سفرنامه لرستان و خوزستان (اراک, بروجرد, خرم آباد, دزفول و شوشتر) رویدادهای شاه مرد (1264 ه.ق)

نویسنده : حسنعلی‌افشار -
مصحح : دالوند - حمیدرضا
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۱۰/۱۴
رده دیویی : ۹۵۵.۰۷۴۰۴۲
قطع : وزیری
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۲۷۶
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۳۲۵/ح۷س۵
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۴۲۶-۰۰۱-۵

کتاب حاضر گزارش سفر و یادداشت های روزانه یکی از منشیان دربار ناصرالدین شاه است. او از سوی پادشاه ماموریت داشت تا خلعتی برای 'اردشیر میرزا' و 'سهام الدوله' ببرد. این امر به پاس کوشش آن دو در بازگرداندن آرامش به استان های غربی و جنوبی ایران (خوزستان و لرستان) صورت گرفت. افزون بر آن وی حامل فرمانی بود که طی آن گلپایگان به قلمرو بروجرد الحاق می شد. نگارنده همچنین در طی سفر از شهرهایی همچون اراک, بروجرد, خرم آباد, دزفول, و شوشتر گزارش تهیه می کند. اطلاعات و گزارش وی درباره این موضوعات درخور اهمیت است: اوضاع اقتصادی, اجتماعی, ریخت شناسی, شمار خانوار و جمعیت روستاها و شهر های سر راه, اوضاع امنیتی راه ها و منطقه, توجه به طبقات اجتماعی و گروه های سیاسی در شهرها مانند روحانیون و اشراف, توجه به آثار باستانی, توجه ویژه به حیات وحش و زندگی گیاهی و جانوری, اشاره به شاعران و شخصیت های دیگر, به دست دادن گزارشی از چگونگی اردوگاه های نظامی حکمرانان و مانند آن. کتاب بر اساس یک نسخه تصحیح شده و علاوه بر مقدمه ای تاریخی, از یادداشت های مفصل برخوردار است. مصحح درمقدمه, از رویدادهای سال 1264 هـ ق اشاره می کند. این سال به سال 'شاه مرد' یا 'شاه میری' معروف شد زیرا در آن سال, محمد شاه می میرد و ناصرالدین میرزا بر تخت می نشیند. وی سپس به شورش های متعدد, حکمرانان و حوادث تاریخ لرستان و خوزستان در سال یاد شده می پردازد. حدود نیمی از حجم کتاب را متن اصلی و نیم دیگر را مقدمه, یادداشت ها, نمایه و عکس هایی از مناطق یادشده تشکیل می دهند.