هفت خوان اموات

وقتی اخبار مختلف در مورد میزان مرگ و میر روزانه تهران را در كنار اخبار هشداردهنده پر شدن گورستان تهران می‌گذاریم به این نتیجه می‌رسیم كه اگر خدای ناكرده كمی دیرتر به دیار باقی برویم همین ۲ متر جا هم نصیبمان نخواهد شد.
بهشت‌زهرا (گورستان تهران) در سال ۱۳۴۹ همزمان با اوج مدرنیسم رژیم گذشته ساخته و هیچگاه تصور نمی‌شد این مكان برخلاف توسعه عمودی شهرها به صورت افقی توسعه یافته و روزی مسوولان آن با اعلام اخبار هشداردهنده خواهان تخصیص مكان جدید برای ادامه فعالیت باشند. به هر صورت شاید تنها گورستان جهان كه هر روز تعداد بازدیدكنندگان آن افزایش می‌یابد، بهشت‌زهرا باشد.براساس آمار سازمان بهشت‌زهرا، طی ۳ ماهه ابتدای سال جاری ۱۲ هزار نفر در تهران فوت كرده‌اند كه در این بین مردان با ۶ هزار و ۹۴۹ نفر ركورد شكن بودند. طبق این آمار زنان ۴ هزار و ۷۹۴ و نوزادان نیز ۶۹۸ نفر از این آمار را تشكیل می‌‌دهند. انگلیسی‌ها در مورد رفتگانشان می‌گویند: out of sight out of mind (از یاد رود هر آنكه از دیده رود) اما این امر در مورد بسیاری از ایرانی‌ها و تهرانی‌ها صدق نمی‌كند، چرا كه تهرانی‌ها در پس از دست دادن عزیزشان، او را از یاد نبرده و بیشتر از قبل به او مراجعه می‌كنند. با این اوصاف قصدمان از طرح این موضوع بررسی علت حضور بازماندگان بر سر خاك عزیزان از دست رفته نیست كه می‌خواهیم از بعد اقتصادی به مراسم تدفین و تشییع متوفی پرداخته و محاسبه كنیم كه یك متوفی پس از مرگ چه میزان برای بازماندگان خود هزینه دارد. البته این هزینه طی سال‌های اخیر با افزایش تجملات افزایش چشمگیری یافته است.
تدارك مراسم تدفین كه شامل خرید قبر، غسالخانه، ایاب و ذهاب، اكو، مداح، دسته گل، حجله، فرش، پنكه، مسجد، خرید خرما و حلوا، غذا و... می‌شود آنچنان تنوعی یافته كه چندی است برخی افراد، اقدام به ایجاد موسسات یا دفاتر خدمات مجالس ترحیم كرده‌‌اند. این موسسات از زمانی كه متوفی نفس آخر را كشیده و فوت می‌كند تا زمانی كه بازماندگان پیراهن سیاه از تن در می‌آورند، مسوولیت تمام مراسم‌ها و مراحل را برعهده گرفته و انجام می‌دهند. این موسسات كه برخی خصوصی و برخی دولتی هستند، در رنج‌های قیمتی متفاوت برای هر سلیقه‌ای خدمات ویژه‌ای ارائه می‌كنند و آنچه مورد توجه قرار می‌گیرد این است كه این نوع موسسات با ارائه لیست قیمتی متفاوت همه نوع سلیقه و همه نوع طبقه‌ای را از ارائه خدمات خود راضی نگه می‌دارند. به عبارت دیگر قشر كم‌درآمد و قشر پردرآمد می‌توانند با سپردن امور مربوط به برگزاری مراسم تدفین و ترحیم متوفی خود به این موسسات از بابت تمام امور از قبیل خرید قبر، غسالخانه، خرید كفن، ایاب و ذهاب، ناهار یا شام و میوه، حلوا، مداح و اكو خیال راحتی داشته باشند و بدون هیچ دغدغه‌ای عزیز خود را به آغوش خاك بسپارند.
▪ خوان نخست:
آمبولانس؛ ۱۹ تا ۴۹ هزار تومان برای بررسی هزینه‌های مربوط به مراسم تدفین اگر بخواهیم از اولین مرحله آغاز كنیم باید هزینه مربوط به انتقال متوفی به محل غسالخانه، بهشت‌زهرا (در تهران) را محاسبه كنیم.هزینه آمبولانس در مراسم تدفین شاید تنها بخشی است كه قیمت واحدی دارد و برای آن نباید رنج قیمتی پرسید. این آمبولانس‌های ویژه كه از سوی سازمان بهشت‌زهرا در اختیار بازماندگان برای انتقال متوفی به بهشت‌زهرا قرار می‌گیرد چند سالی است كه به ۲ دسته تقسیم شده است. تا پیش از این تنها آمبولانس‌های سفید مخصوص بهشت‌زهرا متوفی را به غسالخانه منتقل می‌كرد ولی بیش از ۳ سال است كه با ورود بنزهای الگانس طوسی‌نقره‌ای، متوفیان می‌توانند راحت‌تر به سمت بهشت‌زهرا بروند. براساس قیمت سازمان بهشت‌زهرا آمبولانس‌های مخصوص حمل متوفیان به ۲ دسته ۱۹ و ۴۹ هزار تومانی تقسیم می‌شوند و بازماندگان بنا به خواست خود می‌توانند متوفی را با آمبولانس‌های سفیدرنگ قدیمی ۱۹ هزار تومانی به غسالخانه ببرند یا با بنزهای الگانس نقره‌ای رنگ كولردار ۴۹ هزار تومانی، تا هیچ لرزش و تكانی هم در مسیر بهشت‌زهرا، مرحوم یا مرحومه را مورد آزار و اذیت قرار ندهد.
▪ خوان دوم:
تغسیل بزرگسالان؛ ۲۰ هزار تومان پس از انتقال متوفی به بهشت‌زهرا، نوبت به غسالخانه می‌رسد. غسالخانه‌ها هم همانند آمبولانس‌های بهشت‌زهرا چندی است كه از شكل قدیمی و شیشه‌ای‌اش با سكوهای سنگی خارج و با تغییرات دكوراسیونی كه در آن ایجاد شده است همانند بنزهای الگانس رنگ و بوی مدرنی به خود گرفته. هزینه غسالخانه‌ همچون هزینه آمبولانس دارای تعرفه ثابت است و نمی‌توان توقع هزینه‌های متفاوتی داشت. براساس تعرفه سازمان بهشت‌زهرا، هزینه تغسیل بزرگسالان ۲۰ هزار تومان و كودكان ۹ هزار تومان است. البته یكی از مسوولان موسسات ارائه خدمات مجالس ترحیم، هزینه‌های غسالخانه را چند سری و دارای ۱۲۰ آیتم معرفی می‌كند. از سوی دیگر غسالخانه‌ها همانند برخی مكان‌های دیگر كه ذكر اسامی آنها در این مقال جایز نیست دارای یك پكیج ثابت است. به طوری كه برای بازماندگان هزینه شست‌وشو (تغسیل) و كفن یك رنج ثابت دارد و هیچ فرقی از لحاظ نوع جنس كفن یا تعدد شست‌وشو نمی‌كند. حتی برای برخی از متوفیان كه دارای كفن‌های متبرك به آیات الهی و مكان‌های مقدسی چون كربلای معلی و مكه مكرمه هستند نیز هیچ تفاوتی در پرداخت هزینه غسالخانه به سازمان بهشت زهرا وجود ندارد و آنها هم باید هزینه كامل را پرداخت كنند. ناگفته نماند كه برخی از متوفیان با وجود داشتن كفن‌های اینچنینی به علت تسریع در تغسیل كفن‌های ساده سازمان را به تن كرده‌اند.
▪ خوان سوم:
قبرهای ۱۰ میلیونی پس از گذر از مرحله غسالخانه، نوبت به خرید قبر می‌رسد. خرید قبر اگرچه در ابتدا به نظر می رسد جزو مراحل آسان مراسم ترحیم باشد ولی یكی از سخت‌ترین و پردردسرترین مراحل است چرا كه باید هر قبری را به قیمت خاص خود خرید. البته این هم در صورتی است كه از مسیری غیر از مسیر متعارف و همیشگی برای خرید اقدام كرده باشید. در غیر این صورت با مراجعه به سازمان بهشت‌زهرا باید منتظر باشید تا در یك قطعه به فراخور بودجه‌تان قبری به شما معرفی شود. حال اگر این قبر در دورترین نقطه قبرستان نیز بود چاره‌ای جز پذیرش آن ندارید. از سوی دیگر به جز افزایش تعداد متفویان در روز و نبود فضای كافی بیش از یك دهه است كه از قبرهای ۲ طبقه به جای قبرهای یك‌طبقه استفاده می‌شود. و اما قیمت؛ یكی از مدیران موسسات برگزاری مراسم ترحیم در مورد قیمت قبر از وجود رنج‌های قیمتی متفاوت گفت و ادامه داد: در حال حاضر ۳ نوع قبر در بهشت‌زهرا خرید و فروش می‌شود. قبرهای رایگان كه برای خانواده‌های بی‌بضاعت و كم‌درآمد و یا بی‌نام و نشان‌هاست كه بعضا به خاطر حوادث فوت شده و خانواده‌های آنها شناسایی نشده‌اند. نوع دوم هم قبرهای عمومی یا ۱۲۰ هزار تومانی هستند. گروه سوم هم قبرهای بالای این قیمت می‌باشند كه تا ۱۰ میلیون تومان هم خرید و فروش می‌شوند.این قبرها بیشتر در قطعات قدیمی بهشت‌زهرا هستند و به هر كسی تعلق نمی‌گیرد و برخی از آنها رزرو شده اند.

منبع : روزنامه تهران امروز