قهوه

● مقدمه
قهوه Coffee درختی است که ارتفاع آن تا هشت متر می‌رسد دارای ساقه‌ای استوانه‌ای شکل و برگهای نوک تیز ، متقابل ، بیضوی و همیشه سبز می‌باشد. گلهای قهوه به رنگ سفید و بطور گروهی در کنار برگها ظاهر می‌شود. هر یک دارای کاسه و جام ۵ قسمتی هستند. پرچمهای گلهای آن به تعداد ۵ و میوه‌اش شفت مانند و در ابتدا سبز رنگ است ولی تدریجا زرد و قرمز رنگ می‌شود. میان‌بر گوشت‌دار میوه آن محتوی دو دانه با غشای سخت می‌باشد. بهترین نوع قهوه ، قهوه عربی است.
▪ پراکندگی قهوه
درخت مذکور در حبشه به حالت وحشی وجود دارد. در سودان و غالب نواحی آفریقا بدان برخورد می‌شود. در عربستان پرورش آن انجام گرفته است.
▪ دانه قهوه
دانه قهوه از یک غشای نازک و بسیار ظریف ابریشمی به رنگ سفید شفاف پوشیده شده است. دانه قهوه شکل بیضوی نسبتا مسطح دارد. دانه قهوه بر حسب نوع بدست آمدن آن از درون میوه رنگ مایل به سبز یا مایل به زرد دارد. بوی آن مخصوص و طعمش در ابتدا ملایم است ولی تدریجا گس می‌شود. بر اثر بو دادن نیز بوی مطبوع و قوی پیدا می‌کند.
▪ عمل فیزیولوژیک و سمیت قهوه
قهوه بر روی دستگاه اعصاب مرکزی و پیرامونی مانند یک ماده نیرو دهنده عمل می‌کند و چنین معتقدند که با مصرف آن ضمن فراهم شدن نوعی نشاط باطنی ، باریک بینی و سرعت انتقال در درک مسائل مختلف پیش می‌آید. از معایب قهوه آن است که غالبا ایجاد بی‌خوابی می‌کند ولی اگر عادت به مصرف مقدار متعادل آن پیدا شود در بسیاری اشخاص موجب بی‌خوابی نمی‌شود. قهوه بر روی دستگاه گردش خون تاثیر نموده، ضربان نبض و انرژی انقباضات ماهیچه قلب را افزایش می‌دهد و ترشح و دفع ادرار را زیاد می‌کند. تاثیر قهوه بر روی مرکز عصبی ، مغز ، کلیه و قلب و ... به علت وجود کافئین در آن است.
▪ کافئین
کافئین یا تری متیل گزانتین ماده‌ای آلکالوئیدی از گروه پورینها می‌باشد که علاوه بر قهوه در اعضای گیاهان دیگر مانند برگ چای نیز یافت می‌شود. کافئین دارای فرمول C۸H۱۰N۴O۲,H۲O می‌باشد و به حالت متبلور به صورت بلورهایی سفید سوزنی شکل با ظاهر ابریشمی بدست می‌آید. کافئین طعم تلخ دارد و در گرمای ۱۰۰ درجه آب تبلور خود را از دست می‌دهد. در این حالت اگر ۲۳۴ درجه حرارت ببیند ذوب می‌شود. اسیدها ، بنزواتها و سالیسلاتها به سهولت آن را حل می‌کنند.
▪ خواص درمانی
قهوه سبز کمتر به مصارف درمانی می‌رسد فقط از خیسانده آن گاهی برای رفع رماتیسم و از گرد آن به عنوان تب‌بر استفاده به عمل می‌آید. از قهوه بو داده به عنوان نیرو دهنده در رفع ضعف قوا ، در طی دوران بیماری حصبه و ذات‌الریه و همچنین در رفع سردردهایی که پس از مصرف غذا حاصل می‌شود استفاده می‌گردد. از قهوه در رفع مسمومیتهای ناشی از مصرف الکل ، مخصوصا در مسمومیتهای تریاک استفاده می‌شود. دم کرده گرم آن ، طعم بد بعضی از فرآورده‌های دارویی مانند سولفات منزیم و املاح کینین را مخفی می‌سازد.
گرد قهوه اثر قابض و ضد عفونی کننده دارد و از آن جهت رفع بوی بعضی از ترکیبات دارویی و مخفی ساختن بوی یدوفرم می‌توان استفاده کرد. کافئین اثر مقوی قلب و مدر دارد و در ضعف قلب ناشی از بیماریهای عفونی نظیر ذات‌الریه و تب حصبه و همچنین در سنکوپها و خیزهای سطحی بدن اثر مفیدی دارد. کافئین دارای اثر نیرودهنده سیستم عصبی و ماهیچه‌ای را دارد و از آن در رفع بعضی دردهای عصبی و همچنین ضعف اعصاب استفاده می‌شود.
▪ کافئیسم
مصرف زیاده از حد و بی‌رویه قهوه ، عوارضی مخصوصا در اشخاص عصبی بوجود می‌آورد مانند آنکه موجبات بی‌خوابی ، تپش قلب ، درد معده ، سوءهاضمه ، بی‌اشتهایی ، احساس صداهایی در گوش ، سرگیجه ، مشاهده اشباحی در مقابل چشم ، کابوس ، لرزش ، زیاد شدن عمل رفلسکها ، کم شدن تمایلات جنسی و ضعف عمومی را فراهم می‌کند. با قطع شدن مصرف قهوه ، عوارض مذکور معمولا از بین می‌رود ولی در این مورد باید حساسیت اشخاص در مقابل مصرف قهوه نیز به حساب آورده می‌شود.

منبع : شبکه رشد