سرمایه‌گذاری در داخل واردات کود از خارج

پس از سال‌ها طی روش‌های مختلف تامین كود شیمیایی مورد نیاز كشور و آزمون و خطایی طولانی در واردات كود با فرمول‌های مختلف توسط دولت، حدود ۱۰ سال پیش دولت به این نتیجه رسید كه علمی‌ترین، كم‌هزینه‌ترین و موثرترین راه تامین نیاز بخش كشاورزی كشور به این نهاده، تولید این محصول به صورت تركیبی از تمامی عناصر مورد نیاز خاك و گیاه و به صورت كود كامل ماكرو N-P-K در داخل كشور است.صنعت تولید كود شیمیایی در كشور پایه‌گذاری و تحت نظارت مستقیم شركت خدمات حمایتی كشاورزی با فرمول تولید محصول به صورت ۱۵۵۸۸۱۵ آغاز به كار كرد و ضمن انجام سرمایه‌گذاری‌های سنگین تولیدی جهت پیشبرد اهداف والای تامین مهم‌ترین نهادهء مورد نیاز بخش كشاورزی، در حد توان و تا آن‌جا كه قوانین دست و پاگیر دولتی اجازه می‌داد نسبت به اصلاح روش‌های تولید و بومی‌سازی دانش فنی این نوع كود شیمیایی اقدام كرد.
در این ۱۰ سال تعداد كارخانه‌هایی كه با صرف سرمایه‌ای بالغ بر دو هزار میلیارد ریال برای تولید كود كامل ماكرو در كشور احداث شدند، به ۳۰۰ واحد تولیدی می‌رسد كه بسیاری از آنان با استفاده از منابع مالی بانكی تاسیس شده و به بهره‌برداری رسیده‌اند و طراحی فضای كارخانه‌ای و ماشین‌آلات آنان صرفا در راستای تولید محصول یاد شده بوده است.انحصار تامین و توزیع انواع كودهای شیمیایی و دیگر نهاده‌های كشاورزی كشور در اختیار نمایندهء قانونی وزارت كشاورزی، شركت خدمات حمایتی كشاورزی قرار دارد و هر گونه خرید و فروش این محصول یارانه‌ای خارج از سهمیهء دولتی و توسط بخش خصوصی ممنوع است.
بر این اساس همه ساله پس از تصویب در قانون بودجهء كشور و شورای اقتصاد، اعتباری جهت تامین كود شیمیایی مورد نیاز از محل تولیدات داخلی و خارجی به شركت خدمات حمایتی تخصیص داده می‌شود تا این شركت ضمن تامین بخشی از نیاز كشور از خارج و تامین مواد اولیهء صنایع داخلی نسبت به انعقاد قرارداد خرید كود شیمیایی تولید داخل از تولیدكنندگان داخلی اقدام كند.با تغییر مدیریت شركت خدمات حمایتی در سال ۱۳۸۵، برگزاری مناقصهء جهت خرید كود شیمیایی از تولیدكنندگان داخلی متوقف و با مصوبه‌ای كه در وزارت جهاد كشاورزی پیگیری و صادر شد، تمامی اعتباری كه از سوی شورای اقتصاد برای این منظور در نظر گرفته شده بود، صرف خرید دیگر انواع كودهای شیمیایی تك عنصری شد كه عناصر تشكیل‌دهندهء تمامی آن‌ها در كود تولید داخل موجود است.گوشه‌ای از تبعات ناگوار پیش آمده در اثر مصرف اعتبار خرید داخلی جهت انجام خرید از تولیدكنندگان خارجی كه فرصت بزرگ تولید ارزش افزوده و اشتغال را از كشور سلب كرده و تهدیدی بزرگ در راه منافع ملی ایجاد كرده است را در زیر یادآور می‌شوم:
۱) تعداد ۳۰۰ واحد صنعتی با صرف سرمایه‌های ملی دو هزار میلیارد ریالی در حال انحلال هستند.
۲) بیش از ۱۵ هزار نفر كارگران این واحدهای صنعتی در بیكاری به سر می‌برند و بلاتكلیف، در انتظار راه‌اندازی مجدد كارخانه‌ها لحظه‌شماری می‌كنند.
۳) سهم درآمدی سازمان تامین اجتماعی از اشتغال كاركنان این واحدها تحقق نیافته و برعكس بار مالی جدیدی در قالب هزینه‌های پرداخت بیمهء بیكاری این تعداد كارگر بر دوش آن سازمان خواهد افتاد.
۴) با توجه به این‌كه بسیاری از این واحدهای تولیدی از تسهیلات بانكی استفاده كرده‌اند، در اثر بیكاری و نداشتن درآمد از بازپرداخت تسهیلات ناتوان شده‌اند و در نتیجه اعتبارات اخذشده از بانك‌ها مسترد نخواهد شد.
۵) خودكفایی گندم و افزایش تولید بسیاری از محصولات كشاورزی كه بنا به اذعان برخی مسوولان، بخش عمدهء آن مدیون افزایش بهره‌وری در واحد سطح، در اثر مصرف كود كامل ماكرو تولید داخل بوده است به حال تعلیق درخواهد آمد و تلاش سال‌های گذشته برای نیل به این هدف مهم عقیم خواهد ماند.
۶) رواج مجدد مصرف كودهای تك‌عنصری و عاری از انواع ریزمغذی‌ها در بخش كشاورزی كه خود را در كمبود عناصر مختلف نمایان می‌كند، كشور را با پرداخت هزینه فرصت بسیار سنگینی در سال‌های آتی مواجه خواهد كرد كه از تحمیل هزینه‌های سربار در آماده‌سازی و نوع كشت و پایین آمدن راندمان كاری زمین‌های زراعی آغاز شده و در هزینه‌هایی كه برای حفظ سلامت در بخش‌های درمانی بر دوش جامعه تحمیل خواهد شد ادامه یافته و سال‌های پیاپی به استهلاك مداوم خاك و از دست رفتن خاصیت كشت آن به عنوان اصلی‌ترین عامل تولید كشاورزی منجر خواهد شد كه این بزرگ‌ترین ضربهء اقتصادی-اجتماعی را به كشور وارد خواهد كرد.

محسن سیروس
‌‌عضو انجمن تولیدكنندگان كودشیمیایی

منبع : روزنامه سرمایه