زبان فارسی در رومانی

زمانی كه برای تدریس زبان فارسی به رومانی اعزام شدم و در دانشكده زبان‌‌های خارجی دانشگاه بخارست شروع به كار كردم نخست اطلاعاتی در زمینه پیشینه‌ی بخش فارسی به دست آوردم و وضعیت كنونی آن را با گذشته و دیگر بخش‌های زبان‌های خارجی موجود در این دانشكده سنجیدم. خوشبختانه از لحاظ امكانات وضع به نسبت خوبی دارد ولی با كمال تأسف دریافتم كه با وجود این امكانات بخش زبان فارسی دانشجوی مستقیم ندارد و زبان فارسی به عنوان زبان دوم برای دانشجویان تدریس میشود حتی پس از بازنشسته شدن استادان رومانیایی زبان فارسی دانشگاه بخارست, مسؤولین تصمیم بر تعطیلی بخش زبان فارسی گرفته بودند, كه خوشبختانه با تلاش نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در رومانی این تصمیم عملی نشده است.
در طول چند جلسه‌ای كه با دانشجویان كلاس داشتم متوجه شدم كه زبان فارسی در مقایسه با دیگر زبان‌‌ها چون چینی, ژاپنی, عربی و ..... برای آن‌ها كشش بیشتری دارد و با علاقه در كلاس حاضر میشوند. برای نمونه وقتی قرار شد در بیست‌و هشتم اردیبهشت روز خیام را جشن بگیریم ضمن این كه آنها در برگزاری همكاری كردند شعرهای خیام را به خوبی و با تلاش در طول یك هفته یاد گرفتند.
تنها استادیار رومانیایی این بخش خانم كریستینا میباشند كه به علت نبود امكان ادامه تحصیل در رشته زبان فارسی هم‌اكنون در حال ادامه تحصیل فوق لیسانس در رشته زبان شناسی میباشند. و به علت مشغله و شرایط زندگی و لزوم بودن ایشان در بخش فارسی شرایط اعزام به ایران را ندارند.
البته استاد اعزامی پیش از من تلاش كرده بود كه امكان پذیرفتن دانشجو در بخش زبان فارسی به وجود آید ولی به علت نبود سه نفر استاد رومانیایی در این بخش كه شرط اصلی پذیرش دانشجو میباشد. مخالفت شده بود.
برای تحقیق بیشتر در زمینه سابقه زبان فارسی در دانشگاه بخارست و علت تنزل آن به سطح B بر آن شدم كه با پیشكسوتان رومانیایی زبان فارسی گفتگویی داشته باشم. از این رو نخست به دكتر به جاكو تلفن كردم ولی متأسفانه ایشان بیشتر در مسافرت خارج بودند و نزد فرزندانشان در خارج به سر میبردند و نتوانستم با ایشان تماس بگیرم. ولی خانم آلكساندر گوته‌‌آ یكی از پیشكسوتان زبان فارسی در رومانی با گشاده رویی دعوت من را پذیرفتند.
خانم آلكساندر گوته‌آ در سال ۱۹۴۰ در تهران به دنیا آمده‌اند و تا شانزده سالگی در ایران زندگی كرده‌اند ایشان ایران را وطن دوم خود میدانند. خانم گوته‌‌آ پس از بازگشتن به رومانی به كار مترجمی پرداختند و تنها مترجم رسمی زبان فارسی در رومانی هستند به گفته خود ایشان پس از بازگشت و آغاز كار ترجمه از اینكه میتوانستند به ایرانیانی كه به رومانی آمده بودند و در گرفتن ویزا یا موارد دیگر دچار مشكل بودند, كمك كنند, خوشحال بوده و هستند.
خانم گوته‌‌آ به مدت سی سال از ۱۹۶۷ تا ۲۰۰۰(سال تعطیلی بخش فارسی رادیو بخارست) در رادیو بخارست با بخش فارسی همكاری مستقیم داشتند. هم اكنون در میان تعداد انگشت شمار مترجم زبان فارسی در رومانی تنها مترجم رسمی به شمار میآیند. با یك محضر در ترجمه اسناد فارسی همكاری دارند و با مراجع قضایی نیز در امور مربوط به ایرانیان همكاری میكنند. علاقه زیادی به مطالعه و مسافرت دارند و سالها در بخش زبان فارسی در دانشگاه بخارست تدریس كرده‌اند ولی به دلیل مشغله زیاد عضو رسمی دانشگاه بخارست نبوده و نیستند ولی با توجه به تحصیلات ایشان در ایران و تدریس در بخش زبان فارسی دانشگاه بخارست تجربه خوبی در این زمینه دارند و نكته نظرهای ایشان در روند زبان فارسی در رومانی میتواند جالب باشد.
به نظر ایشان زبان فارسی را باید در محیط خود یعنی ایران یاد گرفت و پس از آن به تدریس پرداخت. ویا اُستادی كه میخواهد فارسی بیاموزد باید حتماً ایرانی باشد و به زبان فارسی تسلط داشته باشد. نبود چنین كسانی در بخش فارسی دانشگاه بخارست این وضع را پیش آورده است. چون بخش زبان فارسی نتوانست دانشجویان خوبی را پرورش دهد. برای مثال چند نفر از این تحصیل كرده‌ها وقتی به بخش فارسی رادیو بخارست آمدند قادر به حرف زدن و تلفظ درست كلمات فارسی نبودند و در نتیجه به علت نبودن كادر برای ادامه برنامه‌های زبان فارسی این بخش رادیو بخارست تعطیل شد. به علت قوی بودن بخش چینی در دانشگاه رومانی هم زمان با تعطیلی بخش فارسی, بخش چینی رادیو بخارست آغاز به كار كرد.به نظر ایشان زبان فارسی در رومانی به طور جدی دنبال نشده است باید بیازهای مربوط به آن را هم, از لحاظ كاربردی بودن در نظر گرفت و تطبیق داد برای مثال وقتی یك دوره ده نفر فارغ‌التحصیل میشوند امكان اشتغال برای آن‌‌ها كم است شاید یكی از دلایلی باشد كه در رومانی كمتر به فارسی گرایش بوده است. بخش فارسی رادیو بخارست هم كه میتوانست تا حدی جذب كند,‌تعطیل شده است و از میان فارغ‌‌التحصیلان پیشین تقریباً هیچ كدام به طور كاربردی با فارسی سروكار ندارند, بیشتر به دنبال ترجمه رفته, جذب كاری در ارتباط با فارسی نشده‌اند البته جاهای خاصی به زبان فارسی نیاز دارند: ثبت احوال, ترجمه مدارك و اسناد شركت‌های بازرگانی و تجاری, مراجع قضایی.البته مسأله مادیات و معاش هم خیلی مهم است. پس باید اول فارسی را در رومانی كاربردی كرد و با سیاست‌گذاری‌های فرهنگی و اقتصادی تطبیق داد.
از طرف دیگر هر طور كه امكان دارد باید زبان فارسی را در دانشگاه بخارست زنده نگهداشت و اجازه نداد تعطیل شود. زبان و ادبیات فارسی خیلی غنی است و در بر دارنده اطلاعات خوبی در زمینه مشرق زمین است و فارسی آموختگان میتوانند در امر تحقیق از آن استفاده كنند. به نظر ایشان كه سال‌ها تجربه تدریس در بخش زبان فارسی دانشگاه بخارست را, دارند باید تحولی در دانشكده زبان‌های خارجی دانشگاه بخارست در زمینه پذیرش دانشجو در بخش فارسی به وجود بیاید زیرا دانشجویانی كه زبان اول آنها چینی, ژاپنی, روسی و......است از آن جایی كه حروف آن‌‌ها با فارسی متفاوت هستند دانشجویان در یادگیری دچار مشكل شده,‌ذهن آن‌‌ها آشفته میشود, در نتیجه نه این را یاد میگیرند و نه آن را. پس باید تنها از زبان هایی كه حروف آن ها نزدیك فارسی است به عنوان زبان دوم دانشجو قبول كنند. ولی در وضعیت فعلی زبان فارسی در دانشگاه بخارست باید به دنبال راهكارهایی بود كه به تداوم این زبان كمك كند, نه موجب از بین رفتن آن شود. چون در حال حاضر دانشجوی مستقیم زبان فارسی در دانشگاه بخارست وجود ندارد.
در مورد این كه برای پیشرفت زبان فارسی در دانشگاه رومانی چه باید كرد, معتقد هستند كه حتماً استادانی كه در ایران تحصیل كرده‌اند باید در آنجا تدریس كنند و فارغ‌التحصیلان واردی را تحویل دهند تا در نبود ایشان بخش فارسی را زنده و پویا نگهدارند در نتیجه بخش زبان فارسی به سرنوشت امروز دچار نشود. همان طور كه بخش فارسی رادیو بخارست به تعطیلی كشیده شد بخش زبان فارسی دانشگاه بخارست نیز تنزل كرد. در صورتی كه بخش‌های عربی, چینی, روسی, ژاپنی و دیگر بخش‌های رو به ترقی نهاد و امروزه در حد عالی هم دانشجو میپذیرند.
مهوش واحد دوست
برگرفته از: شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی

منبع : شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی