ظهور اشکانیان و قدرت یافتن مجدد ایران

حرکات زیگزاگی و سرعت عمل سواران ایرانی آخرین مقاومت‌های رومیان را در هم شکست و کراسوس به همراه باقیمانده نیرو‌هایش شروع به عقب‌نشینی کرد. خبر مرگ پسرش روحیه او را کاملا‌ً در هم شکست و تنها تاریکی شب مانع از شکست کامل رومی‌ها شد.
کراسوس با نیرو‌های باقیمانده خود شبانه به قلعه کاره یا حران عقب‌نشست ولی سورن دست از سر او برنداشت و وی را محاصره کرد اما پیغام داد اگر حاضر به امضای قرارداد صلح شود اجازه خروج از بین‌النهرین را به او می‌دهد.
‌ کراسوس که حاضر به امضای قرارداد نبود (چرا که می‌دانست در روم به خاطر این‌کار سرزنش خواهد شد) شب بعد به همراه بخشی از سپاه خود فرار کرد اما کراسوس در میان راه به او رسید و وی را به همراه باقیما‌نده سپاهش از بین برد. فقط کاسیوس با ۵۰۰ سوار توانست از این مهلکه جان بدر برده و خود را به انطاکیه برساند. البته مورخان غربی اعتقاد دارند که کراسوس هنگام مذاکره به دست ایرانیان کشته شده که این امر مورد تردید است. ‌
● نتیجه نبرد
نبرد کاره منجربه کشته شدن ۲۰ هزار رومی و اسارت ۱۰ هزار نفر دیگر از آنها شد (سرپرسی سایکس و هربرت جرج و لز) اسرای رومی به شمال و شرق ایران انتقال یافتند (پیرنیا اسرای رومی را ۲۰ هزار نفر می‌نویسد) آنگونه که نقل می‌شود ۱۰ هزار نفر باقیمانده از سپاه ۴۰ هزار نفری رومی در بیابان‌های جنوب بین‌النهرین گرفتار اعراب می‌شوند و همانگونه که گفته شد تنها ۵۰۰ تا ۲ هزار نفر از آنها توانستند بگریزند. اما دلیل پیروزی ایرانیان چه بود؟
هربرت جرج ولز در کتاب کلیات تاریخ خود می‌نویسد: پارتیان در تیراندازی از سکاهایی که سرو کار داریوش با آنها افتاده بود برتر بودند و چنین می‌نماید که ایشان با کمان‌هایی با نیرو‌ی پرتابی بیشتر از کمان‌های معمولی مجهز بودند. شاید این کمان‌ها چند طبقه بوده (مانند فنر درشکه) و چون تیر می‌انداختند آوایی از آنها برمی‌خاست. ‌ وی کشیدن این کمان‌ها را سخت می‌دانست. وی گرما، گرسنگی و تشنگی را از دلا‌یل دیگر قتل عام لژیون‌های رومی می‌داند.
بی‌تردید کمان قدرتمند ایرانی دلیل اصلی شکست رومی‌ها بوده اما عامل دوم قدرت سواره نظامی ایرانی و سوم قدرت فرماندهی سورن سردار بزرگ ایرانی بوده است. (مردی که متاسفانه شاه ایران به خاطر ترس از شهرتش زمینه قتل او را فراهم کرد) به هر تقدیر حرکت سواره نظام پارت به حالت جنگ و گریز و شکست لژیون‌رومی اقدامی تاریخی شد که حتی عنوان پارتیزان که مکرراً در ادبیات ثمری به کار گرفته می‌شود در حقیقت اشاره به شیوه جنگی ایرانی دارد. جنگ ایران و روم در حقیقت تلنگری به روم نیز بود و برای اولین بار این دولت مقتدر دریافت که شکست ناپذیر نیست.
۲ قرن توسعه روم لا‌اقل در شرق متوقف شد و رومیان پس از پیروزی‌های متعدد در آسیای صغیر و سواحل آسیای مدیترانه (سوریه، فلسطین، لبنان و اردن امروزی) دریافتند که ورود به میان رودان چندان ساده نیست. ‌ از آن‌سو پیروزی ایران سنای روم را وحشت‌زده کرد و سزار تصمیم گرفت شخصاً به کار ایران رسیدگی کنند.
سرپرسی سایکس تاکید می‌کند که لژیون‌های رومی به فرمان سزار به سمت شرق به حرکت درآمدند اما قتل سزار در ۴۴ قبل از میلا‌د پارت را از یک مخاطره بزرگ خلا‌ص کرد. روم مجبور بود شکست کراسوس را تلا‌فی کند در غیر این‌صورت اعتبارش در شرق از بین می‌رفت، اما در واقع پیام نبرد کاره چیز دیگری بود. قدرت بزرگی در شرق در حال تولد بود. قدرتی که تا قرن هفتم میلا‌دی راه نفوذ روم به شرق را سد کرد و تمام توان این غول نظام را گرفت. ‌
● فرهاد و آنتونی ‌
شکست کراسوس از ایرانیان در نبرد کاره برای رومیان قابل چشم‌پوشی نبود. آنها به برتری خود ایمان داشتند و می‌دانستند با در اختیار داشتن قوی‌ترین لژیون‌های جهان، بزرگ‌ترین ارتش حرفه‌ای تاریخ باستان را در اختیار دارند. مورخان جملگی متفق‌القول بوده و هستند که سزار پس از درهم کوبیدن دشمنان داخلی روم، حمله به ایران را در دستور کار داشته است.
شکست پمپه رقیب سزار در ۴۸ سال قبل از میلا‌د در نبرد خونین <فارسل> راه را برای حرکت امپراتور روم فراهم کرد. او پس از آنکه از سنا اجازه حمله به شرق را گرفت دست به تدارک سپاه زد ولی در ۴۴ سال قبل از میلا‌د به سبب دسیسه مجلسان و سیاستمداران رومی کشته شد و برنامه حمله به ایران به تعویق افتاد.
‌ معلوم نبود اگر سزار سرفرمانده نیرو‌های رومی در حمله به ایران می‌شد روند تاریخ چگونه شکل می‌گرفت اما مسلم آن بود که ایرانیان روز‌های سختی را پیش روی داشتند. سزار در نبرد‌های شمال و شمال غرب اروپا ثابت کرد در به کارگیری نیرو‌های خود استاد است.

[علی غفوری]

منبع : روزنامه اعتماد ملی