قانون صلح در اسلام

باید توجه داشت كه در آیین اسلام قانون واحدی بنام جنگ و جهاد وجود ندارد، بلکه همانطور كه اسلام در شرائط خاصی دستور می‏دهد مسلمانان با دشمن بجنگند، همچنین دستور داده است كه اگر نبرد برای پیشبرد هدف موثر نباشد، از در صلح وارد شوند. ما در تاریخ حیات پیامبر اسلام (ص) هر دو صحنه را مشاهده می‏كنیم: پیامبر اسلام كه در بدر، احد، احزاب، و حنین دست به نبرد زد، در شرائط دیگری كه پیروزی را غیر ممكن می‏دید، ناگزیر با دشمنان اسلام قرارداد صلح بست و موقتاً از دست زدن به جنگ و اقدام حاد خودداری نمود تا در پرتو آن پیشرفت اسلام تضمین گردد؛ از جمله آن شرایط خاص می توان به صلح حدیبیه اشاره نمود.
بنابراین، همانگونه كه پیامبر اسلام (ص) بر اساس مصالح عالیتری كه احیانا آن روز برای عده‏ای قابل درك نبود، موقتاً با دشمن كنار آمد، حضرت مجتبی (ع) نیز، كه رهبر و پیشوای دینی زمانش بود و به تمام جهات و جوانب قضیه بهتر از هر كس دیگر آگاهی داشت، با دوراندیشی خاصی صلاح جامعه اسلامی را در عدم ادامه جنگ تشخیص داد.
اجمالا باید گفت: حضرت مجتبی (ع) در واقع صلح نكرد، بلكه صلح بر او تحمیل شد. یعنی، اوضاع و شرائط نامساعد و عوامل مختلف دست به دست هم داد و وضعی به وجود آورد كه صلح به عنوان یك مسئله ضروری بر امام تحمیل گردید و حضرت جز پذیرفتن صلح چاره‏ای ندید، به گونه‏ای كه هر كس دیگر به جای حضرت بود و در شرائط او قرار می‏گرفت، چاره‏ای جز قبول صلح نمی‏داشت؛ زیرا هم اوضاع و شرائط خارجی كشور اسلامی، و هم وضع داخلی عراق و اردوی حضرت، هیچ كدام مقتضی ادامه جنگ نبود.
چنانکه حضرت می فرماید: «و الله انی سلّمت الامر لأنی لم أجد أنصاراً و لو وجدت انصاراً لقاتله لیلی و نهاری حتی یحکم الله بیننا و بینه» (بحار الانوار، ج۴۴، ص۱۴۷).
یعنی: به خدا سوگند من از آن روی کار را به او سپردم که یاوری نداشتم، که اگر می داشتم، شبانه روز با او می جنگیدم تا خداوند میان ما و او حکم کند.

پایگاه استاد حسین انصاریان

منبع : عرفان