اولین زن ایرانی روزنامه نگار

صدیقه دولت آبادی فرزند حاج میرزا هادی دولت آبادی از پیشگامان جنبش اجتماعی زنان در ایران و نخستین زن روزنامه نگار بود. او در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی در اصفهان به دنیا آمد. پدرش از روحانیون روشنفكر و متجدد زمان خود بود. دولت آبادی تحصیلات خود را در زمینه های فارسی و عربی نزد شیخ محمد رفیع عطاری در تهران آغاز كرد و دروس كلاس های متوسطه را نزد معلمان وقت دارالفنون فرا گرفت و در ۱۵ سالگی با مرحوم دكتر اعتضادالحكما ازدواج كرد.
او در محیط سیاسی پس از مشروطه و در جریان مخالفت جناح های ملی -مذهبی با قرارداد ۱۹۰۷ میلادی كه كشور را رسماً تحت نفوذ انگلستان و روسیه قرار داده بود، با كمك دره المعالی و سایر زنان همفكر تهرانی خود به قهوه خانه هایی كه از قند خارجی استفاده می كردند می رفت و آنان را از مصرف قند خارجی برحذر می داشت.
دولت آبادی در سال ۱۲۹۶ ش پس از درگذشت پدرش به اصفهان بازگشت و نخستین دبستان را برای دختران به نام «مكتب خانه شرعیات» گشود و سال بعد انجمنی را به نام «شركت خواتین» تاسیس كرد و همزمان با این فعالیت ها دبستانی را برای دختران بی بضاعت به نام «ام المدارس» باز كرد، اگرچه همه این كارها با دشواری ها و مخالفت های زیادی روبه رو بود. در سال ۱۲۹۸ ش به منظور آشنایی بانوان با حقوق خانوادگی خود و نیز آشنایی ایشان با اصول تعلیم و تربیت جدید از وزارت معارف مجوز انتشار نخستین نشریه خاص زنان در خارج از تهران و سومین آن در ایران به نام «زبان زنان» را دریافت كرد. «زبان زنان» دوهفته نامه ای بود كه هدف از انتشار آن صرفاً بیداری زنان و مطلع كردن زنان از حقوقشان نبود بلكه در بسیج آنان برای مخالفت با قرارداد ۱۹۱۹ میلادی بین دول انگلیس و ایران در زمان نخست وزیری وثوق الدوله نقش موثری بازی می كرد.
این خط مشی «زبان زنان» برای آن به قیمت گزافی تمام شد و دستور توقیف آن پس از دو سال انتشار در اصفهان به رغم شرایط دشوار و ناسازگار صادر شد. در پی توقیف «زبان زنان» تحریكات مخالفین عرصه را بر صدیقه دولت آبادی در اصفهان تنگ ساخت و او سرانجام به تهران آمد و بار دیگر «زبان زنان» را به صورت مجله به طور ماهیانه منتشر كرد. وی در همین ایام در سال ۱۳۰۰ ش در تهران انجمنی را به نام «انجمن آزمایش بانوان» تاسیس كرد و در جنبش علیه استفاده از كالاهای خارجی فعالانه شركت كرد. صدیقه دولت آبادی در سال ۱۳۰۱ ش از راه كرمانشاه، بغداد، بیروت و حلب به آلمان رفت و در كنگره بین المللی زنان در برلین شركت كرد. او اولین زن ایرانی است كه در یك كنگره بین المللی به نمایندگی از زنان ایران حاضر شد و سخنرانی كرد.
وی در فروردین سال ۱۳۰۲ به اروپا رفت و تحصیلات خود را ابتدا در مدرسه بین المللی آلیانس پاریس ادامه داد و سپس در كالج شبانه روزی زنان دوره ۳ساله تعلیم و تربیت را به پایان رسانید و موفق به اخذ مدرك لیسانس در تعلیم و تربیت از دانشگاه سوربن فرانسه شد. او در این مدت به همكاری با مطبوعات ایران ادامه داد و مقالاتی هم راجع به زنان ایران و تطبیق موقعیت زن ایرانی در آن روزگار با قوانین و مقررات اسلامی نوشت و در روزنامه های معتبر فرانسه به دست انتشار سپرد. دولت آبادی در سال ۱۳۰۵ش در دهمین كنگره بین المللی برای حق رای زنان به نمایندگی از زنان ایران شركت كرد و در اواخر سال ۱۳۰۶ش به ایران بازگشت . او در سال ۱۳۱۶ش كتاب «آداب معاشرت» را نوشت. صدیقه دولت آبادی از آذرماه ۱۳۲۱ش نشر «زبان زنان» را از سر گرفت و آن را به صورت مجله ای ۴۸ صفحه ای منتشر كرد. وی در سال ۱۳۲۶ش به اروپا رفت و در كنگره بین المللی زنان برای صلح و آزادی شركت و آنجا مقاله ای درباره پیشرفت زنان در ایران قرائت كرد. خاطرات و یادداشت ها و نامه های شخصی و نامه های رسمی به مراجع دولتی، مقالات او و صفحات مجله «زبان زنان» اسناد ویژه ای هستند كه در امر پژوهش های جدید تاریخی درباره كارنامه و زمانه جنبش زنان در نیمه اول قرن بیست ایران جایگاهی ویژه دارند. صدیقه دولت آبادی در نیمه شب مردادماه ۱۳۴۰ ش در سن ۸۲ سالگی بر اثر سرطان درگذشت. بنابر وصیتش او را در جوار قبر برادرش یحیی دولت آبادی در قبرستان كوچكی در زرگنده به خاك سپردند.
منابع:
۱- مشاهیر زنان ایرانی و پارسی گوی از آغاز تا مشروطه تالیف محمدحسین رجبی
۲- سالنامه زنان ایران و جهان به كوشش نوشین احمدی خراسانی
مرضیه لهراسبی

منبع : ایران یکصد سال پس از مشروطیت