نحوه کنترل خشم کودک

تحولات شگرفی كه در یك قرن اخیر در دانش بشری ایجاد شده است، به گونه‌ای انكار ناپذیر كیفیت زندگی را تغییر داده است. اگر چه یكی از اصول اساسی دانش بشر خطاپذیر بودن آن است و به كمك همین اصل هم همیشه دانش از نعمت نقد و تحول بهره برده است، امروز بیشتر از هر زمان دیگر، الفبای این دانش مستحكم تر و قابل اعتمادتر است. فرض كنید در دانش فیزیك هر چقدر احتمال خطا در پیش بینی بلایای طبیعی قابل قبول باشد، این خطا كه زمین را روزی مركز عالم می‌دانستند به هیچ روی تكرار شدنی نیست، دانش روانپزشكی هم با وجود همه پیچیدگی‌های روان انسان به عنوان پیچیده ترین آفریده آفریدگار از این مورد مستثنی نیست.
بعضی تصورات در تربیت كودك مثل به كارگیری جملاتی مانند«گریه كار بدی است. گریه كردن كار دخترهاست» و یا «عصبانی شدن خیلی بد است» از دریچه دانش روانپزشكی امروز به مثابه در نظر گرفتن زمین به عنوان مركز عالم است! در این مقاله شما با چگونگی برخورد با عصبانیت كودك آشنا می‌شوید.
بسیاری از مفاهیم زندگی كه برای بزرگسالان به راحتی قابل لمس است، برای كودكان قابل درك و لمس نیست. مغز انسان تا قبل از سن ۱۲ سالگی توان درك مفهوم‌های انتزاعی مانند سخاوت، شجاعت، ایثار، شراكت یا عصبانیت و... را ندارد. بنابراین استفاده از این كلمات در ارتباط با كوك مانند این است كه كسی با شما به زبانی كاملا بیگانه صحبت كند. اولین قدم در ارتباط شما با كودك تعریف مفهوم انتزاعی عصبانیت به زبان كودك است. پس از تعریف و شناخت این احساس، به كودك راه حل ارائه می‌شود تا در هنگام عصبانیت بتواند خودش را كنترل كند. آنچه كه در زیر می‌آید نمونه‌ای است از گفت و گو با كودك درباره این موضوع: تا حالا شده كه كنترل خودت را از دست بدهی؟ نق بزنی و جیغ بكشی یا بخواهی كسی را بزنی؟ ممكن بوده كه دوستت بدون اجازه به وسایل تو دست زده باشد و یا وقتی از مدرسه برگشته‌ای بخاطر مشق‌های زیادت با مامان دعوا كرده باشی؟ اینها چیزهایی است كه می‌تواند تو را عصبانی كند. همه عصبانی می‌شوند. گاهی عصبانیت خیلی‌ها هم خوب است. مثلا وقتی به كسی زور گفته شود یا ظلم بشود عصبانیت به آدم كمك می‌كند تا زور و ظلم را نشنود. تو باید بدانی با این نیروی قوی و احساس مهم چكار بكنی! آدم ها احساسات خیلی زیادی دارند. مثلا زمانی خوشحال و گاهی ناراحت هستند و خود تو، تو وقتی می‌خندی احتمالا خوشحالی و با خندیدن این را به بقیه نشان می‌دهی. عصبانیت هم یك احساس است مثل شادی یا ناراحتی. این كاملا طبیعی است كه ما گاهی عصبانی شویم. اگر چیزی تو را عصبانی كند، مثلا تیم مورد علاقه ات ببازد یا بچه‌های دیگر تو را مسخره كنند و یا شاید بدون اینكه بدانی چرا عصبانی شده‌ای، بدون تو به تو خواهد گفت كه عصبانی هستی.
مثلا نفس كشیدن آدم تند می‌شود یا صورت آدم قرمز می‌شود، آدم مشت‌هایش را محكم فشار می‌دهد یا دندان هایش را به هم فشار می‌دهد. بعضی‌ها شاید آنقدر عصبانی بشوند كه بخواهند چیزی را بشكنند یا بعضی‌ها گریه می‌كنند. البته بعضی آدم‌ها هم عصبانیت خودشان را به بقیه نشان نمی‌دهند و به همین خاطر دل درد یا سردرد می‌گیرند. پس اگر آدم عصبانیت‌اش را جوری نشان بدهد كه به بقیه آسیب برسد مثلا آنها را بزند و یا اصلا عصبانیتش را نشان ندهد و با خودش غصه بخورد، هیچكدام راه حل‌های خوبی نیست. پس تو باید راهی پیدا كنی كه عصبانیت‌ات بیرون بیاید بدون اینكه بقیه را ناراحت كند. اگر یك آدم عصبانی را ببینی، می‌فهمی كه عصبانی است. چطوری؟ خوب او از تو دوری می‌كند یا حرف نمی‌زند و ساكت است یا بعضی‌ها فریاد می‌كشند و بقیه را اذیت می‌كنند. اگر كسی این طوری عصبانی بود تو باید هر چه زودتر از او دور شوی. وقتی از آدم عصبانی نباشی. این چند تا كار را هم یادت باشد كه كمك می‌كند:
با یك دوست صمیمی راجع به عصبانیت‌ات صحبت كن
بگو ۱-۲-۳ معجزه، یعنی تا سه بشمر و منتظر باش یك معجزه اتفاق بیفتد كه عصبانیت بر طرف شود.
كسی را كه دوست داری بغل كن، حتی اگر خرس پشمالوی توی اتاقت باشد.
یك نقاسی از عصبانیت ات بكش.
می توانی نزدیك خانه برای ۵ دقیقه بدوی.
هیچ وقت عصبانی نشدن امكان ندارد، پس یادت باشد كه چطوری با عصبانیت كنار آمدن وضع را بهتر یا بدتر می‌كند. اگر تو عصبانیت را شكست بدهی، پیروز شده‌ای!
اولیای عزیز، برای كودك خود همیشه پنجره‌ای بگذارید تا در شرایط دشوار بتواند از حمایت شما استفاده كند. می توانید در منزل خود جایی را برای ابراز عصبانیت یا شكایت در نظر بگیرید، مثلا یك صندلی مشخص در منزل كه كسی از آن استفاده نمی‌كند را به همه اعضای خانواده معرفی كنید و عنوان كنید هر كس كه شكایت دارد می‌تواند وقت عصبانیت روی این صندلی بنشیند حتی خودتان هم این كار را بكنید. هر كس كه روی صندلی نشست از طرف عضو دیگر خانواده مورد حمایت و دلجویی قرار خواهد گرفت. مثلا وقتی كودك شما روی این صندلی نشست، ضمن تشویق او برای اینكه عصبانیت‌اش را كنترل كرده و صندلی را انتخاب كرده، به او بگویید موضوع چه بوده كه باعث شكایت و عصبانیت شده و بسته به موضوع درصدد حل آن برآیید.

منبع : بنياد انديشه اسلامي