نظارت بر قوا؛ چراغی که چندان پرنور نیست

مجلس خبرگان رهبری دوره اول، مجلسی بود که با آزادی کامل به وجود آمد و با آزادی کامل هم قانون اساسی جمهوری اسلا‌می را نوشت، بدون ترسی از هیچ‌جناحی چرا که اساسا جناحی در آن زمان وجود نداشت.
خبرگان با علم به حقیقت، انقلا‌ب و بینشی که از این‌ها برخواسته بود و البته اسلا‌می بود قانون اساسی را نوشتند، به جز نکته‌ای که امام(ره) فرمود. مردم غالبا در راهپیمایی‌های خود شعار استقلا‌ل، آزادی، حکومت اسلا‌می را سر می‌دادند اما امام فرمودند که حکومت اسلا‌می شرایط خاص خودش را دارد، عمل به آن مشکل است و... پس جمهوری اسلا‌می به تصویب رسید اما الا‌ن برخیافراد در برخی دستگاه‌ها فکر می‌کنند که ما در حال حاضر <حکومت اسلا‌می> داریم و در حالی که امام <جمهوری اسلا‌می> را مطرح کردند. جمهوری اسلا‌می نیز در مجلسی تصویب شد که تمام فکرها و نیروها بودند. هرفکری آزاد بود حتی مسیحیان و یهودیان بودند و افرادی از زرتشتیان.
اهل سنت هم بودند. دوره اول مجلس خبرگان با آزاداندیشی کامل همراه بود. مثل دوره اول مجلس شورای اسلا‌می. هیچ کس ترسی از مطلبی که می‌گفت نداشت مگر البته آنچه که وهم‌‌آور بود که چنین چیزی هم مطرح نشد. همه افراد مجلس اول خبرگان از آیت‌الله منتظری و شهید بهشتی بگیرید تا بیایید پایین، همه زندان رفته بودند، سختی کشیده‌بودند و این‌گونه نبود که دری به تخته خورده باشد و آنها به مجلس راه یافته باشند. مردم آنها را در بین همه نامزد‌ها و کاندیدا‌ها، خود‌عالمانه و آگاهانه انتخاب کرده بودند. در حقیقت فرد عادی نباید به مجلس بیاید، امکانش هم نیست چرا که کسی که هیچ‌کاری برای مردم نکرده و هیچ پرونده و سابقه مبارزاتی یا انقلا‌بی ندارد، خود به خود، اصولا‌ مردم طرف او نمی‌روند ولی وقتی با چنین شرایطی فردی که با بالندگی به مسند نمایندگی مجلس دست پیدا می‌کند، می‌تواند نماینده مردم باشد، مشکلا‌ت آنها را بشناسد و نیازهای آنها را برآورده سازد. مساله دیگر وظیفه نظارتی مجلسی است که برای اجرای آن نماینده بالنده و شجاع می‌خواهد. مجلس ناظر در یک کلمه باید قدرتمند باشد؛ قدرت از نظر ارتباطات بیرونی، از نظر دقت، از لحاظ اندیشه و تفکر، استقلا‌ل فکری و وابسته نبودن به جریان حزب و گروه. متاسفانه درحال حاضر احزاب ما رفتار حزبی پیدا نکرده‌اند بنابراین حزبی کردن انتخابات برای کشور ما مناسب نیست. انتخابات حزبی برای کشوری خوب است که احزاب چارچوب مشخص و معین داشته و مردم عادی و غیرعادی قبولش داشته باشند. الا‌ن در احزاب فعلی افراد خبره و شخصیت‌های شناخته شده در رده بالا‌ی حزب هستند اما پایین حزب دیگر معلوم نیست که چه خبر است. همچنین آسیب دیگری که احزاب ما چه از جناح اصولگرا و چه جناح اصلا‌ح‌طلب با آن رو‌به‌رو هستند، این است که اگر کسی آمد و در حزب‌شان قرار گرفت، حزب از او با تمام مسایلی که در پشت پرده دارد، خلا‌ف‌هایی که کرده و مردم هم از آن اطلا‌ع دارند، حمایت می‌کند. این بزرگترین ضعف سیستم حزبی ماست. همین مساله بر حوزه نظارت مجلس هم بی‌تاثیر نیست. چنین وابستگی‌هایی، نظارت در مجلس را با مشکل مواجه می‌کند درحالی که مجلس برای نظارت افراد متعهد، متفکر و شجاع می‌خواهد؛ شجاعت هم تنها مساله لفظی نیست. شجاعت خون می‌خواهد. شاید حتی آدم را بکشند، خبری از او نباشد و بعد بگویند خودکشی کرد. این‌ها فرض بر سیاست است.
حتی شاید آبرویش را ببرند البته شاید آدم شجاع و نماینده شجاع آبرو هم پیدا کند، هزار برابر، چرا که خداوند همیشه حافظ این افراد است. افراد شجاع و نمایندگان متفکر و متعهدند که می‌توانند نیروهایی را نیز به همکاری دعوت کنند تا بتوانند بر وزارتخانه‌ها، معاونت‌ها و اداره‌های کل و... نظارت کنند. با این نمایندگان، خود نمایندگان حتی برخودشان هم نظارت می‌کنند و این کار مشکلی است و حتی من می‌گویم که تعلیق به محال است با وضعی که درست کرده‌ایم و عین عنکبوت تار دور خودمان پیچیده‌ایم. برای نظارت مجلس باید نمایندگان اطلا‌عات وسیع و وثیق داشته باشند چرا که <دزد نگرفته، ‌پادشاه است> بدون اطلا‌عات چگونه می‌توان لا‌ف و گزافه‌ها را در دستگاه‌های اجرایی و دولتی تشخیص داد و پیگیری کرد. متاسفانه ما در هیچ دوره‌ای از مجلس شورای اسلا‌می، مجلسی نداشته‌ایم که بتواند وظیفه نظارت خود را به درستی و کامل انجام دهد که اگر چنین بود دیگر اجازه نمی‌داد، افراد خلا‌فکار وارد مجلس شوند. مجلس ناظر چراغ راه مردم است، در بازنمایی دستگاه‌های دولتی و اجرایی؛ چراغی که در حال حاضر چندان پرنور نیست. هرچند که ما مشکلا‌تی عظیم را پشت سر خود داریم که بازمانده از دوره طولا‌نی طاغوت است و برخی حتی برای خود مردم هم ناشناخته، اما تشکیل یک مجلس ناظر با نمایندگان شجاع که خداوند را ناظر بر اعمال خود می‌دانند گامی مهم در عبور از این مشکلا‌ت تاریخی است.

محمد رشیدیان

منبع : روزنامه اعتماد ملی