ادبیات یا واقعیات انرژی اتمی

خوشبختانه در ایران بر خلا‌ف خیلی از كشورهای دیگر در مقابل برنامه توسعه هسته‌ای هیچ گروه سبز، سرخ و حتی گروه مخالف و یاخدای‌ناكرده گروه‌های منشعب از گروهك‌های خارجی وجود ندارد كه بخواهد با آسمان و ریسمان درست كردن خلط مساله كند و یا مزاحمت‌های مشابه در كشورهای دیگر را به وجود آورد.
زیرا اكثریت به این درك رسیده‌اند كه اولا‌ً پیشرفت علم در كشور، زیربنای كلیه توانایی‌ها است و ثانیاً چنانچه این علم توأم با ایمان و اخلا‌ص عمل، خارج از حیطه‌های سیاسی و مبتنی بر انتخاب و كرامت انسانی قرار گیرد حتماً در زمره استفاده‌های خوب قرار خواهد گرفت. مخصوصاً چنین توسعه‌هایی هیچگاه مغایر با توسعه پایدار نخواهد بود، در عین حال هم فراموش نشود كه نبود نقد یعنی رنگ‌باختن علم و منطق و مرگ تكنولوژی سازنده، بالنده و پویا.
در این بین اظهارنظرهای متنوع و متناقض برخی از مسوولا‌ن و روند كلی فعالیت‌ها، از نظر تكنوكرات‌ها و آینده تحقق كاربری بالفعل آن برای مردم براساس عرف دنیا و همچنین هزینه‌های اضافی آن نگرانی‌‌هایی را به وجود می‌آورد، نكاتی كه نگرانی‌های عمده‌ای را سبب می‌گردد، اینكه به نظر می‌رسد اولا‌ً در انتقال اطلا‌عات و ملزومات تكنولوژی و علمی دقت‌های لا‌زم و متناسب علوم و تكنولوژی هسته‌ای معمول نگردیده باشد. ثانیاً فضاهای مجازی باز باعث شده است كه در آن افراد بی‌محابا به هر موضوعی بیرون از منطق علم و عمل در رابطه با انرژی اتمی بپردازند.
چگونه است كه در تمامی زمینه‌های تخصصی و مثلا‌ً پزشكی نه فقط پزشك عمومی بلكه حتماً پزشك متخصص آن هم برمبنای تجربه‌های مستند باید صحبت كند و همچنین در زمینه‌های اقتصادی، صنعت و .... ولی در زمینه‌های متنوع انرژی اتمی در تمامی عرصه‌های آن هركسی به خود اجازه می‌دهد بدون هیچ سند و مدرك مستدل، آن هم در سطوح كلا‌ن صحبت و نتیجه‌گیری كند، بدون اینكه هیچگاه متخصصین از جوانب تخصصی در هر مورد متناسباً به تشریح و دفاع پرداخته باشند. ‌
براساس شواهد، اشتباه در انتقال اطلا‌عات و مفاهیم بسیار روشن آن‌قدر زیاد است كه در بدیهی‌ترین مسائل نتایجی صادر می‌شود كه نسبت به واقعیت‌ها كاملا‌ً وارونه است. گویا سازمان حیاط‌خلوتی است كه همه از همه جا حق اظهارنظرهای تخصصی را دارند بدون اینكه خصوصیتی از اتاق تفكر علمی و منطقی به عنوان پشتوانه بزرگ‌ترین پروژه‌های تخصصی و مركز ثقل برخورد آرای متخصصین در آن وجود داشته باشد. بخشی از مشكل اینجاست كه پروژه‌های سازمان اكثراً روی همه باز است ولی چیزی از بازدید صاحبنظران و متخصصین دانشگاه‌ها و مراكز پژوهشی و بحث و بررسی دستاوردها در آنجا نیست، چراكه سازمان این نوع رویكرد را كه بسیار نافع و سازنده هم هست برنمی‌تابد. صرفاً تجمع‌های فرمایشی و غیر تخصصی كه الزاماً به تایید كلی پروژه‌ها بپردازند مجاز به حضور هستند، نه صاحبنظرانی كه ظاهر و باطن آنها یكی است و فقط بر اساس علم، منطق و واقعیات حقیقی صحبت و اظهارنظر می‌كنند. این درواقع یعنی با مردم بودن و برای آنها گفتن، نه اینكه فقط از پشت كانال‌های شیشه‌ای با مردم باشیم ولی در عالم واقع خیر. اگر در سال‌ ۱۹۴۴ بزرگ‌ترین پروژه‌های انرژی اتمی زمان به تحقق پیوست دلیل مهم آن تجمیع تمام دانشمندان دنیا حتی از سرزمین‌های دشمن آن عصر بود. ولی ظاهراً ما درست عكس آن را عمل كردیم یعنی محرم‌ترین افراد كه خود پدیدآورنده زمینه‌های علمی و مهندسی بر اساس فعالیت‌های مستند ده ساله و بیشتر بودند را كنار زدیم و هر كس كه خواستیم با لقب هسته‌ای وارد كارزار كردیم. از همین رهگذر صدمات بزرگ و كوچك نصیب گردید. در بحث عدم استفاده از مشاوره‌صاحبنظران می‌توان به بیش از میلیون‌ها ضرر نیز اشاره كرد.به هرحال امروزه روز در ایران هیچ اصطلا‌حی از <انرژی اتمی> مظلوم‌تر نیست زیرا بیشتر از همه مورد استفاده و خواسته‌های نابجا و یا ناصواب قرار گرفته است.
در روز جشن‌هسته‌ای از شهرهای دورتری مراجعت می‌كردم. در میدان‌های چند شهر جمعیت‌هایی حضور داشتند كه واقعاً صفا و صمیمیت در چهره آنان موج می‌زد. سخنران و مردم كه هر دو از صالحان بی‌بدیل این كشور هستند از انرژی اتمی می‌گفتند، ولی متأسفانه آنچنان گفتار غریب و ناآشنا بود كه فهم آن برای نگارنده مشكل می‌نمود. به هرحال روشن بود این صالحان رونوشت دیگرانی را تكرار می‌كنند كه حتماً آنها (دیگران) از واقعیت‌های انرژی اتمی یا بی‌خبرند و یا به درستی مطلع نیستند. عدم امكان برآورد انتظارات القاشده مردمی خود نوعی ظلم مضاعف در حق آنهاست. در اینجا به یاد سخنان رئیس‌جمهور سابق جناب آقای خاتمی افتادم كه در یكی از تبلیغات دور اول خود می‌فرمودند: <‌ای كاش زمانی بیاید كه سخن سیاستمداران از دهان عالمان بیرون آید...> ولی صد افسوس كه اكنون سخن عالمان(اگر گفته باشند) از دهان سیاستمداران به نحوی شنیده می‌شود كه با اصل پدیدآورنده آن مغایرت دارد. سیاسیون مطلبی را امروز برای حل یك مساله می‌گویند ولی همین راه حل فردا مسائل دیگری را بوجود می‌آورد!

احمد قریب‌

منبع : روزنامه اعتماد ملی