مشاوره­ی رایگان سم است، استفاده نکنید

● ضرورت بهره گیری از مشاور حرفه­ای
دنیای کسب و کار علمی، ویژگیهای خاص خودش را دارد. یکی از این ویژگیها پرهیز از حکیم بودن است. حکیم کسی است که به تمام علوم عصر خویش اشراف دارد. ولی می­دانید چنین شخصی نیز نمی تواند ادعای عدم نیاز به مشاوره را داشته باشد. نمی خواهیم به ساحت والامقام حکمایی چون بوعلی سینا که در علومی چون طب، نجوم، ریاضیات، حقوق و... به درجه حکمت رسیده بودند، کوچکترین اسائه­ی ادبی داشته باشم، اما در فضای پیچیده­ی عصر حاضر اگر بوعلی هم زنده شود، دچار حیرت خواهد شد. میزان تولید علم در پنج سال گذشته در جهان بیش از پنجاه سال گذشته آن بوده است . امروزه در کشاورزی، متخصص کلم سبز داریم، در دندانپزشکی متخصص رشته­ی دندان بزرگسالان داریم و... در حوزه­ی مدیریت که پیچیدگیهای آن بیش از علوم تجربی و ریاضی است، نیاز به تخصص به مراتب بیش از سایر علوم ضرورت می یابد. به همین دلیل است که مدیران ارشد بنگاههای اقتصادی معتبر جهان که با بینش بالا و دانش مدیریت، آشنایی خوبی دارند نیز خودشان را بی نیاز از مشاوره نمی دانند و اگر بررسی در این بنگاهها به­عمل آید، خواهید دید که آنها از مشاوران مالی- منابع انسانی- حقوق- فنی و بازاریابی بهره مند هستند.
● مشاوره­ی مدیریت چیست؟
متزگر و گرینرMetzger & Greiner) ) دو صاحبنظر برجسته­ی مدیریت، مشاوره­ی مدیریت را یک خدمت می دانند که از سوی افراد آموزش دیده و واجد شرایط به صورت مستقل و هدفمند به سازمان مشتری ارائه می شود تا مشکلات مدیریتی آن سازمان را شناسائی و تحلیل و راه­حلهایی ارائه کنند، و در صورت لزوم و درخواست مشتری در اجرای راه حل نیز کمک کنند که البته خدمات غالباً در چارچوب یک قرارداد ارائه می شود .
دانش مشاوره­ی مدیریت از نظر شورای بین­المللی مؤسسات مشاوره­ی مدیریت (ICMCI) عبارتند از:
▪ مدیریت استراتژیک،
▪ مدیریت مالی،
▪ مدیریت منابع انسانی،
▪ مدیریت فناوری اطلاعات،
▪ مدیریت عملیات( تولید)،
▪ مدیریت بازاریابی.
براساس تعاریف نهاد بین­المللی، ویژگیهایی را که می توان از یک مشاور مدیریت انتظار داشت از این قرار است: درک سریع، توان مشاهده و شنیدن و برقراری ارتباط گفتاری و نوشتاری و مهارت در مذاکره و مصاحبه، تحقیق و تمرکز بر مسائل و برداشت و قضاوت مستقل، مدیریت زمان و ایجاد هماهنگی در تحلیل مسائل و استفاده از روشها، ابزارها و فناوری، مربیگری، رهبری، مدیریت تعارض، توان کار بالا و البته انعطاف­پذیری.
به نظر نگارنده­، مشاور حرفه­ای کسی است که به درجه­ای از دانش و تجربه­ی عملی رسیده که شایسته نیست ایشان را به عنوان مدیر اجرایی در یک بنگاه اقتصادی به­کار گرفت و ایشان باید آزاد باشند تا با خلاقیت و بصیرت خویش که بر پایه­ی دانش و تجربه استوار است، بتواند به چند بنگاه در صنایع مختلف، ایده دهد و با طرح سؤالات اندیشمندانه، حساسیت ذهنی برای مدیران و کارشناسان ایجاد کند . و آنها را در مسیر کسب نتیجه به عنوان مربی مجرب، راهنمایی کند. بدیهی است، افزون بر کسب دانش و مهارت ایجاد شده از کار عملی، بهره­وری مشاوره را افزایش خواهد داد.
چه زمانی می توان به حرفه­ی مشاوره­ی مدیریت وارد شد :
به عنوان یک معلم دانشگاه به عزیزان فارغ­التحصیل حوزه­ی مدیریت خصوصاً مدیریت اجرایی (MBA ) توصیه می کنم که قبل از کسب تجربه­ی عملی در مقام کارشناسی و مدیریت، از وارد شدن به حوزه­ی دشوار مشاوره خودداری کنند. نمی دانم کسی که تابه­حال حتی تجربة مدیریت بازاریابی و مدیریت فروش نهایتاً مدیریت ارشد چند شرکت یا مدیریت در یک شرکت را به صورت مستمر طی چند سال ندارد و سن آن هم به ۳۰ سال نمی رسد، چگونه می تواند ادعای مشاوره داشته باشد. خوشبختانه بازار ایران، بازار بسیار بزرگی است و هرچقدر مشاور کارآمد و حرفه­ای داشته باشیم، حداقل تا سالیان سال برای تمام آنها کار هست؛ اما به شرطی که ویژگیهای گفته شده را رعایت کنیم. مدیران بنگاههای اقتصادی ایران هم خوشبختانه درک خوبی از حوزه­ی مشاوره دارند و با بررسی دقیق و سوابق مشاور از لحاظ علمی و عملی نسبت به انتخاب مشاور اصلح اقدام می نمایند.
آسیب شناسی مشاوره رایگان:
▪ ما می خواهیم محصولی را به فرمانداران شهرستانها بفروشیم، باید چه کنیم؟
▪ به نظر شما آیا راه­اندازی یک کارخانه­ی صنایع غذایی خوب است؟
▪ ما یک محصول الکترونیکی برای نقشه خوانی وارد کرده­ایم، آیا در جااندازی آن موفق می­شویم؟
اینها نمونه­ای از سؤالات تلفنی است که از اینجانب پرسیده شده است. نمی دانم که شما اگر جای من باشید، چه پاسخی می دهید، این دوستان به دنبال یک راه­حل سریع، کوتاه، بدون بررسی و البته رایگان هستند .
باید بپذیریم که اگر می خواهیم در کسب و کار خویش موفق شویم باید هزینه­های موفقیت را بدهیم. بپذیریم که مشاور حرفه­ای، استخوان خرد کرده، بی خوابی کشیده و تحصیل کرده و در دنیای کسب وکار به تجربه اندوزی پرداخته است. و محصول قابل عرضه­ی او دانش است . نمی دانم چرا برای خرید کوچکترین محصول، بلافاصله کیف پول خود را در می آوریم و قیمت آن را جویا می شویم، اما بعضی از افراد تصور می کنند که چون مشاور فقط حرف می زند، از این رو می بایست به صورت رایگان به تمام سؤالات در راستای رونق کسب و کارآنها پاسخ دهد. بحث حقوق مشاوره یک طرف، اما آفتهای مشاوره­ی رایگان برای بنگاههای اقتصادی هم در طرف دیگر است. چطور انتظار دارید که پزشک بدون معاینه­ی شما نسخه بپیچد! شما باید خیلی دل و جرأت داشته باشید که داروی چنین نسخه­ای را مصرف کنید . همان طور که پزشک بدون معاینه­ی کامل و در صورت لزوم، عکس و آزمایش و خلاصه­ی اقدامات پیراپزشکی نمی تواند راه­حل قاطع و شایسته­ای ارائه کند، مشاور حرفه­ای نیز نمی تواند بدون شناخت کافی از سازمان شما، نقاط قوت و نقاط ضعف آن، فرصتها و تهدیداتی که وجود دارد، و شناخت از مشتریان، رقبا، تأمین کنندگان، واسطه­ها، گروه­های تأثیر گذار و ... راه حل رسیدن شما را به مقصد مطلوب تقدیمتان کند.
در میهمانیها تا کنون شاهد بوده اید که حاضران پس از آنکه در می یابند پزشکی حاذق در جمع آنان حضور دارد ، راغب می شوند از این فرصت کم نظیر و استثنایی یعنی ویزیت رایگان به خوبی بهره مند شوند . حاصل آنکه پزشک حاذق را هر کسی به سؤالی فرا می خواند و پزشک به ناگزیر سخن از کلیاتی می کند که برای تمامی جمع سودمند است؛ بی آنکه بتواند نسخه و دستورالعملی خاص برای شخص خاصی داشته باشد . در تلویزیون و رادیو نیز بسیاری از متخصصان حضور می یابند تا توضیحات مفیدی بدهند، اما با شنیدن سؤال و یا سؤالات ، آنان نیز ناگزیر می شوند که توصیه کنند که حتماً به پزشک متخصص مراجعه کنید . درباره­ی مشاوره در حوزه های غیر پزشکی نیز ماجرا همین گونه است با این تفاوت که ، در خوشبینانه ترین حالت ، شما داستانی را می شنوید که این مشاور در روزهای اخیر با آن رو به رو بوده است و سرانجام پس از چالشهای فراوان ، توانسته است چاره­ی کار را در یابد و اینک شما شرح فتوحات و کامیابیهای این مشاور را می شنوید؛ بدون آنکه به تمامی از کل ماجرا ، آگاه شوید.
اگر شما سرما بخورید ، تنها چند قرص و شربت و آمپول می تواند بهبودی شما را تأمین کند . اما داروخانه با داشتن همه­ی آن داروها ، افزون برشما ، در خدمت تمام بیمارانی است که به دلایلی متفاوت از سرماخوردگی به داروخانه مراجعه می کنند .
با این توصیف ، اگر شما گوش شنوای تمامی توصیه ها و تجاربی باشید که مشاور به صورت سیلی از اطلاعات برای شما سرازیر می کند ، مثل آن است که می خواهید از تمامی داروهای داروخانه استفاده کنید تا سلامت خود را تضمین کنید . این طور نیست .
همان طور که در حوزه­ی پزشکی، معاینه قبل از نسخه نویسی واجب است، در حوزه­ی مشاوره هم ارائه­ی نقطه نظر و راهکار از سوی مشاور نیاز به شناخت دقیق و جامع ایشان از بنگاه­ اقتصادی شما دارد. از طرح سؤالات تلفنی و سرپایی آن هم به صورت رایگان با مشاورین بپرهیزیم و با برگزاری جلسات مشاوره و مطلع سازی مشاور از وضعیت شرکت، و محیط آن، و بررسی بازار بخواهیم که راهکار مشاوره­ای خویش را ارائه کند. به هر حال، وظیفه­ی مشاور تصمیم سازی است و وظیفه­ی مدیر تصمیم­گیری است. دانش خود را افزایش دهیم تا همزبانی خویش را با مشاور بسط داده و با گفتگوی علمی با مشاور به نتایج قابل قبولی برسیم و سپس راهکارهای به نتیجه رسیده را به درستی به اجرا بگذاریم و با ارائه­ی بازخوردهای مرتب به مشاور در اصلاح مسیر تلاش کنیم. همان طور که پزشکی به پیراپزشکی نیاز دارد، مشاور نیز به شناخت از بازار و معاینه­ی کامل از شرکت نیازمند است. پس به سراغ مشاوره­ی رایگان نروید. مشاوره­ی رایگان همچون طبابت بدون معاینه است و مصرف داروهایی است که چه بسا به­جای ایفای نقش دارویی به عنوان سم در بدنتان عمل کند. حرفه­ای بیندیشیم، حرفه­ای بپرسیم ، حرفه­ای بگوئیم، حرفه ای بنویسیم، حرفه­ای عمل کنیم تا سازمانی حرفه ای متناسب با عصر رقابت داشته باشیم.
به سراغ مشاوره­ی رایگان نرویم، مشاوره­ی رایگان سم است، استفاده نکنید.

پرویز درگی (مدیر مسئول مجله توسعه مهندسی بازار و مدیر عامل TMBA)

منبع : بانک مقالات تخصصی شرکت توسعه مهندسی بازارگستران آتی