انقلاب اسلامی در کتابهای غربی از ۱۹۹۹تا۲۰۰۶

انقلاب اسلامی ایران در نگاه خارجی، همواره جزئی از تاریخ نوشتاری نویسندگان و تحلیل‌گران قرن معاصر به شمار می‌رفته و می‌رود؛ انقلابی که هر چه بر عمر آن افزوده می‌شود، گویی تشنگی دانستن از چگونگی وقوع و پایداری آن نیز بیشتر می‌شود. آنچه در این گزارش آمده است، روایتی است کوتاه از نگاه برخی نویسندگان غربی به انقلاب اسلامی ایران در حوزه کتاب؛ نگاهی به برجسته‌ترین آثار این حوزه در بین سالهای ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۶ میلادی است که به زعم خود غربی‌ها، جزو کتاب‌های مرجع درباره تاریخ‌نگاری و تحلیل انقلاب اسلامی ایران هستند. تحلیل‌هایی که در بسیاری از اوقات، به ناچار منصفانه شده‌اند.
● ایران مدرن: ریشه ها و دلایل انقلاب / نیکی آر کدی
انتشارات دانشگاه ییل آمریکا. آگوست ۲۰۰۶
نیکی کدی، تاریخ‌نگار و استاد دانشگاه کالیفرنیا در این کتاب به بررسی ریشه‌های انقلاب اسلامی ایران و عوامل پیدایش آن می‌پردازد.
وی در این کتاب ۴۴۸ صفحه‌ای سعی می‌کند روایتی از ایران مدرن سال های آینده را در زمان حال نقل کرده و همچنین تغییرات و اصلاحات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که در یک ربع قرن گذشته رخ داده در مقابل مخاطب ترسیم کند.
کدی در این کتاب علاوه بر حوادث و جریانات انقلاب به نقد و بررسی جنگ ایران و عراق، جنگ خلیج فارس و حوادث یازدهم سپتامبر و تاثیرات هر یک بر روابط ایران و آمریکا می‌پردازد.
اگرچه نگاه کدی در این کتاب خالی حب و بغض‌های مرسوم غرب نسبت به اسلام نیست، اما وی در این کتاب به پیشرفت‌های قابل توجه ایران پس از سقوط رژیم شاه در حوزه‌های مختلف علمی، بهداشتی، فرهنگی و افزایش نقش زنان در امور جامعه اشاره می کند و از ایران پس از بهمن ۵۷ تمجید می‌کند.
● دموکراسی در ایران / ولی نصر و علی قیاسی
انتشارات دانشگاه آکسفورد. ژوئن ۲۰۰۶
"امروزه ایران از یک سو مورد تهاجم سیاست‌های جنگ‌طلبانه‌ی بوش قرارگرفته و از طرفی دیگر به عنوان تنها دروازه‌ی خاورمیانه معرفی می‌شود. لذا آینده‌ی این کشور به طور مستقیم با امنیت و ثبات منطقه خاورمیانه مرتبط است. "
"ولی نصر و علی قیاسی" در این کتاب، با بررسی تاریخ سیاسی ایران در عصر معاصر، از مردم‌سالاری سخن می‌گویند. فاکتوری که در ایران بعد از انقلاب ۵۷، رشدی چشمگیر داشته و همچنان سیر صعودی خود را دنبال می‌کند.
"بعد از انقلاب و استقرار نظام جمهوری اسلامی، ایران در حال تجربه نوع تکامل یافته‌ای از دموکراسی در میان کشورهای اسلامی است."
نویسندگان این کتاب، دموکراسی در ایران را نه تنها یک امر اتفاقی نمی‌خوانند، بلکه آن را اصیل و دارای ریشه در فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی معرفی می‌کنند که زمزمه های آن را می‌توان از آغاز انقلاب مشروطیت در دوره قاجار شنید. مفهوم دموکراسی در ایران در حال حاضر از غرب وارد نشده و خود از فرهنگ و تاریخ سنتی مردم این کشور برخاسته است."
نویسندگان این کتاب به تاثیر انقلاب و تغییر و تحولات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در رسیدن به این دموکراسی ایده آل پرداخته‌اند.
● فوکالت و انقلاب ایران / جانت افاری و کوین اندرسون
انتشارات: دانشگاه شیکاگو . ژوئن ۲۰۰۵
در سال ۱۹۷۸ زمانی که اعتراض مردم علیه شاه به اوج خود رسیده بود، مایکل فوکالت، استاد فلسفه و خبرنگار روزنامه‌ی لوموند فرانسه برای دیدار با امام خمینی(ره) و سایر رهبران انقلاب مردمی ایران به ایران سفر کرد و در طول اقامت طولانی‌اش، مجموعه مقالات و تحلیل‌هایی درباره انقلاب نوشت که در آن زمان از سوی محافل غربی مورد انتقاد واقع شد.
"جنت افاری و کوین اندرسون" در این کتاب در اصل به شفاف‌سازی علل تغییر عقیده‌ی فوکالت پس از دیدار با امام خمینی(ره) و حمایت و طرفداری وی از حرکت اسلامی مردم ایران می‌پردازند.
آنها تجربه‌ی فوکالت در سفرش به ایران را به رشته تحریر درآورده و از عقاید و افکاری صحبت می‌کنند که فوکالت تحت تاثیر رهبر انقلاب کسب کرده است. نویسندگان این کتاب همچنین با استناد به نوشته‌های ژورنالیستی فوکالت جوان در سال‌های اوایل انقلاب، مبحثی درباره‌ی اسلام‌گرایی مطرح می‌کنند که باید در روابط غرب و ایران و به طور کل جهان اسلام، مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. در واقع آنها از انقلاب اسلامی ایران، نوعی الگوسازی برای سایر ملل را ارائه می‌کنند.
● انقلاب باورنکردنی در ایران / چارلز کورزمن
انتشارات دانشگاه هاروارد. سپتامبر ۲۰۰۵
"محمد رضا پهلوی، شاه ایران در آینده‌ای قابل پیش بینی در راس قدرت باقی خواهد ماند." این جمله سخنان و تحلیل یک مقام ارشد سازمان سیا در اکتبر سال ۱۹۷۸ است.
"صد روز بعد، شاه با وجود حمایت شدید از سوی دولت‌های غربی و ارتش تا دندان مسلح، توسط قشرهای مردمی طی یک انقلاب صلح آمیز سقوط می کند." چارلز کورزمن با بیان وقایع قبل و بعد از سقوط شاه اگرچه از کلمه‌ی "باورنکردنی" برای کتابش استفاده کرده، ولی روند پیشرفت انقلاب را کاملاً منطقی و روشن ارزیابی می‌کند.
کورزمن با استفاده از مصاحبه‌ها و اسناد و مدارک محرمانه و همچنین سخنان شاهدان عینی این انقلاب را بر خلاف افکار رایج آن روز، کاملاً قابل پیش‌بینی می‌داند.
وی می نویسد "شاید در آن زمان مردم با پیروی از یکدیگر در تظاهرات شرکت می‌کردند، ولی راه انقلاب چنان ‌روشن و هموار بود که اگر مردم به این مسئله آگاهی داشتند‌، خیلی زودتر به پیروزی می‌رسیدند. "
● ایران مدرن بعد از ۱۹۲۱ / علی انصاری
انتشارات لانگمن . آوریل ۲۰۰۳
"وجود دو منطقه‌ی خلیج فارس و دریای خزر، باعث شده نام ایران از سال‌های اوایل قرن بیستم همواره در محافل اقتصادی مطرح باشد. ولی بعد از وقوع انقلاب در سال ۱۹۷۸ این نام به محافل سیاسی نیز کشیده شد."
علی انصاری در این کتاب با نگاهی گذرا به تاریخچه‌ی رشد و توسعه اقتصادی در ایران، به نقش انقلاب در جریان رشد اقتصادی و تاثیر محدودیت روابط ایران با کشورهای غربی در سیر صعودی و نزولی این روند پرداخته است. انصاری توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ایران را از سال ۱۹۲۱ به بعد دنبال و از پیدایش تفکر و گرایش‌های جدیدی دراین حوزه‌ها خبر می‌دهد. وی ایران مدرن را مخلوطی از سیاست و فرهنگ قلمداد می‌کند که می‌تواند نقش بسزایی در رشد و توسعه‌ی این کشور در سالهای آینده ایفا کند.
● آخرین انقلاب بزرگ / رابین رایت
گروه انتشاراتی نوف Knopf Publishing Group . مارس ۲۰۰۱
در غرب، کمتر خبرنگاری پیدا می‌شود که به اندازه رابین رایت به فرهنگ بعد از انقلاب ایران و نوع نگرش مردم آن آشنایی داشته باشد. رایت برای اولین بار در سال ۱۹۷۳ به عنوان خبرنگار به ایران سفر کرد و در روزهای وقوع انقلاب در ایران حضور داشت.
رایت لحظه به لحظه انقلاب را در کتابش به تصویر کشیده و به عنوان یک زن نویسنده با نگاهی تحلیلی، اتفاقات پس از انقلاب ۵۷ را ـ بویژه در حوزه سیاست ـ به نفع قشر زن تشریح می‌کند.
او اعتقاد دارد انقلاب اسلامی ایران بود که آموزه‌های اسلام را به طرز صحیح به اجرا گذاشت. وی می‌نویسد: "من در اینجا زنانی را می‌بینم که با روسری و چادر در صحنه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی حضور پیدا می کنند و این از نتایج بزرگ انقلاب ۵۷ است، حضور فعال و معتقدانه زن در جامعه ایرانی."
او انقلاب اسلامی را با انقلاب های روسیه و فرانسه مقایسه و از آن به عنوان آخرین و بزرگترین انقلاب تاریخ بشریت یاد می‌کند.
● عبای پیامبر: مذهب و سیاست در ایران / روی متحده
انتشارات: oneworld . آگوست ۲۰۰۰
از ۱۵ سال پیش که اولین نسخه از این کتاب نوشته "روی متحده" به چاپ رسیده، هنوز هم اگر کسی بخواهد درباره‌ی فرهنگ و جامعه‌ی ایرانی بعد از انقلاب مطالعه‌کند، به این کتاب مراجعه می‌کند. عبای پیامبر با روایت داستان زندگی یک طلبه‌ی جوان و شیوه‌ی زندگی وی در شهر مذهبی و قدیمی قم، در حقیقت به زندگی و فرهنگ نسل اول انقلاب می‌پردازد. روی متحده به صورت داستان‌گونه فرهنگ شیعه و زبان فارسی و فرهنگ ایرانی را در میان کشورهای اسلامی خاورمیانه مطالعه و منتشر می‌کند. وی همچنین سعی دارد کتاب خود را به عنوان مرجعی در این زمینه برای مخاطب غربی معرفی کند، مرجعی که مبدا خود را انقلاب اسلامی ایران می‌داند.
● نمایش یک انقلاب: هنر اعتقاد در انقلاب اسلامی ایران / پیتر چاوسکی
انتشارات دانشگاه نیویورک. اکتبر ۱۹۹۹
"انقلاب اسلامی ایران یکی از نادرترین حوادث تاریخی است که برتری و قدرت کلمات را در مقابل اسلحه به خوبی نشان داد. سخنان امام خمینی[ره] و شعار‌ها و پوسترهای مردم، رژیمی را سرکوب کرد که بیش از دوهزار سال ادعای حکومت و سلطنت را با خود داشت."
پیتر چاوسکی با همکاری حامد دهباشی همکار ایرانی خود در دانشگاه نیویورک، با نوشتن نمایش "یک انقلاب" سعی دارد به بررسی چگونگی وقوع انقلاب مردمی ایران بپردازد. چاوسکی نمایش بزرگی از انقلاب را به تصویر می‌کشد که در آن به ظاهر مجموعه‌ای شعار و سمبل‌های انقلابی، رژیم شاه را سرنگون می‌کند. ولی نویسنده مهم‌ترین سلاح مردم را در مقابل رژیم طاغوتی، نیروی اعتقاد و مذهب ارزیابی می‌کند. چاوسکی با بهره گیری از اسناد و مدارک، بر خلاف متفکران و تحلیل‌گران غربی، ثابت می‌کند که تنها نیروی مردم در به ثمر نشستن انقلاب۵۷، ایمان و باور به آینده‌ای روشن بوده است.
● انقلاب ناشناخته ایران / مارک داونز
انتشارات Ashgate Publishing, Limited
"انقلاب اسلامی تاثیرات عمیق و گسترده‌ای در ساختار سیاسی کشور ایران ایجاد کرد و این تحولات سیاسی بیش از همه روی تفکر و هویت اجتماعی مردم این کشور تاثیر گذاشته است." این کتاب با تاکید بر این تغییر و تحولات درونی به بررسی و کاوش در ساختارهای جدید جامعه ایرانی نیز می پردازد.
داونز به عنوان نویسنده و عضو آژانس بین المللی حقوق مدنی و دموکراسی جهانی، در این کتاب به مبحث برخورد نامناسب کشورهای غربی با انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد. وی می‌نویسد "نظریه پردازان غربی از انقلاب به عنوان حرکتی غیر دینی و غیر مردمی یاد می‌کنند و آن را زاییده افکار قشر خاصی از مردم می‌دانند، حال آنکه انقلاب اسلامی در ایران زاییده قشرهای مختلف مردمی بود که حکومت را برای خود می‌خواستند و نه بیگانگانی از آن سوی مرزهاشان".
داونز انقلاب ایران را حرکتی مذهبی عنوان می‌کند و اندیشمندان غربی را در درک صحیح اسلام شیعی که سکاندار اصلی این انقلاب است، ناتوان ارزیابی می‌کند.

منبع:کتاب نیوز

منبع : مرکز اسناد انقلاب اسلامی