مدیریت هوشمند، گره‌های غیرهوشمند

تعداد خودروهایی که در تهران تردد می‌کنند از پایتخت‌های بزرگ جهان مانند لندن و پاریس بیشتر نیست منتهی بدلیل فقدان شبکه حمل و نقل عمومی کارآمد و فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه عمومی مشکل حمل و نقل تهران حالت بحرانی به خود گرفته است. یکی از ارگان‌هایی که ترافیک تهران را زیر نظر دارد، شرکت کنترل ترافیک تهران است که تجهیزات و وسایل پیشرفته همراه با فناوری نوین را برای ارتقاء بخش حمل‌ونقل درو‌ن‌شهری بکار بسته است. این روزها حجم کار شرکت کنترل ترافیک تهران بسیار بالاست. حجت‌اله بهروز، مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ماهنامه از برنامه‌های این شرکت می‌گوید.
▪ قبل از تاسیس این شرکت، کنترل ترافیک شهر تهران چگونه انجام می‌گرفت؟
ـ بهروز‌: با نگاهی به پروژه‌های انجام‌شده می‌توان گفت که قبلا کار خاصی در این زمینه انجام نمی‌شد و هنوز هم که کار اصلی‌مان، بحث چراغ‌های راهنمایی و رانندگی است. قبل از اینکه شهرداری متولی این کار باشد نیروی انتظامی متولی بود و بر اساس مقتضیات روز فعالیت‌هایی شکل می‌گرفت. همچنان‌که هنوز هم انتقادها را متوجه نیروی انتظامی می‌دانند، چون فکر می‌کنند این چراغ‌ها همچنان ابزار کنترلی پلیس است. خوشبختانه در همان زمان برای نیروی انتظامی هم قابل توجیه بود که این کار را بهتر است شهرداری انجام دهد و قبول کرده‌اند که این کار به صورت تخصصی انجام گیرد. بدین ترتیب سال‌هاست که ما به عنوان یک کار تخصصی آن را انجام می‌دهیم و خوشبختانه توانسته‌ایم از عهده تخصصی‌کردن ترافیک برآییم. چنان‌چه اکنون هیچ کابلی در شهر آویزان نیست. در این مدت سعی شده است که استانداردی برای آن تعریف شود و طبقه‌بندی لازم صورت گیرد و‌ به صورت هوشمند اداره شود. هم‌اکنون حدود ۳۰۰ تقاطع در شهر به صورت هوشمند و یکپارچه عمل می‌کنند و تحولاتی در کیفیت علائم عمودی و افقی ایجاد شده است و این کارها تنها از یک تیم تخصصی برمی‌آید. در استفاده از فناوری روز دنیا البته عقب نیستیم. فناوری در دهه ۸۰ وارد این عرصه شد و ما هم تقریبا در همان سال‌ها از آن استفاده کردیم. کارهای زیربنایی دیگری هم در این زمینه انجام گرفته است که مردم به تدریج آنها را مشاهده خواهند کرد همچنان‌که تاکنون هم بسیاری استفاده از این دستگاه‌های پیشرفته برای مردم عادی شده است . .
▪ آیا نیروی انتظامی همکاری و هماهنگی لازم را با شهرداری دارد؟
ـ بهروز: خوشبختانه هیچ‌وقت مشکلی جدی با نیروی انتظامی نداشتیم و اکنون هم کارها خوب پیش‌ می‌رود. ما هم در تمام پروژه‌ها با آنها مشورت می‌کنیم و نیروی انتظامی هم رویکرد شایسته‌ای در این زمینه دارد. در زمینه این همکاری از بسیاری از کشورها حتی کشورهای پیشرفته هم جلوتر و راحت‌تر هستیم.
▪ در حال حاضر چند تقاطع را تحت پوشش گرفته‌اید؟
ـ بهروز: تهران بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ تقاطع مجهز به چراغ راهنمایی و رانندگی دارد. ۳۰۰ تقاطع در سطح شهر به صورت یکپارجه و هوشمند اداره می‌شوند. به طوری که سیستم، اطلاعات هر تقاطع و تقاطع‌های مجاور را کسب می‌کند و به طور لحظه‌ای و هوشمند تصمیم می‌گیرد و عمل می‌کند. اما علاوه بر آن، سطح عملکرد سایر چراغ‌ها هم متفاوت است بعضی برنامه پذیرند و بر اساس آمار و اطلاعاتی که جمع‌آوری شده است از قبل برای آن برنامه‌ریزی می‌شود. چراغ‌های چشمک‌زن هم داریم که بیشتر کارآیی‌شان در بحث ایمنی است و البته به غیر از چراغ‌های هوشمند بقیه چراغ‌ها قابلیت تبدیل به عملکرد پلیس Police Operation (PO) را نیز دارند یعنی هرگاه و در هرجا که پلیس تشخیص بدهد، می‌تواند برنامه‌اش را عوض کند. همان‌طور که در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی آمده است، دستور پلیس بر همه مقدم است. و با وجود وسایل و تجهیزات مدرن این قانون را نمی‌توان نقض کرد چون همه این وسایل ابزار پلیس هستند. البته امروز میزان اعتماد به این فناوری‌‌ها بیشتر شده است و این مسئله در رفتار مردم نیز قابل مشاهده است. چون آثار این وسایل را دیده‌اند و بنا به گزارش پلیس مشکلات ترافیک تا حدودی رفع شده است و به نوبه خود باعث اعتماد متقابل می‌شود تا هم در استفاده و به‌کارگیری بیشتر از این تجهیزات شائق باشیم و هم مسائل، مشکلات و حواشی کمتری به چشم بخورد. ما هم در مرکز نظارت کنترل ترافیک در کنار پلیس کار می‌کنیم و پلیس در همان‌جا میز و نظارت دارد و قوانین را اعمال می‌کند. همان‌طور که دوربین‌های ما تخلفات رانندگی را ثبت می‌کنند و این در واقع کمک به کار پلیس است. و این همکاری همه‌جانبه باعث شده است که همگی تمام سطح شهر و مشکلات آن را ببینند و از همان‌جا دستور رفع مشکل صادر ‌شود. تعداد چراغ های چشمک‌زن هم در حال حاضر از ۳۰ درصد سابق به حدود ۸ درصد رسیده است که به تدریج کاهش خواهد یافت.
▪ گاهی یک تقاطع باوجود بازبودن مسیر همچنان قرمز می‌ماند در حالی که در مسیر دیگر با وجود نبود خودرو سبز است. دلیل این امر چیست؟
ـ بهروز: اگر اشتباه فناوری را کنار بگذاریم، این مسئله در مرکز کنترل ترافیک به وضوح دیده می‌شود. دلیل آن این است که چون ۵۰۰ تقاطع را به طور همزمان می‌توان دید، دقیقا مشخص است. اطلاعات کامل این تقاطع‌ها دریافت، آنالیز و برنامه‌ریزی می‌شود. برنامه نرم‌افزاری مدیریت ترافیک شهر تهران متعلق به شهر سیدنی است که حدود ۷۰ شهر بزرگ دنیا هم دارند از آن استفاده می‌کنند و ۴ ابرکامپیوتر انجام این مسائل را کنترل می‌کند. در نتیجه تنها به تقاطع نگاه نمی‌کند بلکه به تقاطع‌های اطراف راه هم می‌بیند در نتیجه اگر چراغ یک تقاطع را سبز کنیم تاثیر آن را روی تقاطع‌های دیگر می‌توان دید. بنابراین مجبوریم گاهی یک تقاطع را با وجود باز بودن مسیر و ترافیک پشت چراغ قرمز، نگه داریم تا ترافیک منطقه روان شود. در واقع با آزاد کردن این تقاطع با حجم ترافیک بیشتری در تقاطع‌های اطراف یا در همان مسیر خواهیم داشت. چون در امر ترافیک روانی بهتر از سرعت است، ردشدن از آن تقاطع هم برای خودروها بی‌فایده خواهد بود. چون در تقاطع‌های بعدی با معطلی بیشتری روبه رو خواهند شد. این امر برای کلیه مسئولان توضیح داده شده است.
▪ ثبت تخلفات این دوربین‌ها برای پلیس یا شهروند چقدر مستند است؟
ـ بهروز: در بحث تخلفات چند مورد را تعریف کرده‌ایم و دنبال می‌کنیم. ثبت تخلفات برای اعمالی صورت می‌گیرد که بر ترافیک شهر اثر می‌گذارد مثل ایستادن در بزرگراه که به پلیس برای شناسایی این‌گونه متخلفان کمک می‌کند. کاری دیگری را هم از اواخر سال گذشته شروع کرده‌ایم و همچنان ادامه دارد، بحث ایمنی و سرعت است که بحث آن همیشه در وزارت راه و ترابری مطرح بوده است. گرچه محدودکردن سرعت در جاده بسیارمهم‌تر از محدودکردن آن در شهر است و محدودکردن سرعت جزو اولویت‌های ترافیک شهری نیست، اما اگر مردم با فرهنگ رعایت سرعت مجار در شهرها آشنا شوند و آن را بپذیرند حتما در تعداد روزهای کمتری که در جاده‌های خارج شهر هستند نیز رعایت خواهند کرد. اما در بزرگراه‌های شهر با مشکل سرعت غیرمجاز نیز مواجه‌ایم که گاهی به وضعیت باورنکردنی می‌رسد. اگر این تخلف فراگیر شود به مشکل بزرگی تبدیل خواهد شد. گرچه پلیس بزرگراه این مسئله را کنترل کرده است اما لازم است فناوری هم به کمک وی بیاید به همین دلیل از سال گذشته سرعت‌سنج‌های اتوماتیک را در چند نطقه شهر نصب کرده‌ایم و پلیس هم حمایت کرده است. خوشبختانه پلیس با این فناوری کاملا آشنا است و هر کار جدیدی هم که بخواهیم انجام دهیم با هماهنگی و همکاری پلیس انجام می‌گیرد مثلا اینکه مکان نصب‌، چگونگی انجام آن‌، بروز رفتار،‌ استقرار حجم و نسبت‌ها چگونه باشد تا در موقع اجرا دچار مشکل و ناهماهنگی نباشیم.
▪ استفاده از ماهواره در کنترل و هدایت ترافیک شهر تا چه اندازه امکان‌پذیر است؟
ـ بهروز: در دامنه شهرها به دلیل تراکم زیاد و وجود ساختمان‌های بلند امکان‌پذیر نیست. اما امکان دریافت سیگنال‌های مکان از طریق GPS وجود دارد. به همین خاطر تجهیزاتی را روی تعدادی از اتوبوس‌های شرکت واحد در حال نصب داریم تا با مشکلات کمتری در زمینه ترافیک مواجه گردیم. انجام این کار برای شرکت واحد به دلیل بزرگ‌بودن ناوگانش مقرون بصرفه است.
▪ از یک طرف این مرکز سعی دارد که ترافیک را کنترل و روان کند از سوی دیگر هم هرروز به تعداد خودروهای شهر اضافه می‌شود. آیا هماهنگی بین ارگان‌های مختلف وجود دارد که کنترل همه‌جانبه‌ای صورت بگیرد؟ آیا سیاست‌گذاری‌ها در این جهت پیش می‌رود؟
ـ بهروز: مردم و مسئولان از ما انتظار معجزه دارند. اما همه‌چیز وارونه حرکت می‌کند و در اختیار ما هم نیست. اما نگاه واقع‌بینانه این است که تهران در مقایسه با شهرهای بزرگ جهان مثل پاریس و لندن خودروی بیشتری ندارد. مشکل تهران در کمبود حمل‌ونقل عمومی است. استفاده از تاکسی نیز در شهرهای بزرگ این‌قدر رایج نیست. در تهران ۴۰ درصد جابه‌جایی را تاکسیها و با روش منحصراً ایرانی برعهده دارند. مسئله دیگر ارزان‌بودن بنزین است. باید به تقاضا و عرضه نیز توجه کرد و وسایل حمل‌ونقل عمومی به تعداد کافی در اختیار باشد تا پاسخگوی تقاضا باشد و از طرف دیگر نیز استفاده از خودروی شخصی محدود شود. باید زیربنایی عمل کرد هرچقدر هم این مرکز تجهیز شود حداکثر می‌تواند ۲۰ درصد موثر باشد. خوشبختانه در سیاستگذاری‌ها به آمارها و اطلاعات ما توجه می‌شود و گزارش‌های این مرکز به مبنایی برای تصمیم‌گیری تبدیل شده است.
▪ چه فعالیت‌ها و برنامه‌هایی دیگری را در دست دارید؟
ـ بهروز: علاوه بر مرکز کنترل ترافیک تهران، تابلوهای اطلاع‌رسانی هم در حال گسترش است در زمینه‌ پروژه‌های خاص مثل هوشمندسازی تونل رسالت هم تجربه کارآمدی داشتیم. و انجام آن در کشور ایران و کشورهای همسایه بی‌نظیر است. تمام سیستم‌های روشنایی،‌ تهویه هوا و اطلاع‌دهنده یا هشداردهنده که اعلام می‌کنند چه اتفاقی در تونل رخ داده است، به صورت مدیریت یکپارچه و خودکار درآمده است. در بحث مدیریت پارکینگ‌های طبقاتی و حاشیه‌ای هم برنامه‌ای را از سال پیش شروع کرده‌ایم و درحال حاضر در مرکز شهر به جای پارکومترهای قدیمی از سیستمی مدرن استفاده می‌کنیم. همان‌طور که در کشورهای دیگر نیز استفاده می‌شود به طوری که هر راننده‌ای ساعت خود را برای پارک خودرو انتخاب می‌کند و این کار به صورت اتوماتیک انجام می‌شود. امروز در تهران استفاده از فناوری‌های روز دنیا دارد به برنامه‌های روزمره مردم اضافه می‌شود.

منبع : مجله صنعت حمل و نقل