همکار نرم مسواک

خمیردندان‌ها به تمیز کردن و پایش کردن سطوح دندان‌ها کمک می‌کنند. این مواد بیشتر به شکل خمیر استفاده می‌شوند، اما پودرهای دندانی و ژل‌ها نیز در دسترس می‌باشند. خمیر دندان‌ها متشکل‌اند از مواد ساینده‌ای از قبیل اکسیدهای سیلیکون، اکسیدهای آلومینیوم و گرانولرپلی‌وینیل‌کلرید، آب، مواد جاذب رطوبت (هموکتانت)، صابون یا دترژانت، مواد طعم‌دهنده (Flavoring)، موادی با اثردرمانی از قبیل فلوراید و پیروفسفات...
خمیر دندان‌ها باید به اندازه کافی برای تمیز و پایش کردن مناسب، ساینده باشند، ولی باید ملاحظات لازم انجام گردد تا افرادی که به شدت مسواک می‌زنند ساختمان ریشه و مواد ترمیمی نرم را دچار سایش نکنند. مواد ساینده معمولا به شکل نمک‌های معدنی غیرمحلول ۲۰ تا ۴۰ درصد از یک خمیردندان را تشکیل می‌دهند. استفاده مناسب از یک خمیردندان می‌تواند عمل سایندگی یک مسواک را حتی تا ۴۰ برابر بهبود بخشد. پودرهای دندانی دارای حدود ۹۵ درصد مواد ساینده بوده و پنج برابر بیشتر از خمیردندان‌ها ساینده هستند.
● سایش دندان‌ها
کیفیت سایندگی خمیردندان‌ها مینا را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما سایش بیشتر در مورد بیماران با ریشه‌های عریان مطرح می‌باشد، چرا که عاج ۲۵ برابر و ۳۵ برابر سریع‌تر از مینا ساییده می‌شود. این مساله می‌تواند به سایش و حساسیت ریشه منجر شود. تحقیقات موجود نشان می‌دهد که تخریب بافت سخت دندانی و سایش آنها، ناشی از روش‌های بهداشتی دهانی، اساسا مربوط به خمیردندان‌های ساینده بوده در حالی که ضایعات لثه‌ای می‌تواند به تنهایی توسط مسواک ایجاد شود.
سایش در دندان‌های فک بالا شایع‌تر از دندان‌های فک پایین است و در نیمه سمت چپ قوس دندانی بیشتر از سمت راست یافت می‌شوند. این مساله نشان می‌دهد که دسترسی و راست دست یا چپ دست بودن نیز ممکن است در ابراژن دخیل باشد. خمیردندان‌هایی که کارایی لازم برای کنترل پلاک را با حداقل ابراژن تامین می‌نمایند، ترجیح داده می‌شوند.
علاقه زیادی جهت ارتقای خمیردندان‌ها با استفاده از آنها به عنوان حامل برای مواد شیمیایی درمانی وجود دارد تا از تشکیل پلاک جرم پوسیدگی‌ها یا حساسیت سطح ریشه ممانعت کنند. اثر ضد پوسیدگی مشخص فلوراید موجود در خمیردندان‌ها ثابت شده است.
برای رسیدن به این اثر یون‌های فلوراید باید به صورت آزاد و نه به صورت باندشده با ترکیبات سیستم ساینده در خمیردندان موجود باشد. هیات مشاوره انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) در بخش‌ علمی (قبلا به نام بخش درمان‌های دندانپزشکی نامیده می‌شد) خمیردندان‌های حاوی فلوراید را ارزیابی کرد. خمیردندان‌های متعددی با مقادیر صحیح فلوراید یافت شده (ppm ۱۰۰ تا ppm ۱۱۰۰) که مطالعات مختلف اثرات کاهش پوسیدگی توسط آنها را نشان داده‌اند. خمیردندان‌هایی که توسط ADA تست شده و تعیین شده که دارای یون فلوراید در مقادیر مناسب می‌باشند، می‌توانند برای محافظت از پوسیدگی مورد استفاده قرار گیرند.
ثابت شده است موادی از قبیل کلرهگزیدین، پنی‌سیلین، فسفات آمونیوم، دی‌ازیک، واکسن‌ها، ویتامین‌ها، کلروفیل، فرمالدیید ارزش‌درمانی اندکی در خمیردندان‌ها دارند. خمیردندان‌هایی برای کنترل جرم، ترکیبات فعال پیروفسفات اخیرا در دسترس قرار گرفته‌اند.
این ترکیبات از ایجاد کریستال در جرم جلوگیری کرده ولی تاثیری روی یون‌های فلوراید در خمیردندان نداشته یا حساسیت دندان را افزایش نمی‌دهد. این نوع از خمیردندان‌ها، تشکیل جرم‌های بالای لثه جدید را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهند، اما روی جرم‌های موجود، جرم‌های زیر لثه و یا التهاب لثه تاثیری ندارند. برای دستیابی به بیشترین تایید متعاقب مصرف خمیردندان‌های ضد جرم وقتی که بیمار شروع به مصرف روزانه این خمیردندان‌ها می‌کند دندان‌ها باید تمیز و کاملا عاری از جرم بالای لثه‌ای باشد. اثر ممانعتی این خمیردندان‌ها تنها در مقابل تشکیل جرم جدید خواهد بود.
● مسواک بین دندانی
این مسواک‌ها متشکل‌اند از: انواع مخروطی شکل یا استوانه‌ای که از الیافی ساخته شده که روی یک دسته نصب گردیده است. مسواک‌های بین دندانی به خصوص برای تمیز کردن سطوح دندانی بزرگ، ناهموار یا مقعر در مجاورت فضاهای بین دندانی وسیع مناسب است.
مسواک‌های بین دندانی از هر نوعی که باشند در فضای بین دندانی قرار گرفته و بین دندان‌ها با دامنه کوتاه به صورت عقب و جلو حرکت داده می‌شوند.
برای اینکه عمل تمیز کردن با بیشترین کارایی صورت گیرد، شاید بهتر باشد که عرض مسواک انتخاب شده کمی بیشتر از فضای بین دندانی باشد که باید تمیز گردد. البته لزوم استفاده از مسواک بین دندانی به فضاهای باز بین دندان‌ها محدود می‌شود که تشخیص لزوم استفاده از آن با دندانپزشک مربوطه است.

دکتر مریم خادمی

منبع : هفته نامه سپید