خانه مهدی کجاست؟

بسیاری دوست دارند بدانند امام در کجا زندگی می‏کند.
برای روشن شدن این پرسش باید محل سکونت امام زمان - علیه السلام - در چهار دوران به اختصار بررسی شود:
۱) دوران پدر
بدون شک محل ولادت امام مهدی - علیه السلام - شهر سامرا است . او پس از ولادت تا هنگام شهادت امام حسن عسکری - علیه السلام - در سامرا و نزد پدرش می‏زیست . حکیمه خاتون، دختر امام جواد - علیه السلام - بارها امام عصر - عج الله فرجه الشریف - را در خانه امام عسکری - علیه السلام - مشاهده کرد . برخی از یاران امام مانند احمد بن اسحاق نیز وی را همان جا دیده‏اند . امام در یکی از ملاقات‏هایش با ابن اسحاق از جای برخاست; وارد حجره شد و در حالی که فرزندش را بر شانه قرار داده بود، بیرون آمد . (۱)
روزی یعقوب بن منقوش پرسید: مولای من، چه کسی امام است؟ فرمود: پرده را کنار بزن . . . او چنان کرد امام عصر - عج الله فرجه الشریف - را دید . مهدی - علیه السلام - از پس پرده برون آمد و بر زانوی پدر نشست . (۲)
امام عسگری، در دقایق پایانی عمر، به عقید خادم فرمود: وارد اتاق شو و کودکی که در حال سجده است، نزد من آور . . . (۳) . این روایات گواهی می‏دهد امام مهدی - عج الله فرجه الشریف - در حال حیات پدر در شهر سامرا و در خانه وی زندگی می‏کرد; اگر چه امام عسکری او را از نظرها پنهان می‏داشت .
بر اساس روایت امام صادق - علیه السلام - ، یکی از جاهایی که امام عصر - عج الله فرجه الشریف - حضور می‏یابد، صحرای عرفات در ایام حج است
۲ـ غیبت صغرا
امام، در دوران ۷۴ ساله غیبت صغرا، احتمالا در عراق زندگی می‏کرد; زیرا چهار نایب خاصی که با وی رابطه مستقیم داشتند، در بغداد به سر می‏بردند . آن‏ها نامه‏های مردم را به وی می‏رساندند و پاسخ دریافت می‏کردند . امام صادق - علیه السلام - می‏فرماید: برای حضرت قائم دو غیبت است: یکی کوتاه و دیگری طولانی . در غیبت اول، کسی جز خواص شیعیان وی، جایگاهش را نمی‏داند . (۴) به احتمال قوی نایبان خاص آن حضرت، مصداق خواص به شمار می‏آمدند .
۳) غیبت کبرا
درباره محل اقامت امام در دوران غیبت کبرا نمی‏توان به طور دقیق به محلی خاص اشاره کرد . امام صادق - علیه السلام - به ابوبصیر فرمود: نیکوترین منزل مدینه است . (۵) علامه مجلسی نیز می‏گوید: همین جمله دلالت می‏کند آن حضرت غالبا در مدینه و اطراف آن به سر می‏برد . (۶) امام باقر - علیه السلام - هم به کوه «ذی طوی‏» اشاره فرموده است; (۷) اما باید گفت هیچ کس به محل دقیق سکونت امام مهدی - علیه السلام - راه پیدا نمی‏کند; زیرا امام عصر به ابراهیم بن مهزیار فرمود: پدرم از من پیمان گرفته در سرزمینی پهناور و دوردست زندگی کنم تا از نیرنگ‏های گمراهان و متمردان امت تازه به دوران رسیده و گمراه، نهان و مصون باشم . این پیمان مرا بر فراز تپه‏های بلند و ریگزارها و سرزمین‏های مورد اطمینان افکنده است . (۸)
برخی احتمال می‏دهند امام در یکی از جزایر دوردست که با کشور مغرب چندان فاصله ندارد و به جزیره خضرا معروف است، به سر می‏برد. گروهی نیز با منطبق دانستن اوصاف این جزیره با مثلث‏برمودا، آن مکان را محل سکونت امام زمان - عجل الله فرجه الشریف - می‏دانند; زیرا به رغم تلاش‏های فراوان تا کنون کسی به کشف اسرار این مثلث توفیق نیافته است. بی‏تردید این نظر نادرست می‏نماید . (۹)
به استناد برخی از روایات، امام عصر - عجل الله فرجه الشریف - در زمان غیبت کبرا در همه جا حضور می‏یابد، و یوسف وار به طور ناشناس میان مردم رفت و آمد می‏کند . هیچ کس وی را نمی‏شناسد تا وقتی خداوند به او اجازه دهد خود را معرفی کند; چنانچه به یوسف صدیق اجازه داد خود را به برادرانش بشناساند . (۱۰)
بر اساس روایت امام صادق - علیه السلام - ، یکی از جاهایی که امام عصر - عج الله فرجه الشریف - حضور می‏یابد، صحرای عرفات در ایام حج است .
عبید بن زراره گفت: از امام صادق - علیه السلام - چنین شنیدم: زمانی فرا رسد که مردم امام خود را نبینند . او در روزهای حج مردم را می‏بیند ولی مردم او را نمی‏بینند . (۱۱)
محمد بن عثمان، یکی از نواب اربعه، نیز در این باره می‏گوید: والله ان صاحب هذا الامر یحضر الموسم کل سنهٔ فیری الناس و یعرفهم و یرونه و لایعرفونه; به خدا سوگند، صاحب این امر همه ساله در مراسم حج‏حضور پیدا می‏کند . مردم را می‏بیند و می‏شناسد; ولی مردم - با این‏که او را می‏بینند - نمی‏شناسند . (۱۲)
۴) عصر ظهور
امام زمان، هنگام ظهور در مسجد سهله (۱۳) اقامت ‏خواهد کرد. ده‏ها هزار پیامبر در این مسجد نماز گزارده‏اند و محل سکونت‏ بزرگانی چون حضرت ابراهیم و ادریس و خضر بوده است. (۱۴) امام صادق - علیه السلام - به ابوبصیر فرمود: ای ابامحمد، گویا حضرت قائم را در مسجد سهله می‏بینم که با زن و فرزندانش در آن مستقر می‏گردد.
به استناد برخی از روایات، امام عصر - عجل الله فرجه الشریف - در زمان غیبت کبرا در همه جا حضور می‏یابد، و یوسف وار به طور ناشناس میان مردم رفت و آمد می‏کند .
ابوبصیر پرسید:
▪ آیا مسجد سهله خانه‏اش خواهد بود؟
حضرت فرمود: آری، این مسجد منزل حضرت ادریس است. خداوند هیچ پیامبری را برنینگیخت مگر آن که در این مسجد نماز گزارد . هر کس در این مسجد بماند، مانند آن است که در خیمه رسول خدا اقامت کرده است . هیچ مرد و زن مؤمنی نیست مگر آن که دلش به سوی آن مسجد پر می‏کشد . روز و شبی نیست مگر آن که فرشتگان به این مسجد پناه می‏برند و در آن به عبادت خداوند می‏پردازند . (۱۵)
ناگفته نماند، هم اکنون در سه گوشه این مسجد سه مقام، با اعمال ویژه، واقع شده است . که این مقام‏ها به حضرت ابراهیم و ادریس و خضر منسوبند.

محمد جواد طبسی
پی‏نوشت‏ها:
۱) بشارهٔ الاسلام .
۲) اثبات الهداهٔ، ج ۳، ص ۴۱۵ .
۳) غیبه، شیخ توسی، ص ۱۶۵ .
۴) بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۵ .
۵) همان، ص ۱۵۳ .
۶) همان، ص ۱۵۸ .
۷) تفسیر عیاشی ج ۲، ص ۵۶ .
۸) با خورشید سامرا، ص ۸۲ .
۹) برای آگاهی بیش‏تر به کتاب جزیره خضرا، افسانه یا واقعیت مراجعه شود .
۱۰) همان، ص ۱۵۴ .
۱۱) کافی، ج ۱، ص ۳۳۷ .
۱۲) بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۱۵۲ .
۱۳) این مسجد در چند کیلومتری شهر کوفه قرار دارد .
۱۴) بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۳۱۷ .
۱۵) همان .

منبع : تبیان