سفری بدون شرط!

آنچه مورد بررسی نگارنده قرار می‌گیرد سفرآقای احمدی نژاد به قطر و شرکت در اجلا‌س سران شورای همکاری خلیج فارس است. سوال اینجاست که چنین سفرهایی بر اساس چه پایه‌های علمی و منطقی و کدام منافع ملی جمهوری اسلا‌می ایران انجام می‌شود؟ و آیا اینگونه سفرها برپایه نرم‌های معمول در روابط کشورها با یکدیگر صورت می‌پذیرد؟ و آیا در سفرهای رئیسجمهور به کشورهای منطقه این ضرورت‌ها رعایت شده است یا خیر؟
شورای همکاری خلیج فارس در زمان جنگ عراق و ایران تاسیس شد و ماهیت و دلا‌یل تشکیل آن در مقابل سیاست‌های ایران و همراهی با صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق بود. شورای همکاری خلیج فارس، سازمان تشکیل شده از مجموعه کشورهای حاشیه خلیج فارس است که جمهوری اسلا‌می ایران با آن شورا روابط مستقیم برقرار نکرده است و این درحالی بود که بین کشورمان و تک تک کشورهای منطقه روابط بسیار خوب و سازنده‌ای وجود داشته است. علت حساسیت جمهوری اسلا‌می نسبت به تشکیل این شورا آن بود که صدام حسین در درجه اول بنا داشت از این شورا سوءاستفاده نماید و پس از جنگ نیز امارات متحده همواره و در مقاطع مختلف ادعاهای بی‌اساس خود بر سر مالکیت جزایر سه گانه را از طریق این شورا مطرح می‌نمود و تلا‌ش می‌کرد تا از زبان شورای همکاری خلیج فارس و کل کشورهای منطقه این ادعا را مطرح و با ایران صحبت نماید. در حالی‌که جمهوری اسلا‌می ایران در سیاست خارجی خود مصلحت را بر ایجاد روابط با تک تک کشورهای منطقه می‌دید. چرا که سوابق همکاری‌های ایران با هر کدام از این کشورها دارای تاریخ و ویژگی‌های خاص خود بوده. ملا‌حظه می‌شود که ایران تاکنون هیچگاه این شورا را به اندازه آقای احمدی نژاد به رسمیت نشناخته است.
در اصل ایران معتقد بوده است که ایجاد یک سازمان امنیت جمعی با حضور همه کشورهای حوزه خلیج فارس و ایران و حتی سایر کشورهای علا‌قه‌مند به حضور در این سازمان امنیتی است که می‌تواند منافع همه ملت‌های منطقه منجمله کشورمان را تامین نماید. ‌
ایران در سیاست خارجی خود در راستای ایجاد روابط دوستانه با کشورهای حوزه خلیج فارس بر موارد ذیل تاکید دارد:
- روابط دوستانه با کشورها باید بر اساس احترام متقابل و منافع دوجانبه شکل گرفته و گسترش یابد.
- مشکل جزایر سه‌گانه ایرانی باید به‌صورت دوجانبه حل شود و هیچ کشوری نمی‌تواند مشکلا‌ت دو جانبه را به سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بکشاند.
بر همین اساس است که باید سیستم‌های امنیت دسته جمعی صرفا بر مطالبات مشترک کشورها استوار باشد. روابط ایران با کشورهای حوزه خلیج فارس در دوران ریاست جمهوری سید‌محمد خاتمی بسیار صمیمی و دوستانه بود و روابط با کشو‌رها در عین حال در منافع ملی ایران و خصوصا دفاع از تمامیت ارضی کشورمان اصل اساسی و استوار رعایت می‌گردید. چرا که گفتمان غالب در سیاست خارجی تنش زدایی بود و این سیاست باعث شده بود تا کشورهای منطقه از ایران ترس و واهمه نداشته باشند ضمن اینکه گرایش به همکاری با ایران نیز در آنان تقویت شود.در این دوران کشورها کمتر تحت تاثیر آن ترس ساختگی آمریکا و نیروهای خارج از منطقه قرار می‌گرفتند و این شرایط فرصت خوبی را به ایران داد تا روابط با کشورهای حوزه خلیج فارس را توسعه دهد به‌طوری که تمامی کشورهای خلیج فارس از رئیس جمهور وقت دعوت نموده و خود نیز به ایران سفر کردند. حتی اماراتی‌ها بارها از آقای خاتمی دعوت کردند، اما رئیس جمهورسابق و تیم کارشناسی در وزارت خارجه اصولا‌ معتقد بودند روابط با امارات به هر میزان می‌تواند گسترش یابد و سفرها در هر سطحی مناسب است صورت گیرد اما سفر رئیس‌جمهور کشورمان صرفا در شرایطی امکانپذیر خواهد بود که دیگر مشکل جزایر حل شده و ادعای ارضی نسبت به کشورمان از طرف آنها مطرح نگردد. در حقیقت این اصرار تاکیدی است بر ارجحیت منافع و مصالح و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشور بر همه مسائل دیگر.
اما محمود احمدی‌نژاد اولین رئیس‌جمهوری ایران بود که در اجلا‌س سران شورای همکاری خلیج فارس شرکت کرد، البته این دعوت از سوی شورای همکاری نبود بلکه از طرف امیر قطر صورت پذیرفت.
به هر حال به نظر من آقای احمدی‌نژاد می‌توانست به‌عنوان رئیس جمهور کشور بزرگ و مقتدر ایران برای سفر خود و حضور در اجلا‌س سران این شورا شروط مناسبی را مطرح نماید. ‌
رئیس جمهور می‌بایست سفر خود را به عدم تکرار ادعای بی‌اساس دولت امارات مبنی بر مالکیت بر جزایر سه‌گانه مشروط می‌کرد. گمان می‌کنم اصل عزتمداری در سیاست خارجی جمهوری اسلا‌می ایران چنین رفتاری را طلب می‌کرد.
متاسفانه میزبانان آقای احمدی‌نژاد با صدور بیانیه پایانی اجلا‌س و تاکید بر ادعاهای واهی گذشته خود حرمت میهمان عالیقدر خود را رعایت ننمودند.

محمد علی سبحانی

منبع : روزنامه اعتماد ملی