فلسفه هنر در عشق ‌شناسی ملاصدرا

یكی از ویژگی‌های برجسته حكمت متعالیه كه مورد غفلت و بی‌‌توجهی واقع شده، رابطه‌‌ای است كه ملاصدرا بین وجودشناسی فلسفی و زیبایی‌شناسی آنتولوژیك از یك سو و زیبایی ‌شناسی در صنایع لطیفه از دیگر سو برقرار ساخته است. او از خلال مبانی عشق‌شناسی به چنین رابطه‌ای پی برد و آن را به طور دقیق مورد توجه قرار داده و تبیین كرد. همین موضوع، ملاصدرا را در فلسفه خویش، كه به حكمت متعالیه موسوم و به مكتب فلسفی اصفهان مشهور است، به چشم‌‌اندازهای خاصی در زیبایی ‌شناسی هنری رسانده است.
این چشم‌‌اندازها با پی‌‌ریزی مبانی خاصی در فلسفه هنر، باعث می‌شوند كه ما از خلال نگاه‌های ملاصدرا، رابطه‌ای سیستماتیك بین وجودشناسی فلسفی و فلسفه هنر برقرار و تصویری روشن از چنین رابطه‌ای ارائه دهیم. تمام فصول دهگانهٔ این كتاب در جهت تبیین و تشریح این نظریه تنظیم شده است كه ملاصدرا صورت معشوق را در نزد عاشق، به مثابهٔ اثری هنری نگریسته است. یعنی از نظر ملاصدرا صورت معشوق در نزد عاشق، تنها صورتی زیبا نیست، بلكه بیان زیبایی هم هست. او تبیین كرده است كه چگونه تمثال معشوق در تمثیل تصویری عاشق، ساخته و پرداخته می‌گردد و تا چه حد آفرینشگری‌های عاشق در این تصویرسازی تمثیلی نقش دارد. یكی از مبانی عشق‌شناسی ملاصدرا، كه بسیار برجسته اما در عین حال مغفول‌عنه واقع شده، این است كه او تصویر معشوق را در خیال عاشق، یك تصویر سادهٔ طبیعی كه حاصل انعكاس بیرون در درون است، نمی‌داند. بلكه او تصویر معشوق را در نزد عاشق، نوعی تصویر تمثیلی می‌داند، اما تمثیل در این نگرش معطوف به جنبه‌های خلاق خیال است.

منبع : روزنامه تهران امروز