بیماری ای که از انگشت پا شروع می شود

نقرس از دردناک ترین بیماری های التهاب مفصلی است که بر اثر زیاد شدن اسیداوریک خون و رسوب آن به صورت کریستال های تیز در مفاصل ظهور می کند و منجر به آرنزیت (التهاب مفصلی) می شود و تورم، قرمزی، گرمی، درد و سفتی را در مفاصل ایجاد می کند.واژه آرنزیت به بیش از۱۰۰ نوع بیماری روماتیسمی اطلاق می شود که در درجه اول مفاصل و بعد عضلات و استخوان ها و سایر بافت های دیگر بدن را درگیر می کند. نقرس ۵ درصد از بیماری های آرنزیتی را در برمی گیرد و در مردان ۹ برابر بیشتر از زنان است و اغلب در میانسالی و به خصوص در سن نزدیک ۶۰ سال (۱۰ سال کمتر یا بیشتر) بروز می کند. اگر یکی از والدین دچار این بیماری باشند احتمال ابتلا به آن ۲۰ درصد خواهد بود.
● علل بیماری نقرس
گفته می شود نقرس در اثر مصرف زیاد پروتئین پدید می آ ید و از آ نجایی که مواد غذایی ای که نظیر گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ حاوی پروتئین های باکیفیت هستند جزء غذاهای گرانقیمت به شمار می آیند، این بیماری را بیماری پولدارها نیز می نامند. اسیداوریک ماده ای است که از تجزیه مواد غذایی پروتئینی (نظیر گوشت قرمز) به وجود می آید.
در مکانیسم طبیعی بدن اسیداوریک در خون حل شده و از طریق کلیه ها و ادرار دفع می شود. اگر به هر طریقی میزان اسید اوریک بدن افزایش یابد و دفع آن مختل شود و شخص نیز از مواد پروتئینی به مقدار زیاد مصرف کند، میزان آن بر اثر رسوب بالا می رود و ممکن است با رسوب در کلیه باعث ایجاد سنگ کلیه شود.
● عوامل خطر ایجاد نقرس
۱) ژنتیک: بیش از ۱۸ درصد بیماران دارای سابقه خانوادگی هستند.
۲) جنس و سن نیز از عوامل خطر نقرس هستند که در مردان و در سنین بالا شایع تر است.
۳) بالا بودن وزن یا گرسنگی های طولانی و مفرط که به پرخوری بینجامد تا حدکمی در بروز شدید این بیماری موثر هستند.
۴) مصرف بیش از حد الکل و مواد غذایی پروتئینی
۵) تماس بیش از حد با سرب
۶) بعضی از بیماری ها مانند سرطان خون، لنفوم، نارسایی کلیه و استفاده از بعضی داروها امکان احتمال ابتلا به نقرس یا تشدید آن را افزایش می دهد.
● علائم نقرس
مفصل شست پا اولین محلی است که نقرس به آنجا حمله می کند. این حملات به قدری دردناک است که نمی گذارد فرد بخوابد. انگشت بسیار دردناک، متورم، گرم و قرمز و سفت می شود.علاوه بر انگشت شست پا، مفاصل دیگر (در آغاز بیشتر در پا و سپس در اندام دیگر) نظیر مچ پا، پاشنه، زانو، مچ دست، انگشتان و آرنج نیز درگیر می شوند.
استرس های روانی، الکل، داروها یا بیماری های دیگر حملات نقرس را تشدید می کند. در بعضی افراد درد و حساسیت به قدری شدید است که حتی کوچک ترین تماس باعث ایجاد درد می شود. این دردها ممکن است در طول ساعت آرام تر شود اما در موارد نادرتری این حملات برای هفته ها طول می کشد.
این بیماری در چهار مرحله گسترش می یابد:
۱) مرحله بدون علامت: مرحله ای است که شخص دچار اسیداوریک بالاست اما علائمی دیده نمی شود و به درمان نیز نیازی نیست.
۲) نقرس حاد یا آرنزیت حاد نقرسی: در این مرحله اسیداوریک باعث درد، تورم،گرمی و حرکات دردناک در مفاصل می شود. حملات معمولاً هنگام شب بروز می کند و استرس،مصرف الکل یا داروهای دیگر آن را تشدید می کند. حملات ممکن است طی سه تا ۱۰ روز اولیه برطرف شود و حملات بعدی حتی ماه ها تا سال ها رخ ندهد.
۳) نقرس کلاسیک در مرحله خاموشی: در این مرحله فرد علائمی نداشته و حرکات مفاصل طبیعی است اما اسیداوریک فرد بالاست و عوامل تشدیدکننده می تواند باعث بروز حملات شود.
۴) نقرس مزمن: ناتوان کننده ترین مرحله بیماری است و گاهی کلیه ها نیز مختل می شوند. با درمان مناسب بیمار به این مرحله نمی رسد اما اگر برسد کنترل آن بسیار مشکل است.
● تشخیص
علائم کاملاً مبهم و گاهی بین چند بیماری مشترک هستند به همین دلیل تشخیص به راحتی صورت نمی گیرد. اسیداوریک بالا به تنهایی نمایانگر وجود نقرس نیست و درواقع افراد با (هیپراوریسمی) اسیداوریک بالا دچار بیماری نقرس نمی شوند.
برای تشخیص نقرس مایع بین مفصلی بیمار را از طریق سرنگ بیرون می کشند و از نظر عفونت و بلور اسیداوریک مورد تجزیه قرار می دهند. همچنین ممکن است آزمایش خون برای اندازه گیری اسید اوریک خون تجویز شود.
● درمان دارویی
با درمان مناسب و صحیح می توان علائم این بیماری را کنترل کرد و به راحتی زندگی خود را ادامه داد.درمان نقرس ترکیبی از چند درمان همزمان است، هدف از درمان، کاهش درد، جلوگیری از حملات آینده و تشکیل رسوبات مفصلی و ایجاد سنگ کلیه در فرد است.
درمان عموماً باعث جلوگیری از ناتوانی های جسمی می شود و حرکات و وضعیت مفاصل را بهبودی بخشد. داروهای مورد مصرف جهت حمله نقرس نظیر داروهای مسکن مثل استامینوفن برای کاهش درد و نیز داروهای ضدالتهابی، کورتو ن ها (که طی ۱۲ ساعت اول بعد از حمله موثر است) هستند اما مهم ترین داروها داروهایی هستند که سبب کاهش اسیداوریک خون می شوند.
● پیشگیری
باید توجه داشت داروها به موقع و منظم مصرف و حتماً با پزشک در مورد داروهای مصرفی، مشورت شود. رژیم غذایی مناسب و به دور از غذاهای پر پروتئین حیوانی و کم کردن مصرف لبنیات گام بسیار مهمی است. نوشیدن مقادیر زیادی مایعات به خصوص آب توصیه شده است. تحرک و ورزش و کاهش وزن به میزانی که به بدن لطمه ای وارد نکند (زیرا رژیم های سخت باعث افزایش سطح اسید اوریک خون می شود) می تواند در بهبود وضعیت فرد موثر باشد. رژیم غذایی مورد مصرف برای بیماران نقرسی شامل غذاهایی است که عاری از پورین و سرشار از کربوهیدرات (نان و غلات، شیر و فرآورده های لبنی، میوه ها، سبزی ها و نوشیدنی های غیرالکلی) است.
برای بیماران بهتر است مصرف پروتئین به حدود ۸/۰ گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن محدود شود که این میزان تا مرز یک گرم به ازای هر کیلو وزن بدن هم قابل پذیرش است.

نیلوفر جمشیدی

منبع : روزنامه سرمایه