سپهبد امیرحسین آزموده

امیرحسین آزموده در سال ۱۲۸۷ ش در تهران متولد شد. او پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه به ارتش و دانشگاه جنگ وارد شد و پس از فراغت از تحصیلات نظامی، در رشته حقوق دانشگاه تهران تحصیل کرد. در سال ۱۳۰۸ به درجهٔ ستوانی و در سال ۱۳۱۹ به درجه سرگردی ارتقا یافت. به مناسبت تحصیل در رشتهٔ حقوق در دادستانی ارتش مشغول به کار شد اولین محاکمهٔ شاخصی که او در آن حضور یافت، محاکمهٔ سرتیپ علی‏اکبر درخشانی. فرمانده لشکر آذربایجان، به جرم تسلیم شدن در مقابل ارتش پیشه‏وری در سال ۱۳۲۶ بود. آزموده در این محاکمه سمت معاونت دادستان را داشت. تا سال ۱۳۳۰ همچنان در این سمت فعال بود و در فروردین ماه ۱۳۳۰ به درجهٔ سرتیپی ارتقا پیدا کرد. او که از مخالفان دولت دکتر مصدق بود بلافاصله پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به دادستانی ارتش منصوب شد. در ۲۴ شهریور ماه ۱۳۳۲ پس از تشکیل اولین جلسه بازپرسی از دکتر مصدق، او را به جرم سوءقصد علیه حکومت و برهم زدن اساس حکومت و ترتیب تاج و تخت و تحریص مردم به مسلح شدن علیه سلطنت محکوم شناخت و در پنجمین جلسهٔ بازپرسی آزموده در کیفرخواست خود علیه دکتر مصدق و سرتیپ ریاحی پس از عنوان کردن عناوینی چون « نخست‏وزیر و وزیر دفاع ملی در روز تخت‏خواب دمیده»، « یاغی» و « خودسر» برای دکتر مصدق، او را خائن شمرد و برای هر دو نفر تقاضای اعدام کرد. سرانجام پس از برگزاری ۳۵ جلسه دادگاه « آیشمن ایران» دکتر مصدق را به دو سال حبس مجرد محکوم کرد. برخوردهای لفظی بین دکتر مصدق و آزموده از مواردی بود که بر جذابیت این محاکمه افزوده بود.
در سال ۱۳۳۳ بار دیگر آزموده دادستان ارتش، با صدور حکم اعدام دکتر حسین فاطمی بر کراهت خود در بین مردم افزود. در مهر ماه ۱۳۳۳، در مراسم اعدام افسران توده‏ای چون سرهنگ سیامک و سرهنگ مبشری حضور یافت. سرتیپ امیرحسین آزموده در سال ۱۳۳۴ به درجهٔ سرلشکری ارتقا یافت و در دی ماه همین سال به عنوان دادستان حکم اعدام سیدمجتبی نواب صفوی، ذوالقدر و سیدمحمد واحدی از فدائیان اسلام را به اتهام برهم زدن اساس حکومت و تحریص مردم به مسلح شدن و حمل اسلحهٔ غیرمجاز صادر کرد.
پس از شکست کودتای سرلشکر محمدولی قره‏نی و دستگیری وی، آزموده او را به سه سال حبس و اخراج از ارتش محکوم کرد. او این حرکت قره‏نی را خطرناک‏تر از اقدام سازمان نظامی حزب توده اعلام کرد. سرتیپ آزموده در سال ۱۳۳۹ به درجه سپهبدی ارتقا یافت. یک سال بعد، دولت دکتر امینی، عده‏ای از امرای ارتش را به اتهام سوءاستفاده از مقام و حیف و میل اموال عمومی دستگیر کرد که باعث شد آزموده به عنوان دادستان ارتش اعتراض کند و از سوی دیگر او مخالف اعاده دادرسی سرلشگر قره‏نی بود و این علل باعث شد تا به نشان اعتراض، تقاضای بازنشستگی کرد که با این خواستهٔ وی موافقت شد. پس از بازنشستگی، علیه دولت دکتر امینی اعلام جرم نمود و این اعلام جرم باعث دستگیری او در ۲۹ خرداد ۱۳۴۰ شد. دستگیری آزموده رضایت بسیاری را جلب کرد ولی مدت حبس او چندان طولانی نبود. امیرحسین آزموده که از بستگان نزدیک جمشید آموزگار بود پس از خروج محمدرضا پهلوی از ایران به فرانسه پناهنده شد و در سال ۱۳۷۷ فوت کرد.
از وی ۵۳ برگ سند در موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران موجود است که موضوعات آن حکم ترفیع، جلسات نظامی و اسناد ملکی می‏باشد.

فاطمه معزی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران