اقدامات جراحی در زلزله، نحوه خارج کردن مصدومین از زیر آوار

در زلزله به علت له شدن افراد در زیر آوار، مرگ و میر بسیار زیاد است و بیشترین میزان برای كسانی وجود دارد كه داخل و یا نزدیك اماكن مسكونی به سر می‌برند در حالیكه این خطر برای افرادی كه در فضای باز هستند بسیار اندك است. در طی شب شكستگی لگن، قفسه سینه و نخاع شایع است، حال آنكه در روز آسیب‌های بازو، پا، ترقوه و جمجمه به كرات دیده می‌شود. در برخی موارد ممكن است افراد در حالت شوك و یا سوختگی (حرارتی و یا الكتریكی) قرار داشته باشند. گذشته از این موارد ممكن است عوارض ناشی از شكستگی‌ و عفونت‌های زخم دیده شود. بنابراین گروه‌های داوطلب باید به منظور كمك رسانی به خانواده‌هائی كه در مناطق دورافتاده زندگی می‌كنند سازمان‌دهی شوند. خودداری از راه رفتن بر روی خرابه‌ها، حصول اطمینان از عدم ریزش مجدد ساختمان و مواد مختلف قبل از جا به جا كردن هر گونه سنگ و آجر، استفاده از روشهای غیر مكانیزه، محول كردن عملیات نجات در موارد خطرناك و پیچیده به نیروهای مجرب، آتش نشانی و امداد گران آموزش دیده از ابتدایی ترین اصولی است كه باید در این موارد مورد توجه قرار گیرد. از سوی دیگر، امدادگران نیز به محض رسیدن به فرد مجروح باید به مواردی از قبیل برقراری و تسهیل تنفس، باز كردن راههای هوائی فرد آسیب دیده با استفاده از انگشتان برای باز كردن دهان و گلو، خارج كردن دندانهای مصنوعی، شل كردن یقه، كمربند و لباس استفاده از پتو برای جلوگیری از سرمازدگی مجروح توجه داشته باشند. به زعم محققان، به منظور تعیین محل افرادی كه در زیر آوار محبوس شده‌اند و نیز برای تعیین تعداد كسانی كه گرفتار شده‌اند و یافتن محلهای احتمالی آنها (زیر پله‌ها، زیر زمین‌ها، سطوح شیب دار و غیره) قبل از هر چیز باید سكوت مطلق رعایت شود، سپس از نقاط مختلف آوار آنان را صدا كرد اگر پاسخی شنیده نشد باید با ارسال پیام‌هائی نظیر ضربه زدن به قطعات داخل تیر آهن فرو رفته به داخل آوار یا با استفاده از بلند گو به تلاش ادامه داد. در صورت بروز پاسخ، تماس با افراد مجروح باید ادامه پیدا كند. پیوستگی ارتباط با فرد محبوس مهم است. حرف زدن با مجروح و جلب اطمینان او امری اساسی است. در حالیكه امداد گران مشغول نجات افراد محبوس هستند، مسئولین حمل و نقل افراد به مركز بهداشت یا بیمارستان‌ باید برانكارد را آماده كنند. در صورتیكه برانكارد در دسترس نباشد می‌توان از پتو، تكه‌های لباس یا پلاستیك، تخت‌های صحرائی، نردبان، در و پنجره و غیره استفاده كرد. ****بلند كردن فرد مجروح : برخی اصولی كه باید رعایت شود این است كه حركات باید آرام و هماهنگ صورت گرفته و مطابق دستور العمل امداد گران باشد. فرد مجروح را باید تا حد امكان كم حركت داد ، سر و گردن و تنه فرد مجروح حتی الامكان در یك راستا قرار گیرد، همچنین در هنگام انتقال بیمار با برانكارد تا پایگاه موقت سر فرد مجروح باید در جهت حركت برانكارد باشد، از حركات سریع، توقف ناگهانی و تكان دادن باید اجتناب شود،‌ حامل برانكارد نباید به طرف عقب راه برود. اگر فرد مجروح نیاز به تنفس مصنوعی (دهان به دهان یا ماسك) دارد، امدادگر مسئول باید بین دو میله برانكارد و در طرف سر مجروح قرار گیرد به عنوان اولین قدم در حال خارج كردن بیماران صدمه دیده بعد از اطمینان از سلامت راههای هوائی گرفتن رگ مناسب می‌باشد.آنچه كه باید مورد توجه قرار گیرد این است كه محل رگ گیری از اندام سالم باشد و سپس تجویز مایع آیزوتونیك نرمال سالین به آن شروع گردیده و به ازای هر اندام صدمه دیده یك لیتر مایع تجویز شود. پژوهشگران در پایان تاكید كرده‌اند: آتل گیری اندام‌های صدمه دیده ، گذاردن collar جهت جلوگیری از تشدید صدمات و آسیب به نسوج نرم و عروق و اعصاب و كم كردن میزان آمبولی چربی از اهمیت بسزایی برخوردار است.

دكتر علی‌اكبر بیگی و دكتر جلال‌الدین خوشنویس

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران