زبان سپید

انسان‌ها متفاوت‌اند، استعدادهای متفاوتی دارند و از نظر توانایی‌هایشان یكسان نیستند. هیچ دو كودكی را نمی‌توان یافت كه همانند و یكسان باشند. به همین دلیل در یك كلاس درس هر دانش‌آموز خصوصیات خاص خود را دارد و اگر به این همه تفاوت، مشكلات جسمی را نیز اضافه كنیم، دنیایی از تفاوت‌های كوچك و بزرگ را پیش رو خواهیم داشت. از آنجا كه عدالت، از آرمان‌های والای تمامی جوامع انسانی است، یكی از اساسی‌ترین راهكارهای دسترسی به عدالت همه‌جانبه، تسهیل(دسترسی همگانی)به آموزش و پرورش كیفی و مبتنی بر مهارت‌های زندگی است.
كودكان دارای نیازهای ویژه، یعنی كودكانی كه به سبب محرومیت یا آسیب‌دیدگی در یكی از حواس برای بهره‌مندی از آموزش و پرورش به تمهیدات ویژه‌ای نیازمندند، گروهی از كودكان را تشكیل می‌دهند كه دائما در معرض احتمال حذف از جریان آموزش و پرورش قرار دارند. گروهی از این كودكان، كودكان آسیب‌دیده شنوایی‌اند كه گاهی در كلاس‌های درس آموزش و پرورش عادی حضور دارند. معلمان محترم این دانش‌آموزان، بهترین افرادی هستند كه می‌توانند از حذف آنان از جریان آموزش جلوگیری كرده و تأثیر كاملی در پرورش همه‌جانبه استعدادهای ایشان داشته باشند.
● توصیه‌های عمومی
▪ باید كودك دچار آسیب‌ شنوایی را تشویق كرد كه هنگام صحبت كردن به معلم یا مربی خود نگاه كند.
▪ مربی باید از اشارات عادی، برای تكمیل صحبت خود استفاده كند نه به عنوان جایگزینی برای گفتار.
▪ در زمان ارائه گزارش‌ها یا در طول مباحث كلاسی، از كودكان بخواهید كه روبه‌روی كلاس بایستند تا كودك دچار آسیب شنوایی قادر به دیدن لب‌های آنها باشد.
▪ در طول مباحث اجازه دهید كه كودك به طرف كلاس برگردد، تا بتواند لب‌های گوینده را ببیند.
▪ برای انجام تكالیف، به منظور كمك به كودك دارای آسیب شنوایی، باید این دستورات دقیقا روی تخته‌سیاه نوشته شود تا كودك بتواند آن را در دفترچه خود یادداشت كند.
▪ كودك مبتلا‌ به آسیب شنوایی، همانند كودكان دیگری كه دچار اختلالات حسی هستند، احتیاج به توجه ویژه دارد. مربی باید در استفاده از فرصت‌های مناسب برای كمك‌های خاص به این افراد به منظور پر كردن فاصله ناشی از اختلال شنوایی كودك، هوشیارانه برخورد كند.
▪ بعد از توضیحات مفصل درباره مسائل ریاضی یا مباحث كلاس، از كودك آسیب دیده شنوایی سوال كنید كه موضوع برای او تفهیم شده یا نه؟ كلمات اصلی (مهم) را روی تخته‌سیاه یا یك تكه كاغذ برای او بنویسید.
▪ برای دانش‌آموزان عادی یا سالم كلاس، مشكلات كودك آسیب دیده شنوایی و شیوه همكاری با او را تفهیم كنید و یك دانش‌آموز را به عنوان كمك‌دهنده در تكالیفش انتخاب كنید.
▪ كودك ‌ دارای آسیب شنوایی نباید بیش از ۵/۱ تا ۵/۲ متر از معلم خود دور باشد. او باید اجازه داشته باشد كه جای خود را به منظور هماهنگی با تغییرات كلاس عوض كند. این موقعیت او را قادر خواهد كرد كه صورت مربی را بهتر ببیند و صدای او را راحت‌تر بشنود.
▪ اگر كم‌شنوایی كودك فقط شامل یك گوش شود یا اگر میزان كم‌شنوایی در گوش یك طرف بیشتر از سمت دیگر باشد، كودك را جلوی كلاس بنشانید به طوری كه گوش سالم به طرف كلاس، معلم و تحریكات و پیام‌های گفتاری قرار گیرد و گوش ضعیف به طرف دیوار یا به نحوی باشد كه كمترین پیام‌های گفتاری را دریافت كند.
▪ زمانی كه هر دو گوش به یك میزان دچار كم‌شنوایی هستند، نشاندن كودك در وسط ردیف جلو كلاس بهترین راه است.
▪ معلم كلاسی كه كودك آسیب دیده شنوایی در آن درس می‌خواند باید طرز تلفظ صحیح و واضح داشته باشد. داشتن تلفظ واضح، بهتر از صدای بلند است.
▪ كودك مبتلا‌ به آسیب شنوایی را باید به دقت زیر نظر داشته باشید كه خود را از گروه كنار نكشد و یا به علت كم‌شنوایی به تغییرات شخصیتی دچار نشود. به او این احساس را القا كنید كه عضوی از گروه است.
▪ با او رفتار طبیعی و متعادل داشته باشید اگر بداند كه شما به معلولیت او توجه دارید خوشحال خواهد شد اما با وی با ترحم برخورد نكنید كه موجب انزجارش می‌شود.
▪ در كلاس‌های پایین‌تر، توجه داشته باشید كه كودك آسیب دیده شنوایی حتما تكالیف مربوط به خودش را كاملا و همانند بقیه انجام دهد و با او برخورد متفاوتی صورت نگیرد.
▪ در تدریس خود از وسایل كمك‌آموزشی بصری استفاده كنید. وسایل كمك‌آموزشی بصری به كودك در یادگیری مطالب جدید كمك می‌كند.
▪ كودك آسیب‌دیده شنوایی را ترغیب كنید كه اختلال یا ناتوانی خود را بپذیرد و بیشترین بهره را از توانایی‌های باقی‌مانده‌اش ببرد.
▪ اعتماد او را به خود جلب كنید تا در مواقعی كه با مشكلی روبه‌رو می‌شود به شما مراجعه كند.
▪ به كودك دچار آسیب شنوایی كمك كنیم كه مهارت‌های گفتاری خود را مؤثرتر به كار ببرد:
▪ كم‌شنوایی از نوع شدید كه مدت زمان طولانی از آن می‌گذرد، به‌گونه‌ای است كه تلفظ نامشخص، یكنواخت و غلط را به وجود می‌آورد. بنابراین كودك با این نوع كم‌شنوایی باید تشویق و ترغیب شود تا مشخص و واضح صحبت كند.
▪ او را ترغیب كنید در فعالیت‌های موسیقی شركت كند. این امر تحركاتی را برای استفاده از شنوایی مفیدش به وجود می‌آورد و در ضمن می‌تواند همزمان به گفتار خود ریتم را نیز اضافه كند.
▪ از آنجایی كه كم‌شنوایی روی پردازش زبان اثر می‌گذارد، كودك باید ترغیب شود كه این كاستی را با فعالیت مستمر در تمام اعمال مربوط به زبان، مثل خواندن زبان اولیه و... به كار ببرد.
▪ به كودك آموزش دهید كه از فرهنگ لغات به درستی استفاده كند تا تلفظ صحیح لغات جدید را بیاموزد..
● كمك به لب خوانی كودكان
باید به كودك دچار آسیب شنوایی كمك كنیم تا از مهارت‌های خواندن در گفتار مؤثرتر استفاده كند. اقدامات زیر در این راه كمك‌كننده خواهند بود
▪ در زمان صحبت كردن، پشت خود را به طرف پنجره نكنید زیرا كه سایه و نور، خواندن لب‌های شما را برای كودك آسیب دیده شنوایی مشكل می‌سازد.
▪ برای صحبت كردن، در جایی بایستید كه نور كافی به صورت شما بتابد.
▪ وقتی روی تخته سیاه چیزی می‌نویسید حتی‌المقدور صحبت نكنید.
▪ دست‌ها و كتاب را در موقع خواندن در جلو صورت خود قرار ندهید.
▪ در موقع تكلیف دادن یا اعلام خبر مطمئن شوید كه كودك كاملا متوجه شما است.
▪ طبیعی صحبت كنید. در تلفظ كلمات غلو نكنید، یا روی مطلبی زیادتر از حد معمول تكیه نكنید.
▪ امری واضح است كه به دست آوردن توجه كودك مبتلا‌ به آسیب شنوایی كار دشواری است. هرگز فراموش نكنید كه این كودكان زودتر از یك كودك عادی خسته می‌شوند زیرا كه باید نه تنها چشمانشان روی تمامی نوشته‌ها و كارهای چاپی باشد بلكه باید حركات لب‌ها را نیز با دقت دنبال كنند.
▪ باید توجهات خاصی در موقع گفتن دیكته و هجای حروف در نظر گرفته شود. كلمات هم‌صدا را در جملات جداگانه به كار ببرید تا كودك تشابه این كلمات هم‌صدا را درك كند. به طور مثال، به من یك لیوان شیر بدهید، من از شیر می‌ترسم، شیر در جنگل زندگی می‌كند.
▪ كلمات زیادی در زبان فارسی وجود دارد كه در تلفظ آنها اصلا یا به مقدار خیلی كمی از حركات لب‌ها استفاده می‌شود. در اختیار گذاشتن متن یك جمله به كودك سرنخی برای دستیابی به كلمه صحیح را می‌دهد.
▪ گاهی از كودك آسیب دیده شنوایی بخواهید كه كلمات را در مقابل آینه تكرار كند.
▪ اگر كودك به نحوی متوجه مطالب نشد، سوال را به شكل دیگری مطرح كنید، به دلیل اینكه این امكان وجود دارد كه كلماتی را كه ادا می‌كنید، حركات لبی غیرقابل مشاهده داشته باشند.
▪ صبور باشید و سعی كنید كه كودك آسیب دیده شنوایی را مد نظرداشته باشید و مطمئن شوید كه مطالب از نظر او دور نمی‌ماند..

دكتر نادیا عمویان