‌صنعت‌ ارتباطات‌؛‌از هیچ ‌‌تا همه‌چیز

انقلاب اسلامی ایران اکنون پس از ۳۰ سال، انقلاب‌های متعددی را بویژه در حوزه‌های اقتصادی در پیش داشته است. انقلابی که اکنون در عرصه ارتباطات کشور به وقوع پیوسته، یکی از همین موارد است که به جرات می‌توان آن را یکی از بزرگ‌ترین تحولات صنعتی کشور دانست. اگر از کسانی که آن سال‌ها دستی در امر مخابرات داشتند، اوضاع و احوال آن روزگار این صنعت را در کشور جویا شوید، نتایجی به دست می‌آورید که در کمتر صنعتی می‌توان شاهد بود.
در سال‌های پیش از انقلاب، صنعت مخابرات وضعیت بسیار نگران‌کننده پیدا کرده بود. البته این نگرانی نه نگرانی سردمداران رژیم پهلوی بود و نه نگرانی شرکای تجاری آنها. این نگرانی در دل کارشناسان دلسوز و مردمی بود که نیاز به ارتباط داشتند، آن هم ارتباطی که دستی بیگانه در آن همه‌کاره نباشد. ارتباطات صنعتی بود که حدود صددرصد وابستگی داشت، آن هم نه فقط از حیث تجهیزات بلکه وابستگی کامل علمی و فنی نیز بر این صنعت سایه افکنده بود.
وضعیت متخصصان و تقسیم مشاغل آن نیز یادآور ارتش رضاخانی بود؛ یعنی نیروهای داخلی، امکان پیشرفت و عهده‌داری پست‌های حساس را نداشتند. نیروهای متخصص و شاغل در این بخش از میان عناصر خارجی و یا وابسته انتخاب می‌شدند و نیروهای داخلی بجز موارد انگشت‌شماری تماما در رده‌های سطح پایین و در مشاغل خدماتی به کار گرفته می‌شدند که مشاغل آنها نیز تخصص به حساب نمی‌آمد و تماما از روی تجربه انجام می‌شد.
ایران آن روز بازار مصرفی بود برای کالاهای مستعمل و از رده خارج کشورهای غربی و خریدار بی‌قید و شرط محصولاتی بود که در بازار اروپا و آمریکا دیگر مشتری نداشت. معدود رشته‌های دانشگاهی در زمینه ارتباطات که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد یا صرفا به مباحث نظری می‌پرداخت و یا از بحث‌های عملی آنها محصولی حاصل نمی‌شد.
پیش از انقلاب تقریبا هیچ روستایی زیر پوشش امکانات ارتباطی نبود. روستاها به نسبت فاصله‌شان از شهرها به فراموشی نزدیک‌تر بودند. اجتماعاتی که نه از وضع روزگار خبری داشتند و نه از امکانات رفاهی بهره‌ای، ناگزیر برای هر ارتباطی ولو یک دید و بازدید ساده و یا یک خبر گرفتن از خویشان در شهرها و روستاهای دور و نزدیک عملا مانند ۱۰۰سال قبل می‌بایست به سمت شهرها روان می‌شدند و با تحمل مشقات سفر و پرداخت هزینه‌های آن بعد از گرفتن خبری ساده به روستای خود بازمی‌گشتند.
در آغازین سال‌های انقلاب و درست زمانی که صنعت و صنعتگر نیاز داشتند تا یکدیگر را بیابند، جنگ آغاز شد. صنعت ارتباطات نیز برای رشد نیاز به ابزاری داشت که آن روزها به طور صددرصدی از خارج کشور تامین می‌شد، پس بناچار رشد این صنعت دچار رکود بسیاری شد و تمام توان باقیمانده صرف نگهداری شبکه‌های موجود در کشور و تامین ملزومات ارتباطی جبهه‌های جنگ شد؛ اما جهادگران عرصه ارتباطات در تمام روزهای جنگ نیز سعی در گسترش شبکه ارتباطی داشتند. از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۳ تعداد ۳۵۱ هزار شماره تلفن در کشور دایر گردید، ۱۳۶۳ روستا به شبکه ارتباطی کشور پیوست، ۱۰۱ شهر به شبکه ارتباط بین‌شهری و ۴۰۸۳ تلفن همگانی شهری و بین‌شهری در نقاط مختلف کشور نصب شد.
اما پایه مخابرات و شبکه انتقال داده، کابل‌های مخابراتی است که پیش از انقلاب، عمده هزینه‌های مخابراتی را برای واردات این محصول صرف می‌کردند. فعالان صنعت مخابرات در سال ۱۳۶۴ کارخانه کابل‌های مخابراتی شهید قندی یزد را تاسیس و در سال ۱۳۶۸ از آن بهره‌برداری کردند که افق روشنی را برای این صنعت در کشور پدیدار کرد و در سال ۱۳۶۷ اولین مرکز سوئیچینگ دیجیتال به بهره‌برداری رسید. در همین سال‌ها نیز اولین خط کابل نوری بین شهری به بهره‌برداری رسید. به دنبال این تحولات در سال ۱۳۷۰ بهره‌برداری از اولین موج‌گیر ماهواره‌ای اینمارست انجام شد و برای این که نیازهای آموزشی در این زمینه برآورده شود، در سال ۱۳۷۱ موافقت اصولی برای ایجاد دانشکده علمی کاربردی مخابرات که با انقلاب فرهنگی در سایر دانشگاه‌ها ادغام شده بود، مجددا اخذ گردید. در سال ۱۳۷۲ بهره‌برداری از اولین موج‌گیرهای وی‌ست ‌(VSAT )توسط شرکت مخابرات ایران صورت گرفت.
با تولد تکنولوژی ارتباطات سیار، متخصصان این رشته دست به کار شدند تا کشور ما نیز از این مقوله بی‌بهره نماند. پس با راه‌اندازی شبکه تلفن همراه در سال ۱۳۷۶ یک میلیون و ۷۹۰ هزار شماره تلفن همراه واگذار و در سال ۱۳۷۷ از کابل نوری آسیا، اروپا‌(TAE) بهره‌برداری شد.
در سال ۱۳۷۹ طرح شماره و برای استفاده از ارتباطات دیتا (مانند اینترنت)‌ در سال ۱۳۸۰ شبکه دیتا با ظرفیت ۱۰۰۰ پورت (یک میلیون نفر کاربر و ۵۰ شبکه اختصاصی)‌ در تهران افتتاح شد.
افتتاح سیستم بی‌سیم محلی‌(WLL )، استفاده از سیستم مخابراتی‌(Debit card )، اتصال ایران به شبکه تلفن همراه اروپا نیز کارهایی بود که در این سال انجام شد. در سال ۱۳۸۱، ۸۹ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار از نعمت ارتباطات برخوردار شدند.
● از دیروز تا امروز
▪ تلفن ثابت: تعداد مشترکان تلفن ثابت در سال ۵۷ تنها ۸۵۰ هزار و ۸۰۰ مشترک بوده است که این رقم در سال ۶۷ به یک میلیون و ۸۷۹ هزار و ۶۸۲ مشترک و در سال ۷۷ به ۷ میلیون و ۳۵۴ هزار و ۹۹۷ مشترک افزایش یافته است و در حال حاضر تعداد مشترکان تلفن ثابت معادل ۲۴ میلیون و ۴۴۶ هزار و ۹۶۱ مشترک افزایش و پیش‌بینی می‌شود این رقم در پایان سال ۸۸ از مرز ۳۶ میلیون مشترک فراتر رود.
ضریب نفوذ تلفن ثابت در سال ۵۷ معادل ۳۴/۲ درصد بوده است که این رقم در سال ۸۷ به ۷۵/۳۳ درصد افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود این رقم در پایان برنامه چهارم توسعه (پایان ۸۸)‌ از مرز ۵۰ درصد فراتر رود. از سال ۵۷ تا سال ۸۷ به طور متوسط سالانه ۸۰۰ هزار سال تلفن ثابت در سطح کل کشور دایر شده است.
● ارتباطات روستایی
در سال ۵۷ تنها ۳۱۲ روستا دارای ارتباط مخابراتی بوده است که این رقم در سال ۶۷ به ۳۲۲۰ روستای دارای ارتباط و در سال ۷۷ به ۱۸۶۵۵ روستای دارای ارتباط افزایش یافته است و در حال حاضر در سطح کشور ۵۳ هزار و ۶۶۱ روستا دارای ارتباط مخابراتی می‌باشد و طبق برنامه این رقم در پایان ۸۸ به ۶۲۱۲۰ روستا افزایش می‌یابد.
گفتنی است که در روستاهای دارای ارتباط تقریبا محدودیتی برای استفاده روستاییان از تلفن نیست و همه می‌توانند برای خود خطی جدا تهیه کنند که این امر پیش از انقلاب و حتی در سال‌های اولیه انقلاب امری محال می‌نمود.
● تلفن همگانی
در سال ۵۷ تعداد تلفن‌های همگانی معادل ۴۲۹۴ دستگاه بوده است که این رقم در سال ۷۷ به بیش از ۷۳۴۸۰ دستگاه افزایش یافته است و این رقم در حال حاضر (۸۷)‌ معادل ۲۱۶ هزار و ۷۸۲ دستگاه می‌باشد. امروزه در کمتر جایی در کنار باجه‌های تلفن همگانی صف‌های طویل سال‌های گذشته را می‌توان دید و وضعیت فرهنگی جامعه برای استفاده از آن نیز به نسبت سال‌های قبل رشد بسیاری داشته است.
● زنگ آخر
اکنون در کشور چند اپراتور تلفن همراه مشغول فعالیت هستند که این امر باعث شده است تا ضریب نفوذ این وسیله ارتباطی گوی سبقت را از تلفن ثابت برباید و همچنین با روی کار آمدن ارتباطات بی‌سیم و امکان استفاده همگانی از آنها در سال‌های بعد از انقلاب، موجی از تحول صنعتی در کشور به راه افتاده که تمام عرصه‌های زندگی را تحت تاثیر خود قرار داده است.
این روزها روستاها در فراموشی نیستند و نیاز نیست برای یک احوالپرسی یا خبر گرفتن از عزیزانشان رخت سفر ببندند و به سمت شهرها روان شوند. ایران امروز به همت فرزندان میهن به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان وسایل مخابراتی و ارتباطی در سطح منطقه تبدیل شده و خود را به یکی از صادرکنندگان این محصولات تبدیل کرده است.

منبع: سایتict.GOV.ir

منبع : خبرگزاری فارس