دردناک و هراسناک

شاید کمتر کسی را بتوان پیدا کرد که تا به حال تبخال را تجربه نکرده باشد.یک زخم دردناک با ظاهری ناخوشایند که همه از آن گریزانند اما بالاخره سراغشان می‌آید.به طور کلی زخم سرد که مکررا از آن به عنوان تبخال یاد می‌شود یک عفونت شایع ویروسی دهان است که به علت ورود ویروسی به نام هرپس سیمپکس به بدن، خود را نشان می‌‌دهد. این عفونت در وهله اول به صورت یک نوع زخم صورت است که روی لب‌ها یا پوست صورت نزدیک منطقه دهان ظاهر می‌شود و به همین دلیل ظاهری ناخوشایند را برای فرد مبتلا پدید می‌آورد . این زخم‌ها ممکن است بی‌ضرر به نظر برسند اما می‌توانند به آسانی گسترش یابند و در صورتی که به دقت مراقبت نشوند عفونی شوند.
‌● عفونت اولیه و ثانویه تبخال
متاسفانه ویروس تبخال به این سادگی هم که عموم مردم فکر می‌کنند ، بساطش از بدن برچیده نمی‌شود. اگر کسی برای اولین بار با این ویروس تماس داشته باشد پس از بروز عفونت تبخال در ناحیه دهان، ویروس مربوطه به عمق بدن می‌رود و خود را مخفی می‌کند. سالها و یا حتی کمتر، اگر بگذرد احتمال دارد دوباره ویروس شعله‌ور شده و مجددا دردسرزا شود. اینکه چه شرایطی سبب می‌شود ویروس خفته دوباره بیدار شود مقوله‌ای است که جا برای بحث بسیار دارد.بروز تبخال در بیشتر موارد در ارتباط با حالاتی است که سیستم ایمنی ضعیف شده یا تحت فشار است اگر سیستم ایمنی مختل شود و تحت شرایط عادی قادر به نگهداری ذرات ویروسی در کنترل خود نباشد فرصتی برای تشکیل تبخال فراهم می‌شود. به طور خلاصه عوامل زیر باعث فعال شدن ویروس تبخال می‌شوند؛
بیماریها شامل : تب، سرماخوردگی و آنفلوآنزا
غم و فشار روحی
فشار و خستگی جسمی
صدمه به لبها و پوست از قبیل زخم‌ها یا ترکیدگی شدید
صدمه به لب‌ها در نتیجه برخورد با نور خورشید یا لامپ‌های فرابنفش
قاعدگی یا حاملگی
نقص سیستم ایمنی (مانند بیماری ایدز)
از این رو آموختن روش برخورد با تبخال، مهمترین اصلی است که در مواجه با این بیماری باید دانست تا از عوارض آن در امان ماند.
وقتی تبخال می‌آید
شناخت علائم بروز یک تبخال از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. علائم و نشانه‌های تبخال بدین صورت است که در وهله اول یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع روی یک نقطه سرخ دردناک پوست بروز می‌کند که معمولا روی لب‌‌ها و نواحی داخلی دهان است. سپس درد شدید واحساس مورمور شدن به سراغ بیمار می‌آید که غالبا یکی دو روز قبل یا بعد از بروز تاول‌هاست که این علامت بسیار مهمی است. خصوصا احساس مور مور شدن و درد خفیف از علائم اولیه تبخال است که می‌تواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود . چرا که اگر شخصی در این مرحله متوجه عفونت تبخال شود با استفاده از اقدامات پیشگیرانه که در ادامه در مورد آنها صحبت می‌‌شود می‌تواند جلوی تبخال را بگیرد. در هر صورت پس از تشکیل تاول‌ها، سیر بیماری ادامه می‌یابد و تاول‌ها نهایتا می‌‌شکنند و از آنها خونابه خارج می‌شود و سپس یک زخم قهوه‌ای رنگ با ظاهری ناخوشایند تشکیل می‌شود.
تبخال‌های خطرناک
در بعضی مواقع به دلیل بی‌اعتنایی بیمار، تبخال وسعت می‌یابد و عفونت شدید روی آن سوار می‌شود. در این موارد زخم‌های تبخالی علاوه براینکه تمام نواحی لب را می‌گیرند به داخل دهان هم سرایت می‌کنند. در این موارد التهاب لثه‌ها از وخیم‌ترین وقایعی است که خود را نشان می‌دهد. تمام لثه‌ها خصوصا نواحی داخلی لثه‌ها ورم می‌کنند و حالت آبسه دهانی به خود می‌گیرند . در این حالت، بیمار قادر نیست که حتی لقمه‌ای غذا بخورد. شرایط بیمار روز به روز وخیم‌ تر می‌شود و باید سریعا اقدامات درمانی در مورد وی اجرا شود.
چه باید کرد؟
اولین اقدامی که باید در مواجه با تبخال کرد شناخت مرحله اول تبخال به طور کامل و دقیق‌تر است. اگر شما در این مرحله، تبخال را شناسایی کنید که آن هم کار زیاد سختی نیست، و به راحتی می توانید جلوی یک عفونت سخت را بگیرید.
پس از تشخیص شروع تبخال ، اولین اقدامی که می‌کنید به فاصله هر نیم ساعت یک قالب کوچک یخ را روی لب‌ها بگذارید (روی ناحیه مبتلا) و آن قدر یخ را به لب‌ها بچسبانید که آن تکه یخ کوچک آب شود
توجه کنید که یخ را چند ثانیه روی لب‌ها بگذارید و سپس بردارید تا سرمای شدید یخ‌ لب‌ها را دچار آسیب نکند.
پس از مرحله یخ‌گذاری ، به طور متناوب روی ناحیه مبتلا را با نمک بپوشانید در این لحظه انتظار درد فراوانی را باید داشته باشید اما مطمئن باشید بهترین روش درمانی را انجام می‌دهید و بدون ترس و دلهره آن را ادامه دهید.
از محلول‌های دهان شویه حتما استفاده کنید . محلول دهان شویه بنزیدآمین از جمله بهترین محلو‌ل‌های دهان شویه است . هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار دهان را حسابی با محلول بشویید تا بهداشت داخل دهان تامین شود و عفونت به داخل دهان سرایت نکند.
در فاصله مدت عفونت از غذاهای مایع و ولرم استفاده کنید تا لب‌ها و نواحی مبتلا تحریک نشوند و زخم انتشار پیدا نکند.
سطح لب‌ها را با کرم‌های مخصوص که معمولا کرم ویتامینه A است مرطوب و نرم نگه دارید تا لب‌ها دچار خشکی نشوند و تبخال عفونی نشود.
در صورت به کار بردن همه این اقدامات اگر احساس کردید روند بهبودی وجود ندارد سریعا به یک پزشک متخصص دهان و دندان یا یک دندانپزشک جهت معالجه خودتان مراجعه کنید تا روند بهبودی را از وی طلب کنید.

زیبا تقی زاده - کارشناس بهداشت عمومی

منبع : روزنامه رسالت