هزار تومن داشتن بهتر از یک میلیون نداشتن است

سیدشهرام شکیبا، اگر چه به چهره یک مجری تلویزیونی شناخته شده است؛ اما نام وی به عنوان شاعر و نویسنده ای طنزپرداز مطرح است. او که در چند جشنواره از جمله جشنواره مطبوعات، حائز رتبه اول شده، در حیطه طنز پارسی صاحب چند عنوان پژوهش است.
□□□
▪ به نظر می رسد طنز اوقات خوشی را سپری نمی کند. در رسانه ملی کمتر اثری منطبق یا نزدیک به مفهوم طنز می بینیم. در رادیو، خبری از طنزهای قوی دهه ۶۰ نیست. مطبوعات هم کمتر روی خوش به طنز نشان می دهند. آیا طنزنویسان ما فعالیت کمرنگی دارند یا سطح سلیقه رسانه ها تنزل یافته است؟
- خب بله! طنزنویسان ما به عللی کمتر حضور پررنگ دارند و بیشتر در وبلاگ های خود و دیگران کار می کنند.
رادیو، یک طنزنویس را به اقناع نمی رساند. چه بخواهیم و چه نخواهیم، رادیو ماندگاری اثر را تضمین نمی کند. آنچه پخش می شود قابل رجوع نیست و کمتر در حافظه می ماند. از طرف دیگر، یک طنزنویس حرفه ای در رادیو از حیث مادی تأمین نمی شود. این است که اغلب طنزنویسان ما می کوشند، جز رادیو رسانه دیگری را انتخاب کنند. باید گفت در رادیو اتفاق خاصی در باب طنز نمی افتد. البته هم اینک به همت سعید توکل برنامه «جمعه ایرانی» از شبکه ایران پخش می شود که جای تقدیر دارد.
طنز نوشتن برای تلویزیون نیز نیاز به دو شرط اساسی دارد: داشتن احاطه بر ابزار طنز و از طرف دیگر آشنایی کافی و لازم بر تکنیک های فیلم نامه نویسی یا تصویرنویسی! درحال حاضر سینماگران ما از کمبود فیلم نویس یا تصویرنویس قابل، شکوه دارند.
به نظر شما چند نفر هستند که هم طنزنویس خوبی باشند و هم مدیوم تلویزیون را کاملاً بشناسند این است که در رسانه سیما کمتر اتفاقات مطلوب در حوزه طنز تصویری رخ می دهد.
وضعیت طنز مطبوعات نیز به گونه ای دیگر است. متأسفانه در گذشته برخی تندروی های سیاسی در حوزه طنز موجب شد که بعضی از سیاستمداران نسبت به طنز و طنزنویسان بی اعتماد شوند. تا آنجا که اگر کوچکترین مسئله و معضلی را به دید طنز بنگرید و درباره آن بنویسید، فوراً سوءتفاهم می شود. این اتفاق، طنزنویسی را کمی سخت کرده است. جدای از این، اکنون مطبوعات برای نوشتن طنز سرمایه گذاری نمی کنند. جالب است که برخی مطبوعات که برای نوشتن یک ستون ساده غیرتولیدی ۲۰هزار تومان هزینه می کنند، حاضر نیستند برای یک ستون طنز، ۱۰۰هزار تومان پرداخت کنند. روزنامه ای را سراغ دارم که دو سال و نیم پیش برای هر ستون طنز ۴۰هزار تومان پرداخت می کرد، اما همان روزنامه الآن ۱۵هزار تومان به ستون طنز اختصاص داده است. یا مثلاً به تو می گویند یک روز تو طنز بنویس یک روز دیگری. مانند اتفاقی که در برنامه های رادیو و تلویزیون می افتد. یک روز فلانی مجری یک برنامه است و روز دیگر مجری همان برنامه، شخص دیگری. همه اینها سبب شده است که طنز ما به حال نزار امروز بیفتد.
▪ یک مسئله شاید برگردد به نبود اهتمام به تربیت طنزنویس حرفه ای!
- می گویند هیچ کس در پیش خود چیزی نمی شود. اما طنزنویسان ما دقیقاً بنا به تلاش و تجارب خود چیزی شده اند. دلیل اش هم این است که نگاه طنزآمیز داشتن را نمی توان به کسی آموخت. البته همه ما پس از مدتی بالاخره محضر استادی را برای باروری نگاه و قلم درک کرده و می کنیم.
از طرف دیگر، چه پشتوانه کلاسیکی برای طنز ما وجود دارد که براساس آن آموزشی وپرورشی صورت گیرد. شعر پارسی دارای پشتوانه ای قوی و قابل افتخار است. اما- بدون تعارف- طنز ما پشتوانه محکمی ندارد. شما نگاه کنید، کارهایی که اساساً به نام عبید زاکانی (که به نام پدر طنز پارسی می شناسیم) دیده می شود، اغلب گردآوری و بازآفرینی حکایات مختلف بویژه حکایات عربی است. طنز ما به تازگی پا گرفته است و مرحله نوپایی را می گذراند.
▪ شاید طنزنویسان از جمله صنوفی باشند که انسجام کافی ندارند. تشکیل یک تشکل حرفه ای مسلماً سبب ارتقاء سطح بینش و باروری قلم ها و تعاملات حرفه ای می شود.
- ضرورت بوجود آمدن یک تشکل صنفی به روشنی احساس می شود. اما این نکته را باید درنظر گرفت که تشکیلات صنفی نباید دچار سیاست زدگی شود. چیزی که برخی افراد و تشکل ها سخت بدان دچارند و این آسیب آن ها را از فعالیت صنفی شان بازداشته است. اگر نگاهمان به تشکل صنفی دور از سیاست زدگی و فارغ از معیارهای سلیقه ای بود، می توان امید داشت که به یک انسجام حرفه ای دست یافت.
▪ تعدد و کیفیت نشریات طنز موجود را چگونه ارزیابی می کنید؟
- اجازه بدهید درباره یکی-دو نشریه طنز موجود چیزی نگویم. چراکه «بودن» این ها خیلی بهتر از نبودنشان است. یک هزار تومن داشتن، بهتر از نداشتن یک میلیون تومان است. کسانی که صاحب فرزندی نمی شوند، هر تلاشی می کنند که چنین اتفاقی رخ دهد. حالا اگر آن فرزند دچار نقصی هم بود، دیگر آن نقص را نمی بینند و به آن فکر نمی کنند.

پژمان کریمی

منبع : روزنامه کیهان