جنگنده F-۱۴ TOMCAT

شرکت هواپیماسازی گرومن در سال ۱۹۶۹ رسماً اعلام نمود که در طراحی و تولید جنگنده بسیار مدرن به سفارش نیروی دریائی ایالات متحده به موفقیت دست یافته است و در پی آن در سال ۱۹۷۰ اولین نمونه آزمایشی این هواپیما آماده گردید و در همان سال اولین پرواز آزمایشی خود را به انجام رساند، البته با توجه به نواقصی که در نمونه اولیه وجود داشت ادامه آزمایشات پروازی این هواپیما تا سال ۱۹۷۱ به تعویق افتاد. به‌طور کلی نبرد هوائی با شکاری‌های دشمن و داشتن برتری هوائی با پشتیبانی سامانه‌های هشدار دهنده هواپیمای آواکس، برخورداری از پیشرفته‌ترین سامانه موشکی هوا به هوا (فونیکس) به‌منظوراستفاده در نبردهای هوائی و انجام حملات ضربتی به مواضع زمینی با استفاده از سیستم‌های پادکارالکترونیکی، از مأموریت‌ها و قابلیت‌های تعریف شده در خصوص جنگنده اف - ۱۴ می‌باشد.
اف - ۱۴ تامکت، جنگنده‌ای است، مافوق صوت، دو موتوره، بال متغیر، دو نفره و برای حمله به هواپیماهای دشمن و نابودی آنها در هر شرایط آب و هوائی ودر تمام ساعات شبانه روز طراحی شده است این جنگنده قادر است ۲۴ هدف را به‌طور هم‌زمان ردیابی و به کمک آخرین سامانه کنترل تسلیحات پیشرفته و با استفاده از شش فروند موشک فونیکس ALM-۴۵A هواپیماهای دشمن را رهگیری و منهدم نماید. به عبارتی می‌توان گفت تسلیحات اف - ۱۴ ترکیبی از موشک‌های رهگیر، راکت و بمب می‌باشد. اف -۱۴ دارای دو سکان عمودی و مجهز به یک رادار است.
از نظر طراحی جایگاه خلبانان در این هواپیما در بلندترین نقطه و در بالای دو موتور در نظر گرفته شده است. موتورها به موازات یکدیگر و در سازه مرکزی ودر نزدیکی انتهای بدنه قرار گرفته‌اند.
صفحات پروانه‌ای شکل که وظیفه سرعت شکن‌هوائی بالائی و پائینی انتهای بدنه قرار گرفته‌اند. بال‌ها از نوع شانه‌آی بوده و به‌طور خودکار در طی پرواز و در شرایط مورد نیاز باز و بسته می‌شوند. سکان‌های عمودی که دارای زاویه به عقب رفتگی می‌باشند در واقع بر روی محفظه بالائی موتورها و با زاویه و اگر نسبت به یکدیگر و بر روی بدنه نصب شده‌اند. هر یک از با‌ل‌ها نیز با استفاده از یک لولای مرکزی به سازه اصلی نصب شده‌اند و قابلیت باز شدن بال‌ها از ۲۰ تا ۷۵ درجه و سرعت باز شدن آنها حدود ۵/۷ درجه در هر ثانیه می‌باشد.
اف -۱۴ برای کنترل حرکت حول محور طولی در زاویه ۵۷ درجه از سطوح فاسد کننده هوا (۱) که بر روی بال و نزدیک لبه‌های فرار قرار دارند، به‌همراه سکان افقی متحرک استفاده می‌نماید و در زوایای بالاتر از ۵۷ درجه به عقب رفتگی بال‌ها، فقط سکان افقی متحرک پاسخگو خواهد بود.
در شرایط معمول بال‌ها (بال باز شده) و یا به‌عبارتی در سرعت‌های کم و قابلیت مانوردهی، فلاپ‌های نصب شده در سراسر لبه حمله بال‌ها با زاویه ۵/۸ درجه به سمت پائین قرار می‌گیرند و در شرایط (بال بسته) و در سرعت بیش از یک ماخ Glove Vanes, که در داخل لبه حمله بال و نزدیک ریشه بال قرار گرفته‌اند از داخل لبه حمله بال به بیرون کشیده شده و باعث یم‌گردند مرکز آیرودینامیکی، به سمت جلو حرکت نموده و باعث کاهش فشار بار وارده به مجموعه دم شود.
جنگنده اف ۴۱A- مجهز به دو موتور توربوفن ساخت پرات اندویتنی می‌باشد که هر یک از موتورها با استفاده از پس سوز قدرتی معادل ۹۸۴۰ کیلوگرم تولید می‌کنند. محفظه موتورها در این شکاری تا ۱۸۰ درجه باز می‌شوند که با توجه به این امر دسترسی به موتورها و انجام تعمیر و نگهداری آنها به‌راحتی و با سرعت قابل انجام خواهد بود، شایان ذکر است موتورها به استارتر مخصوص نیز مجهز می‌باشند.
در شکاری اف -۱۴ نوع B از موتورهای توربوفن قویتر ساخت پرات‌اند ویتنی استفاده شده است که هر یک از آنها با استفاده از پس‌سوز، کششی حدود ۱۳۶۰۰ کیلوگرم تولید می‌کنند که در این رایط علاوه بر افزایش کشش، وزن هر یک از موتورها نیز حدود ۲۷۲ کیلوگرم در مقایسه با موتورهای نوع A سبکتر شدهاست همچنین نازل‌ها در دهانه خروجی به‌صورت مکانیکی و به شکل واگرا و همگرا قابل تغییر می‌باشند. نوع ساختمان بدنه شکاری اف - ۱۴ نیمه تخم‌مرغی (۲) می‌باشد که دارای اسکلت‌بندی دو جداره بسیار قوی و قسمت‌های کابین‌خلبان نیز از زره حرارتی و ضربتی ساخته شده است. محفظه سرپوش را دار هواپیما که در قسمت دماغه قرار گرفته است از جنس مواد ترکیبی می‌باشد. کابین خلبان به سامانه‌های تهویه، فشار، گرما و سرما تجهیز شده است و کاناپی توسط سیستم هیدرولیک باز و بسته می‌شود.
رادار این هواپیما از نوع Awg-۹ پالس‌داپلر، چند حالته می‌باشد که قابلیت ردیابی ۲۴ هدف را به‌طور همزمان دارد و قادر است ۶ هدف متحرک را در یک زمان منهدم نماید. با توجه به این‌که رادار Awg-۹ در دهه ۱۹۶۰ طراحی شده است و یکی از قدیمی‌ترین سامانه‌های راداری هوا به هوا می‌باشد، ولی هنوز هم یکی از قدرتمندترین نرم‌افزارهای مطرح راداری می‌باشد.
همچنین شکاری اف - ۱۴ مجهز به سامانه تصویری T.C.S (Television Camera Set) به‌منظور شناسائی اهداف از فواصل طولانی می‌باشد. تسلیحات اهداف از فواصل طولانی می‌باشد. تسلیحات تامکت شامل یک توپ ۲۰ میلی‌متری است که در داخل بدنه و در زیر سمتچپ دماغه هواپیما نصب شده است. شکاری اف -۱۴ قادر است موشک‌های هوا به هوای فونیکس، اسپارو، سایدوایندر را با خود حمل نماید فروند موشک فونیکس بر روی تامکت نصب می‌گردد که چهار فروند آنها در زیر بدنه و بین موتورها و دو فروند دیگر روی پایه‌های نگهدارنده نصب شده در زیر بال قرار می‌گیرند. همچنین دو فروند موشک هوا به هوا ساید وایندر ینز در زیر بال نصب می‌شوند.
در حال حاضر بالغ بر ۷۰۰ فروند از شکاری‌های ارتقاء یافته اف - ۱۴ در خدمت نیروی دریائی ایالات متحده می‌باشند و بر روی عرضه ناوهای هواپیما بر، استقرار دارند.
شایان ذکر است بعد از ایالات متحده آمریکا، نیروی هوائی جمهوری اسلامی ایران تعداد قابل توجهی از شکاری‌ەای اف -۱۴ را در خدمت دارد که به همت کارشناسان و متخصصان نیروی هوائی کشورمان نه تنها در طول هشت سال دفاع مقدس، بلکه در حال حاضر نیز کاملاً عملیاتی بوده و مشغول پاسداری از مرزهای هوائی کشورمان نه تنها در طول هشت سال دفاع مقدس، بلکه در حال حاضر نیز کاملاً عملیاتی بوده و مشغول پاسداری از مرزهای هوائی کشورمان می‌باشند و اخیراً نیز توسط متخصصان جهاد خودکفائی نیروی هوائی کشورمان از نظر تسلیحاتی و نصب سامانه موشکی ارتقاء داده شده‌اند. (Semimonocoque)
وزن بمبهائی را که شکاری اف - ۱۴ قادر به حمل آنها می‌باشد بالغ بر ۶۵۶۰ کیلوگرم می‌باشد و همچنین این جنگنده برای انجام امور عکسبرداری از ارتفاعات متفاوت در شب و یا رو زمجهز به دوربین‌ها ودستگاه‌های پیشرفته‌ای می‌باشد که در زیر بال، در زیر بدنه و سطوح بدنه نصب شده‌اند.
همان‌طور که اشاره گردید جنگنده اف - ۱۴ دارای دو خدمه می‌باشد که یکی از خدمه‌ها وظیفه هدایت هواپیما را برعهده دارد و نفر دوم امور مهندسی پرواز ناویری وتسلیحات را کنترل می‌نماید. برای نجات خلبانان در شرایط اضطراری نیز صندلی‌های پرتاب شونده از نوع مارتین بیکر در شرایط صفر در نظر گرفته شده است. با توجه به بررسی‌های به‌عمل آمده توسط کارخانه سازنده اف - ۱۴ در ابتدا، عمر خدمتی سازه این جنگنده حدود ۶۰۰۰ ساعت تعیین شده بود ولی مجدداً این ساعت به ۷۲۰۰ ساعت افزایش یافت، در این حال نیروی دریائی ایالات متحده اعلام نموده است که تصمیم دارد شکاری‌های اف - ۱۴ نوع D تحت اختیار یگان‌های پروازی خود را حداقل تا سال ۲۰۰۸ میلادی به‌صورت عملیاتی و فعال حفظ نماید. با توجه به این‌که شکاری‌اف - ۱۴ قابلیت حمل بار زیادی را در زیر بدنه و بین دو موتور خود دارد کارشناسان اعلام نموده‌اند می‌توان از آن برای انجام مأموریت‌های خاص استفاده نمود. بنا به اظهار کارشناسان اعلام نموده‌اند می‌توان از آن برای انجام مأموریت‌های خاص استفاده نمود. بنا به اظهار کارشناسان, یکی از بزرگترین مزایای جنگنده اف - ۱۴ مجهز بودن بهاسکلت بسیار قوی شبکه‌ای است که قادر است فشارهای G مثبت و منفی (فشارهای وارده در لحظه اوج گرفتن و یا افت سریع) را در شرایط وارد شدن ضربات شدید، بدن وارد آمدن کوچکترین آسیبی به سازه هواپیما تحمل نماید. در پی این امر یک شرکت آمریکائی طرحی را در دست اقدام دارد که بر اساس آن در نظر است در آینده ندزیک از توان بالقوه شکاری اف -۱۴ به واسطه داشتن ساختمان قوی برای مأموریت‌های فضائی و پرتاب محموله‌های یک مرحله‌ای و ارزان قیمت و به منظور قرار دادن ماهواره‌های حدود ۱۰۰ کیلوگرمی در مدار پائینی زمین استفاده شود. شایان ذکر است پروژه مذکور مراحل تحقیقاتی خود را آغاز نموده است.
● مشخصات فنی و پروازی شکاری اف - ۱۴ تامکت:
▪ مأموریت: شکاری رهگیر و جنگنده چند منظور تعدادخدمه: دو نفر
▪ ساخت: شرکت گرومن ایالات متحده
▪ وزن: (نوع A) حداکثر وزن: ۳۳۷۲۴ کیلوگرم حداکثر وزن در موقع بلند شدن: ۳۲۸۰۵ کیلوگرم حداکثر ▪ سرعت: ۲۵۴۹ کیلومتر در ساعت تعداد موتور: دو موتور توربوفن با پس‌سوز طول هواپیما: ۹۰/۱۸ متر
▪ ارتفاع هواپیما: ۸۸/۴ متر
▪ فاصله بین دو نوک بال در حالت کاملاً باز: ۵۴/۱۹ متر
▪ فاصله بین دو نوک بال در حالت کاملاً جمع شده: ۴۵/۱۱ متر
▪ سقف پرواز: ۱۵۲۵۰ متر
▪ قیمت هر فروند: ۳۸ میلیون دلار

حسین حاذق دانشور

منبع : مجله پرواز