براستی راه سومی وجود ندارد؟

چندی قبل درست در هفته گرامیداشت مقام معلم آنسان که دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور کشورمان با چشمانی اشک آلود، بعد از ۴۴ سال، بر دستان معلم کلاس اول خود بوسه می زد همچنانکه شاهد حملات رسانه ای مخالفین فکری ایشان در جبهه اصلاحات که حرکات وی را زیر ذره بین قرار داده اند بودیم عمل غیرعرف دکتر احمدی نژاد به جز انقاد صریح سایت انصار حزب الله با بی تفاوتی و اغماض دوستان فکری رئیس جمهور همراه گردید.اگرچه در این کشور رسم سخیفی باب شده که رعایت خطوط قرمز در همه موارد و شرایط فقط مختص گروه های رقیب بوده و شکستن برخی تابوها توسط خودی ها همچون ارسال نامه به رئیس جمهور آمریکا ، مذاکره با آمریکا ، طرح مناظره تلویزیونی با جرج بوش و ... همراه با ادله هایی که گاه با مرتبط دانستن به الهامات الهی توجیه و بیان می گردند تفسیر می گردد. این نا پختگی در سایر موضع گیری ها و اقدامات غالب مقامات و از همه جناح ها نیز دیده می شود، افرادی که خود را حق مطلق و منشا خیر و تصمیمات صحیح میدانند و جناح مقابل را متهم به هر چه شر و بدی است می کنند. در صورتی که اگر چنین اقدامات و کارهایی توسط دولت های قبلی انجام می پذیرفت مشمول اقدام در راستای همراهی با اهداف شیطانی غرب تعبیر می گردید که در این مورد وجدان های بیدار و آگاه جامعه را به قضاوت دعوت می کنم.
مشابه این عمل در ایتالیا تکرار می شود و حجت الاسلام والمسلمین سید محمد خاتمی مردی که وقار ، موقعیت سنجی همراه با ذکاوتش ، ادب و نجابت مثال زدنیش در مناظرات و مصاحبه هایش ، سعه صدر ، آستانه تحمل بالای مخالف و لبخندش در یاد و خاطر همه جهانیان و هوادرانش برای همیشه ماندگار بوده و ایده فراگیرش در مورد گفتمان فرهنگ ها و تمدن ها همواره از وی شخصیتی صلح طلب و انسان دوست ساخته در مراسم بدرقه وی در شهر اودین ایتالیا در مسیر دست دادن با میزبان مجبور می شود با دو تن از دختران ایتالیایی مصافحه نماید و خوش و بش نماید امری که از سوی خاتمی تکذیب گردید .ولی خاتمی فارغ بود از اینکه ممکن است این دست دادن و مصافحه به سوژه ای جهت کوبیدن وی در کیهان بدل گردیده و برادر حسین شریعتمداری مدیر مسئول آن در یادداشت روز روزنامه تلویحا با دادن خط مشی و الگو به اعضای شورای نگهبان ، از احتمال ردصلاحیت خاتمی به‌خاطر مصافحه با زنان خبر دهد ، مدیر مسئولی که در مورد دست بوسی دکتر احمدی نژاد سکوت اختیار کرده و اگر اطلاعیه انصار نبود ممکن بود سرمقاله یکی از روزهایش را به دفاع از این عمل اختصاص می داد.اگرچه دوستان اصلاح طلب هم در مقام سکوت و در مواردی با توجیه این عمل ره به خطا برده و همان اشتباه رقیب در مورد دکتر احمدی نژاد را تکرار کرده و نشان دادند که دست کمی از مخالفانشان ندارند.به هر روی بحث این مقال در مورد تعیین مصداق و بی تقوایی احزاب و جریانات در مواجهه با افعال مشابه نبوده و در پی آنست تا به این سوال پاسخ داده شود که آیا راه سومی در مورد حل مشکل مصافحه و دست دادن دولتمردان با مقامات زنان دول خارجی وجود ندارد؟
در شرع مقدس اسلام به مصافحه و دست دادن با برادران دینی همچون سلام، تاکید فراوانی شده و ادب و آدابی برای آن شمرده شده است که یکی از آنها پیوستگی و تکرار است ودر یک سفر و همراهی و دیدار، حتی چند باردست دادن نیز مطلوب عنوان شده و در روایات متعدد مصافحه‏ هم، دوستی‏آور،کدورت‏زدا و محبت‏آفرین‏ تلقی شده و به عبارتی ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز می‏کنیم.
برعکس، اگر با کسی کدورت و دشمنی داشته باشیم، از دست دادن با اوپرهیز می‏کنیم. به همین خاطر، این دستور مقدس و پربرکت اسلامی ، در تحکیم رابطه‏های دوستی و اخوت، ثمربخش عنوان شده است.ولی برغم آن تا سه دهه قبل دست دادن با اهل کتب نفی می گردید و برخی از مراجع عظام با عنوان کفر به اهل کتاب و آنهایی که به نبوت و رسالت پیامبر گرامی اسلام اذعان نداشتند لزوم شسته شدن دست ها پس از مصافحه با رؤسای دول اجنبی را ضروری می دانستند که با هوشیاری و اجتهاد و فتوای علمای بزرگی همچون امام راحل این مشکل مرتفع گردید ؛ امام راحل ، فقیه زمان شناسی که همواره مصالح جهان اسلام را بر هر مصلحت دیگری ترجیح داده و نشان دادند که دین ماندگار ، اسلامی است که به اجتهاد پویا و لحاظ شرایط مکانی و زمانی احکام و افعال عنایت دارد ونمی توان با انجماد فکری و تعطیلی فقه ، مصالح و امورات امت اسلام را به نظرات ثابت حوزویان منوط ساخت.
در مقابل توصیه اکید اسلام به مصافحه با دیگران ، مصافحه با نامحرم، حرام گردیده و صرف دوستی ، رفاقت و آشنایی و یا ملاحظات سیاسی و دیپلماتیک در سفرهای خارجی ودیدارهای رسمی، دلیل نمی‏شود که کسی با نامحرم و اجنبی، مصافحه ‏کند و روشنفکر مآبی و تلقیات متجددانه در این مساله جایی نداشته و تنها در حدیث ۲۵۳۴۶ کتاب کنزالعمال در حدیثی نبوی می خوانیم که «اگر زنی بخواهد با مرد نامحرم دست‏بدهد (که نباید دست دهد) و ناچارباشد، یا بخواهد با او «بیعت‏» کند، از پشت لباس (و با وجود حایل و پوشش دست،دستکش) مانعی ندارد.» و پیامبر گرامی اسلام به همین شیوه از زنان مسلمان بیعت می گرفت و متاسفانه این توصیه نبوی در طول سه دهه گذشته جدی گرفته نشده و بدان به عنوان راه حل سوم این مقال عنایت چندانی نگردیده و مصافحه با زنان مسئول در کشورهای دیگردغدغه خاطر مسئولین وزارت خارجه را در مراودات و مسافرتهای خارجی فراهم ساخته و الگویی واحد برای این مورد اتخاذ نشده است .
باید به این نکته توجه داشته باشیم که طبق نظر برخی از مراجع تقلید در مجالس رسمی اگر دست دادن مرد مسلمان با زن غیرمسلمان امر ضروری باشد، اشکال ندارد و معیار عمل هر فرد، فتوای مجتهدی است که از او تقلید می‏کنید و هرمسلمان متعهد، باید برای عمل خود ملاک و حجت ‏شرعی داشته باشد و مسئله حرمت دست دادن با زنان در کشوری که جزو عرف و عادات آن کشور به حساب می آید مورد اتفاق فقها و مراجع عظام نبوده و نمی توان شخصیتی همچون سید محمد خاتمی را که پست حساس سیاسی و دولتی ندارد و تنها بواسطه یک تئورسین واندیشمند مسلمان و با برداشت های فقهی خویش به دست دادن با چند دختر مبادرت نموده متهم ساخت و حملات ناصحیح ، راه حل اساسی دولتمردان و حامیان دولت در انحراف افکار عمومی از مشکلات و موانع پیش رویشان نبوده و باید به این نکته توجه داشته باشیم که اگر این حق را به خودمان قائلیم که دیگران به قوانین ، باورها و عرف دیپلماتیک کشورمان احترام گذارند و در ورود به ایران با پوشیدن روسری و روانداز ، حجاب خویش را در حد ابتدایی حفظ نمایند باید به فرهنگ و عرف دیگر کشورها نیز احترام گذاشت و با اتخاذ راه سومی موجبات سخره خودمان را در دنیا فراهم نسازیم.
این قلم در خاتمه امیدوار است روزی مصالح و منافع عمومی جایگزین مصلحت اندیشی های شخصی و جناحی شده و مدعیان خدمت به مردم و اصلاح امور جامعه سرانجام لجاجت ها ، خودسری ها ، بازیگوشی ها و غفلت های کودکانه را پشت سر گذاشته و از بار سنگین مسئولیت نگریزند.

وحید کاظم زاده قاضی جهانی