلای شرقی دست‌و‌پا كنید.

نویسنده : ‌مارك ایرونیگ
مترجم : وحید شریفیان
منبع: Art Review feb ۲۰۰۶
پی‌نوشت:
۱- آژانسی كه در لندن و مسكو شعبه دارد و هنر جدید مسكو را معرفی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌كند.
۲- نمایشگاهی از هنر معاصر روسیه در گالری بارگوس لندن كه پاییز گذشته برگزار شد.
۳- این موزه توسط زوراب تسرتلی پایه ریزی و به وسیله‌‌‌ی پسرش واسیلی اداره می‌شود.
۴- خانه عكاسی مسكو توسط لوژكوف پایه‌ریزی و حمایت مالی شده و توسط الگااسویبلوا «Olga sviblova» اداره می‌شود.
۵- گالری گوئلمن «Guelman» كه یك رویه‌‌ی ضد الیگارشی‏‌، ضد كمونیستی را به نمایش می‌گذارد‏‌، با برپایی نمایشگاهی با عنوان «بی‌قانونی» در پاییز گذشته از گوشا‌استرتسف «Gosha Ostretsov» همه این‌ها را بیان كرد.

منبع : دوهفته‌نامه هنرهای تجسمی تندیس