دوران گذار فناوری اطلا‌عات ایران

كشور ما همچون بسیاری از كشورهای درحال توسعه اگرچه خیلی دیر و البته ناقص، اما بالا‌خره به جرگه بهره‌برداران فناوری اطلا‌عات پیوست و تقریبا از اواسط سال ۲۰۰۱ شاهد فعالیت‌های بخش دولتی و خصوصی در این حوزه بودیم.
سرمایه‌گذاری كلا‌ن دولت ایران در فاصله سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۵ در قالب طرح‌های مختلف به ویژه طرح تكفا اگرچه با مشكلا‌ت و اشتباهات فراوانی مواجه بود اما در كمترین شرایط توانست موجی گذرا ایجاد كند و نگاه‌های سرمایه‌گذاران بخش‌های مختلفی را به سوی خود جلب كند.
هرچند كه به اعتقاد بسیاری دیگر از منتقدین داستان تكفا مشابه داستان پروانه‌ای است كه شخصی برای كمك به خروج او از پیله، دیواره پیله‌اش را می‌شكافد و درست به همین دلیل پروانه هرچند كه بال‌های زیبایی نیز داشت اما تا انتهای عمر كوتاه خود نتوانست پرواز كند.
شاید این تعبیر دور از واقعیت نباشد چراكه امروز می‌بینیم بعد از صرف میلیاردها ریال سرمایه‌گذاری مستقیم برای توسعه فناوری اطلا‌عات در بخش‌های خصوصی و دولتی هنوز با چالش‌های بسیار و سطحی مواجه هستیم.
فناوری اطلا‌عات ایران در سال‌های اخیر دوران بلوغ خود را به خوبی طی نكرد و به دلیل شرایط حاكم بر اقتصاد دولتی و رانت‌خواری‌های فراوان نتوانست روی پای خود بایستد و مدام چشم به دست دولت داشت تا بتواند از مواهب پروژه‌های دولتی بهره‌ای هرچند اندك ببرد، از سوی دیگر وام‌های متعددی كه در این حوزه ارائه شدند علیرغم انتظار كارآیی لا‌زم را نداشت و متاسفانه بسیاری از شركت‌هایی كه در سال‌های مذكور با سوابق غیرمرتبط و با اتكاء به یك یا دو پروژه فوری راه‌اندازی شده بودند، تعطیل و ورشكست شدند و بسیاری از جوانانی كه با رویای طی كردن ره صد ساله در یك شب وارد این وادی شده‌اند، امروز بیكار هستند و یا با درآمدهای پایین به دنبال یك شغل دولتی می‌گردند.
این خلا‌صه‌ای بود از آنچه بر سر فناوری اطلا‌عات ایران در سال‌های اخیر گذشت اما نكته اینجاست كه سیر تحولا‌ت و تغییرات در حوزه فناوری اطلا‌عات به حدی سریع و زیاد است كه عملا‌ رسیدن به یك نقطه ثابت در این بخش غیرممكن است بنابراین مدام با رویكردها و مسائل تازه‌ای مواجه هستیم.
همانطور كه اشاره شد، اگر حمایت‌های متعدد دولت از بخش خصوصی فناوری اطلا‌عات ایران درست و اصولی بود، این بخش باید امروز بارور و به خود متكی شده بود و می‌توانست به راحتی در داخل و خارج كشور فعالیت كند و در برابر كاهش حجم بودجه مربوطه خم به ابرو نمی‌آورد.
موقعیت فعلی فناوری اطلا‌عات از یك سو و وضعیت عمومی اقتصاد ایران در دو سال گذشته ازسوی دیگر شرایط را به گونه‌ای رقم زده است كه آینده حاكم بر حوزه فناوری اطلا‌عات خبر از شرایط و مشكلا‌ت بسیاری در این زمینه دارد؛ به گونه‌ای كه این طفل نوپا و نابالغ باید خود را برای دوران گذاری بسیار سخت و دشوار آماده سازد.
اما راه‌حل‌های برون رفت یا تسكین این مشكلا‌ت كدام است؟ یكی از نقاط امید حوزه فناوری اطلا‌عات در زمینه بهبودی اوضاع می‌تواند پیگیری جدی و عملیاتی شدن واقعی اصل ۴۴ در این بخش باشد.
درحال‌حاضر فناوری‌های اطلا‌عاتی و ارتباطی یكی از بزرگترین منابع درآمدی دولت محسوب می‌شوند و تسریع در خصوصی‌سازی این حوزه می‌تواند زمینه مناسبی را برای بازگشت به روالی عادی فراهم سازد.
وجود پتانسیل‌های علمی و اجرایی بسیار خوب در ایران و نیروی كار ارزان در زمینه فناوری اطلا‌عات می‌تواند به عنوان یك مزیت نسبی بسیار مناسب برای تولید و عرضه خدمات و محصولا‌ت به بازارهای منطقه و بین‌المللی باشد.
لذا توجه جدی‌تر دولت و حمایت واقعی از بخش خصوصی برای عرض اندام در بازارهای بین‌المللی می‌تواند زمینه بهسازی امور و گذار از شرایط موجود را فراهم سازد.
گزینه سوم نیز می‌تواند تاكید و تامل فراوان بر جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی برای تزریق استانداردهای جهانی تولید دانش و محصول در این حوزه باشد تا ضمن كارآفرینی باعث ایجاد چرخه اقتصادی مناسب گردد.

منبع : مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات