سودای زیبایی‌

جام جم آنلاین: گزار‌ش‌ها و اظهارنظرهای مسوولان اجرایی و قانونگذار در حوزه بهداشت و درمان، گویای آن است که در چند سال اخیر، زیبایی به یکی از دغدغه‌های اصلی ایرانیان تبدیل شده و افراد برای زیباتر جلوه دادن به روش‌های مختلف زیبایی متوسل می‌شوند، روش‌هایی که در برخی زمینه‌ها، ایران را در صدر جدول‌های جهانی قرار داده و از نقطه نظر مسوولان، تمام ابعاد زندگی شهروندان را تحت‌شعاع قرار می‌دهد.
براساس تازه‌ترین اظهارات مسوولان بهداشت، سن استفاده از لوازم آرایش که پیش از این بالای ۲۵ سال بوده و محدود به زنان فاقد فعالیت‌های اجتماعی می‌شد، امروزه به زیر ۱۵ سال کاهش یافته؛ در حالی که جراحی‌های زیبایی نیز به عنوان یکی دیگر از این روش‌ها حالت اپیدمی به خود می‌گیرد، به گونه‌ای که یکی از سایت‌های انگلیسی‌زبان در گزارش اخیر خود این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار داده و به نقل از آمار سازمان بهداشت جهانی، ایران را پایتخت عمل‌های زیبایی بینی در دنیا می‌نامد.

گرچه تحلیلگران امور اجتماعی این موضوع را با عنوان سودای زیبایی مورد تحلیل قرار داده و معتقدند که بسته به نوع جوامع، شدت و ضعف دارد، اما بتازگی جراحان پلاستیک و متخصصان پوست از اتفاقی جدید در این ارتباط خبر می‌دهند که این سودا را در کشور به جنونی تبدیل کرده که جوانی را مثل زیبایی دوپینگ می‌کند؛ جنونی به نام تزریق بوتاکس.
دکتر عبدالجلیل کلانتر هرمز، رئیس اسبق انجمن جراحان پلاستیک کشور که مدیریت بخش تزریق بوتاکس یکی از کلینیک‌ها را به عهده دارد، می‌گوید تنها در این مرکز، روزانه بین ۸ تا ۱۰ نفر متقاضی تزریق آمپول بوتاکس هستند، در حالی که بین ۳ تا ۴ نفر هم به دیگر مراکز زیبایی یا مطب‌های پزشکی در تهران مراجعه می‌کنند.

او به «جام جم» می‌گوید: در حال حاضر در ۲۰ کلینیک تخصصی زیبایی و بیش از ۱۰۰ مطب خصوصی، عمل تزریق بوتاکس صورت می‌گیرد و شواهد گویای آن است که این عمل نسبت به چند سال اخیر شیوع بیشتری پیدا کرده است، به گونه‌ای که در بین عمل‌های تزریقی، رتبه نخست را به خود اختصاص داده و جای بسیاری از جراحی‌های صورت را گرفته است.

از دیدگاه این جراح پلاستیک و دیگر متخصصان در این حوزه، امروزه برای رفع چین و چروک‌های صورت، افراد تنها در شرایط نادر به جراحی پلاستیک اقدام می‌کنند، چرا که تزریق آمپول بوتاکس نسبت به عمل‌های جراحی زیبایی کم هزینه‌تر است و محل تزریق آمپول در زمان کمتری بهبود می‌یابد.

براساس اظهارات برخی کارشناسان بهداشت و متخصصان پوست، چین و چروک‌های عضلانی صورت در ایرانی‌ها بیشتر از دیگر اقوام است و افراد تزریق آمپول بوتاکس را برای جوان ماندن و زیباتر جلوه دادن انتخاب می‌کنند.

موضوعی که دکتر حسین طباطبایی، دبیر انجمن تحقیقات پوست و جذام نیز آن را تایید کرده و معتقد است جوان شدن در کنار زیبایی‌های ظاهری، یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های شهروندان ایرانی برای تزریق بوتاکس است که موجب رفع چین و چروک در هر گروه سنی می‌شود.

براساس برخی آمار و ارقام انجمن جراحان پلاستیک، روزانه در تهران به طور متوسط بین ۲ تا ۳ هزار نفر برای تزریق بوتاکس به مطب‌ها و کلینیک‌های پوست و زیبایی مراجعه می‌کنند و تزریق آن بین ۳۵۰ تا ۴۵۰ هزار تومان هزینه دارد و گاه بسته به نوع آمپول و شهرت جراح یا متخصص، این میزان تا ۵۰۰ هزار تومان نیز افزایش می‌یابد، به گفته یکی از جراحان پلاستیک کلینیکی در شمال شهر که بوتاکس تزریق می‌کند، این میزان ۵۰۰ هزار تومان بوده و در پاره‌ای موارد به بالاتر از این رقم نیز می‌رسد.

با این‌همه آمپول بوتاکس که از دیدگاه متقاضیان جوانی را یکشبه به آنها تقدیم می‌کند، تنها ۴ ماه دوام دارد و افراد پس از این دوره دوباره باید به تزریق آن اقدام کنند، موضوعی که اغلب جراحان پلاستیک و متخصصان پوست در مورد آن اتفاق‌نظر دارند و معتقدند که مشتریان آنها سالی ۲ تا ۳ بار به آنها مراجعه می‌کند و بعضی وقت‌ها، مشتری ثابت آنها می‌شوند و این موضوع در مطالعات اخیر پزشکان انگلیس نیز مورد بررسی قرار گرفته و پزشکان محقق این کشور به این نتیجه رسیده‌اند که ۴۰ درصد افرادی که از بوتاکس برای زیبایی استفاده می‌کنند، تمایل غیرقابل کنترلی برای تکرار آن نشان می‌دهند و کسانی که برای رفع چین و چروک‌های صورت به تزریق بوتاکس روی می‌آورند ، برای حفظ این زیبایی مجبورند به طور مرتب این آمپول را تزریق کنند، چرا که از دیدگاه همین پزشکان، اثر سم بوتاکس که ماهیچه‌ها را فلج می‌کند در صورت تجدید نشدن در فواصل زمانی معین از میان می‌رود.

علاوه بر این مساله که تعداد متقاضیان بوتاکس را سالانه تا ۳ برابر افزایش می‌دهد، بسیاری از جراحان پلاستیک و متخصصان پوست از جمله دکتر کلانتر هرمز پیش‌بینی می‌کنند با توجه به تبلیغات نشریات داخلی و رسانه‌های فارسی زبان ‌ که در سال‌های اخیر حجم قابل توجهی از تبلیغات خود را به معرفی لوازم آرایشی و زیبایی صورت اختصاص داده‌اند ‌ و براساس نتایج تحقیقات محمد آزاد، کارشنای ارتباطات ‌ که از ۵۰ درصد مجموع تبلیغات برآورد شده است ‌ این میزان به ۶۵ درصد نیز افزایش یابد؛ چرا که به مرور سن متقاضیان پایین می‌آید و دختران جوان کم سن و سال و مردان نیز به تعداد متقاضیان افزوده می‌شوند.

مردان هم بوتوکسین تزریق می‌کنند

جراحان پلاستیک و متخصصان پوست بر این باورند که برخلاف سال‌های نخست ورود بوتاکس به کشور که بیشتر مصرف‌کنندگان این آمپول زنان میانسال و ۳۵ سال به بالا بوده‌‌اند، امروزه دختران جوان بین ۲۰ تا ۲۲ سال و مردان نیز جزو متقاضیان این عمل تزریقی هستند و این روند در گرایش به تزریق آن بی‌سابقه بوده است.

دکتر محسن نراقی، جراح پلاستیک و عضو آکادمی جراحان پلاستیک اروپا در این ارتباط به «جام‌جم» می‌گوید: سن افرادی که به من مراجعه می‌کنند، بین ۲۳ تا ۶۰ سال است و البته میان آنها دختران کم سن و سال هم دیده می‌شوند که گاه ۱۸ یا ۱۹ سال بیشتر ندارند و علی‌رغم توصیه‌های ما همچنان مصر به تزریق بوتاکس هستند و صرفا برای زیبایی اقدام به این کار می‌کنند او می‌افزاید: بیش از ۵۰ درصد افرادی که برای یک یا دو بار تزریق بوتاکس را تجربه‌ کرده‌‌اند، برای حفظ زیبایی خود آن را تکرار می‌کنند و ما در کلینیک شاهد این موضوع هستیم و در برخی موارد، افرادی را می‌بینیم که به‌گونه‌ای به بوتاکس معتاد شده‌‌اند.

چون چنین عملی به مرور این تمایل را در افراد به‌وجود می‌آورد. از دیدگاه این عضو آکادمی جراحان پلاستیک اروپا بسیاری از متقاضیان آمپول بوتاکس به دید آرایشی به آن نگاه می‌کنند تا یک عمل تزریقی و وجود چنین دیدگاهی موجب شده است افراد آن را راحت‌ترین روش برای زیبایی تلقی کنند و نسبت به عوارض آن کمتر احساس ترس و تردید داشته باشند.

موضوعی که محمد‌حسین صاحبی، متخصص پوست و مو نیز به آن اذعان دارد و معتقد است بوتاکس در میان اعمال تزریقی، شایع‌ترین نوع عمل است و مانند جراحی بینی در حال اپیدمی شدن است و انجام این عمل از سوی مردان نیز گویای این مطلب است.

او می‌گوید: در ماه تعدادی متقاضی مرد دارد که مانند متقاضیان زن به زیبایی و جوان ماندن اهمیت می‌‌دهند و این موضوع باعث شده است، تقاضا برای این عمل تزریقی به‌طور تصاعدی افزایش یابد؛ هر چند در ایران برخلاف دیگر کشورهای جهان از جمله انگلیس که براساس آمار و ارقام سال ۲۰۰۵ سالانه بیش از ۱۰۰ هزار تزریق بوتاکس در آن صورت می‌گیرد و این آمار همه ساله از سوی مقامات وزارت بهداشت آن کشور اعلام می‌شود، آمار دقیقی از تعداد متقاضیان بوتاکس وجود ندارد و مسوولان بهداشت کشور هرگز آماری در این خصوص ارائه نمی‌کنند؛ اما متخصصان پوست و جراحان پلاستیک معتقدند در ۲ سال اخیر تعداد متقاضیان آنها ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یافته و این در‌ حالی است که در ۵ سال نخست ورود بوتاکس به کشور، این تعداد به ۵ درصد هم نمی‌رسید و یکی از دلایل کمیاب شدن آمپول بوتاکس در داروخانه‌های کشور در سال ۸۴ همین افزایش تقاضا بوده است.

متخصصان پوست و پلاستیک: بوتاکس عوارض عضلانی هم دارد

از دیدگاه کارشناسان بهداشت و درمان، بوتاکس یک نوع پروتئین خالص است که از ترشحات نوعی باکتری حاصل می‌شود و مانع تاثیر امواج عصبی روی عضله شده و بی‌حرکتی موقت عضلانی ایجاد می‌کند. تزریق مقدار کمی از این ماده در عضلات صورت مانع انقباض آنها می‌شود و به این ترتیب خطوط ناشی از حرکت این عضلات از میان می‌روند و علی‌رغم این‌که سازمان غذا و داروی‌ (FDA) با مجاز بودن استفاده از بوتاکس برای درمان بیماری‌های مربوط به اختلالات عضلات اطراف چشم موافقت کرده است؛ اما یک گروه مدافع حقوق مصرف‌کنندگان از قانونگذاران این کشور خواسته‌اند تا هشدارهای سلامت را در زمینه بوتاکس افزایش دهند؛ چرا‌که از نظر این گروه سم بوتولینوم ۴۰ میلیون قوی‌تر از سیانید است که آنها معتقدند در فاصله زمانی میان نوامبر ۱۹۹۷ و دسامبر ۲۰۰۶ از ۶۵۸ مورد گزارش شده ابتلا به عوارض جانبی ناشی از تزریقات سم بوتولینوم ۱۶ نفر جان خود را از دست دادند که ۴ نفر آنها زیر ۱۸ سال بودند.

یکی از علت‌های بروز عارضه در بوتاکس هم به تزریق آن از سوی افراد غیر متخصص مربوط می‌شود؛ موضوعی که طباطبایی، دبیر انجمن تحقیقات پوست و جذام بسیار بر آن تاکید می‌کند و معتقد است با توجه به حساسیت این آمپول، ترزیق آن تنها در حیطه تخصصی پزشکان متخصص پوست و جراحان پلاستیک است که دوره‌های آموزشی ویژه‌ای را به این منظور گذرانده‌اند و افراد غیرمتخصص در مراکز زیبایی مجاز به تزریق این آمپول نیستند؛ هر چند امروزه در ایران این مساله به قدری آسان و در دسترس شده که حتی برخی آن را در سالن‌های زیبایی با هزینه کمتری نسبت به کلینیک تزریق می‌کنند و این موضوع مهم‌ترین عامل بروز عارضه پس از عمل بوتاکس است که به فلج شدن عضله‌ها منجر می‌شود.

به گفته محسن نراقی، گرچه بوتاکس جای بسیاری از جراحی‌های بالای صورت را گرفته و از این لحاظ یک مزیت به حساب می‌آید، اما اگر در تزریق آن دقت نشود، ممکن است عوارضی به وجود بیاورد که حتی با عمل جراحی نیز قابل ترمیم نباشد. محمد میران، متخصص پوست و مو با اشاره به این عوارض به «جام‌جم» می‌گوید: از آنجا که محل تزریق بوتاکس اصولا نواحی اطراف چشم بوده و این مکان نقطه حساسی در میان عضلات صورت محسوب می‌شود، اگر تزریق به اشتباه و توسط فرد غیرمتخصص صورت بگیرد، ممکن است عضلات دیگر غیر از عضله‌های مورد نظر فلج شوند و اگر مقدار بوتاکس تزریقی نیز زیاد باشد، افتادگی پلک را به دنبال دارد.

او می‌افزاید: تهوع، درد ناحیه صورت و قرمزی در محل تزریق، سردرد و عفونت‌های تنفسی از دیگر عوارض تزریق نادرست بوتاکس در صورت است. البته این موضوع در کشور به نوع ماده تزریقی نیز مربوط می‌شود. از دیدگاه این متخصص پوست و مو و دکتر نراقی، برخی پزشکان و افراد غیرمتخصص که اغلب در مطب‌های خصوصی اقدام به تزریق آمپول بوتاکس می‌کنند، برای کاهش هزینه‌های تهیه آمپول بوتاکس که براساس قیمت داروخانه‌ هلال‌احمر ۳۳۰ هزار تومان است، از ژن‌هایی استفاده می‌کنند که استاندارد نیستند و سال‌هاست در کشورهای اروپایی و آمریکایی‌ از رده خارج شده‌اند و در ایران بیشتر از ژل پاژ که از اکراین وارد می‌شود به جای آمپول بوتاکس استفاده می‌شود.

این ژل که قیمت پایینی نسبت به آمپول دارد و به مقدار زیاد وارد کشور می‌شود دارای عوارض جانبی بسیاری است که تنها با انجام عمل جراحی رفع می‌شود. با توجه به ترکیبات ژل پاژ که پلیمرهای مصنوعی هستند، این ژل پس از تزریق در پوست جابه‌جا شده و در اطراف چشم و دور پلک به صورت گلوله گلوله درمی‌آید و این مساله به قرمزی و عفونت پوست می‌انجامد که تنها راه درمان آن عمل جراحی است. با این همه برای رفع چین و چروک اطراف لب از ژل استفاده می‌کنند که در صورت استاندارد نبودن نوع آن، اتفاقی مشابه در آن روی می‌دهد.

آسیب‌شناسان: عملی برای موجه نشان دادن‌

جراحان پلاستیک و متخصصان پوست در این نکته اتفاق‌نظر دارند که در سال‌های نخست ورود بوتاکس به کشور و در مجموع برخی عمل‌های تزریقی و جراحی زیبایی، تنها قشرهای مرفه اقتصادی بودندکه مبادرت به انجام این عمل‌ها می‌کردند؛ اما امروزه این عمل‌ها به قدری همه‌گیر شده که افراد با درآمدهای پایین اقتصادی نیز آن را انجام می‌دهند، به گونه‌ای که آسیب‌‌شناسان اجتماعی از این موضوع با عنوان چشم و همچشمی نام می‌برند و معتقدند جامعه را به ورطه ظاهرگرایی کشانده است، هرچند این مساله علت عمده افزایش عمل‌های زیبایی در قالب تزریق و جراحی نیست، دکتر فربد فدایی، آسیب‌شناس در این زمینه به <جام‌جم> می‌گوید: یکی از دلایل گرایش به عمل‌های زیبایی در جامعه در حال گذار ایران این است که قبلا زنان در محیط خانه بودند و کمتر به فعالیت‌های اجتماعی می‌پرداختند؛ اما امروزه با توسعه آموزش و بالا رفتن سطح اشتغال زنان در بیرون از خانه و درگیر شدن آنها با مسائل اجتماعی، تعامل اجتماعی زنان افزایش یافته و این مساله به ظاهرگرایی دامن زده است و دلیل دیگر این گرایش روزافزون، ارتقای سطح زندگی افراد است که به آنها اجازه می‌دهد از چارچوب نیازهای اولیه بیرون بیایند و به مسائل دیگر ازجمله ظاهر نیز بپردازند.

او می‌افزاید: علت عمده در این ارتباط افزایش و توسعه امکانات بهداشتی و پزشکی است و جراحی‌های زیبایی و عمل‌های تزریقی نیز جزو معدود رشته‌هایی محسوب می‌شود که عملا درخصوص آنها تبلیغ صورت می‌گیرد و این تبلیغات نیازهای کاذب را در افراد به وجود می‌آورد که انجام این گونه عمل‌ها در واقع گویای پاسخ به این نیازهاست.

از دیدگاه این آسیب‌شناس اجتماعی، موضوع مهمی که در این میان بیش از همه اهمیت دارد، این است که در جامعه امروزی آنچه در نگاه اول به چشم می‌آید توانمندی‌ها، مهارت‌ها و استعدادهای فرد نیست، بلکه بیشتر این ظاهر است که افراد در قضاوت‌های نخستشان به آن توجه می‌کنند و به این علت، مردم برای موجه نشان دادن به عمل‌های زیبایی روی می‌آورند و در پاره‌ای موارد این مساله به خواست خود افراد نیست و آنها برای یافتن شغل یا دیگر موقعیت‌های اجتماعی اقدام به زیبا کردن ظاهر خود کرده و سعی می‌کنند در جامعه زیبا به نظر برسند؛ موضوعی که از نظر جامعه‌شناسان یک تهدید جدی به حساب می‌آید و آنها نسبت به پیامدهای سوء آنها هشدار می‌دهند.

نرگس رضایی‌

منبع : روزنامه جام‌جم