گذری بر آثار تاریخی زنجان

استان زنجان با مساحت ۲۲ هزار و ۱۶۴ كیلو‌متر مربع از جمله مناطق زیبا و تاریخی ایران است. این استان از دو ناحیه كوهستانی و جلگه‌ای تشكیل شده و دارای آب و هوای كوهستانی سرد و آب هوای معتدل و نیمه مرطوب است. این استان جاذبه‌ای طبیعی و پرجذبه‌ای را در خود جای داده است.
● غار كتله خور
غار كتله خور یكی از شگفت انگیزترین غارهای دنیا در ۱۶۵ كیلومتری جنوب غربی زنجان و ۵ كیلو‌متری بخش گرماب از توابع شهرستان خدابنده واقع شده است كه یكی از زیبا‌ترین غارهای ایران محسوب می‌شود و با داشتن قندیل‌های بسبار زیبا چشم هر بینده‌ای را به خود خیره می‌كند. در حال حاضر بیش از دو كیلومتر از غار آماده بازدید علاقمندان است.
● گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه یكی از بزرگترین بناهای عظیم گنبد دار در دنیا در ۴۳ كیلومتری زنجان در شهر سلطانیه به دستوره سلطان محمد خدابنده از سال ۷۰۴ هجری قمری شروع و در مدت نه سال در تاریخ ۷۱۳ (ه –ق)پایان یافته است.
این با ۵/۴۸ متر ارتفاع و ۶/۲۵ متر قطر دهانه گنبد پس از كلیسای سانتا ماریا در فلورانس ایتالیا و مسجد ایا صوفیا در استانبول تركیه سومین بنای عظیم تاریخی گنبددار در جهان و اولین بنای عظیم آجری در ایران است.
● بازار زنجان
بازار زنجان یكی از طولانی‌ترین بازارهای ایران در شهر زنجان به دستور آقامحمد خان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ (ه –ق) در زمان فتحعلی شاه خاتمه یافت و مساجد، سراها و گرمابه‌ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شد.
● مجموعه بازار قدیمی
مجموعه بازار قدیمی استان زنجان به صورت یك خط مستقیم به عنوان بازار بالا و بازار پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است.
● رختشویخانه
رختشویخانه تنها بنای مختص بانوان در ایران در بافت قدیمی شهر زنجان در محله موسوم به عباسقلی خان احداث شده است. زمین این بنا در سال ۱۳۴۷ (ه –ق)توسط بلدیه وقت خریداری و توسط دو برادر معمار و بنا ساخته شده است و آب این بنا از قنات قلعچه حاجی میر بها الدین تأمین می‌شد و محلی عمومی برای شستشوی لباس بوده است.
● بقعه امامزاده ابراهیم(ع)
بقعه امامزاده ابراهیم (ع)به عنوان زیارتگاه مردم استان در مركز شهر زنجان واقعه شده و شجره این امامزاده به حضرت ابراهیم ابن موسی جعفر می‌رسد.
بنای حرم مطهر جدید و به سبك چهار طاقی منطبق با پلان قدیمی نوسازی شده است و نماز جمعه شهر در این محل برگزار می‌شود.
● مسجد جامع زنجان
مسجد جامع زنجان معروف به مسجد سید در قلب بافت تاریخی شهر زنجان قرار گرفته است.
مسجد و مدرسه سید توسط عبداله میرزا دارا پسر یازدهم فتحعلی شاه قاجار در هنگام حكمرانی در سال ۱۲۴۲ (ه –ق)احداث شده است.
این مجموعه تاریخی یكی از بناهای ارزشمندی است كه به طرح مساجد چهار ایوانی ساخته شده است.
كاروانسرا سنگی،كاروانسراسنگی قدیمی‌ترین اثر تاریخی استان زنجان در قرن هشتم (ه –ق)در زمان شاه عباس دوم در قسمت جنوبی شهر احداث شده است.
در حال حاضر قسمت اعظم آن از بین رفته و تنها از آن اثار یكی از كاروانسراها به نام كاروانسرا سر چم كه یكی از كاروانسراهای مهم در مسیر تجاری تهران –آذربایجان بود باقی مانده كه نوع سقف آن پنج و هفت است.
این بنا در سال ۱۳۷۷ به سفره خانه سنتی تبدیل شده و علاوه به ارائه امكانات پذیرای با غذاهای سنتی در بعضی از حجره‌ها به معرفی و فروش صنایع دستی استان اقدام می‌شود.
در استان زنجان سه پل ثبت شده به‌نام‌های پل حاج میربها الدین، پل حاج سید محمد و پل سردار وجود دارد.
همچنین در استان چند بقعه مانندبقعه قطب الدین محمد معروف به پیر احمدزهرنوش در ابهر بقعه ملا حسن كاشانی در دو و نیم كیلومتری جنوب شهر سلطانیه در سال ۹۷۳ (ه –ق)در اواخر دوران شاه طهماسب صفوی ساخته شده است.
بقعه شاه زید الكبیر ابهر حضرت زید یكی از فرزندان امام حسن مجتبی (ع) در شهر ابهر به شكل مخروط از آجر در قرن نه (ه –ق) ساخته شده است.
در استان زنجان یك معبد به نام معبد داش كسن نیز وجود دارد كه در ۱۰ كیلومتری جنوب شرقی سلطانیه به شكل مستطیل قرار گرفته است و در داخل این محوطه سه طاق نسبتاً عمیق در دل كوه كنده شده و در حد فاصل ضلع جنوبی و طاق‌های اضلاع شرقی و غربی حجاری‌ها و نقش‌های زیبا به چشم می‌خورد از جمله این نقوش تصویر دو اژدها به صورت قرینه در مقابل یكدیگر حك شده است.
استان زنجان دارای صنایع دستی مهم و معروفی چون ملیله كاری، چاقو سازی، چارق دوزی و فرش باف است.
● ملیله كاری
یكی از كارهای دستی بومی زنجان ساخت وسایل نقره‌ای و به ندرت طلائی به صورت ملیله كاری است. در اوایل فقط در زنجان معمول بوده كه در آن زمان رضا خان پهلوی تعدادی از هنر‌مندان زنجانی را به تهران و اصفهان كوچ كردند و این هنر ظریف را در آن شهرها رواج دادند.
چاقو سازی، چاقو سازی در زنجان كه با مهارت خاصی به دست استادكاران این صنعت با ویژگی‌های همچون ظرافت، تناسب، تنوع،قدرت برش و آبكاری تیغه ساخته می‌شود از شهرت فراوان بر خوردار است.

منبع : خبرگزاری فارس