نظام پزشکی باید قدرت چانه‌زنی داشته باشد

نظام پزشکی از دیر پا ترین نهادهای جامعه مدنی و از سازمان‌های غیردولتی است که از سویی رابط جامعه پزشکی با دولت و حاکمیت و از سویی مرتبط با جامعه به عنوان دریافت کننده خدمات سلامت می‌باشد اما این سازمان‌ باید واجد چه ویژگی‌هایی باشد؟ مهم‌ترین ویژگی‌های نظام پزشکی که شرایط لازم برای این سازمان است را می‌توان در چند سرفصل زیر خلاصه کرد.
● رویکرد حرفه‌ای
موجودیت و تعریف این سازمان بر اساس حرفه‌ای بودن و حرفه‌ای عمل کردن آن است. امروزه داشتن رویکرد حرفه‌ای برای تمام مشاغل اهمیت دارد، ولی برای پزشکان که سوگند ادا می‌کنند و با جان و ناموس جامعه ارتباط دارند اهمیت ویژه‌ای دارد. باید مسوولان هیات مدیره نظام پزشکی و مسوولان سازمان تلاش خود را مصروف نمایند تا نظام پزشکی صد در صد حرفه‌ای عمل کند. مسایل سیاسی اعم از گروه‌بندی‌ها و مصلحت‌سنجی‌ها نباید در شیوه عملکرد سازمان تاثیرگذار باشد و مسوولان سازمان باید از میان افراد شاخص با ویژگی‌های حرفه‌ای انتخاب شوند؛ افرادی که روزانه با بیمار سر و کار دارند و به صورت روزمره با مشکلات جامعه پزشکی و مردم در ارتباط هستند. باید بدانیم این سازمان نیازمند مسوولینی تمام وقت می‌باشد نه افرادی با مشاغل متعدد سیاسی، اجتماعی، اجرایی و... کسانی می‌توانند به حق از منافع پزشکان و مردم دفاع نمایند که شاغل در این رشته باشند و زندگی‌شان از این طریق اداره می‌شود.
● جامعیت
سازمان نظام پزشکی باید انعکاس و برآیند دیدگاه‌های مختلف حرفه‌ای در مجموعه پزشکان، اعم از پزشکان شاغل در بخش‌های مختلف دانشگاهی، خصوصی، دولتی، بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مطب‌ها، پزشکان عمومی و متخصص باشد. از نظر کمی مانند همه دموکراسی‌ها شرکت حداقل ۵۰ درصد افراد واجد شرایط در انتخابات لازم است تا بتوان این سازمان را انعکاس خواسته‌های جامعه پزشکی دانست. مجموعه‌ای که با آرای ۱۰ تا ۲۰ درصد جامعه پزشکی تشکیل شود فاقد جامعیت لازم می‌باشد.
سازمان نظام پزشکی باید دو هدف اصلی، حفظ و ارتقای سلامت جامعه و نیز تامین منافع مادی و موقعیت اجتماعی پزشکان را دنبال نمایند و در این راستا باید قدرت چانه‌زنی با حکومت و جامعه را داشته باشد. باید وظایف ذاتی دولت را در حفظ سلامت جامعه گوشزد نماید و از سویی با درک صحیح شرایط اجتماعی، اقتصادی جامعه توان تعامل با اقشار مختلف جامعه و حفظ اعتماد آنان را به جامعه پزشکی داشته باشد.
● نظارت حرفه‌ای
یکی از وظایف عمده نظام پزشکی نظارت بر عملکرد دستگاه‌های ارایه خدمات و سلامت و حل اختلاف بین گیرندگان خدمت و ارایه‌دهندگان آن می‌باشد و در این راستا باید قدرت و شهامت برخورد با بنگاه‌های فاقد صلاحیت حرفه‌ای یا آنان که در وظایف حرفه‌ای خود کوتاهی می‌کنند را داشته باشد.
● شرایط موجود
متاسفانه به دلیل فقدان ویژگی‌های اساسی یک نظام پزشکی مطلوب شرایط کنونی ما نیز مطلوب نمی‌باشد و چالش‌های اساسی زیر در مجموعه روابط نظام پزشکی با دولت، اعضا و مردم وجود دارد. متاسفانه در شرایط کنونی جمع کثیری از پزشکان و شاغلان مشاغل پیراپزشکی زندگی در خور شان خود را ندارند و با مشکلات معیشتی روبه‌رو هستند و این در شرایطی است که مسوولان سازمان نتوانسته‌اند تعامل مناسبی با دولت و دستگاه‌های مربوطه و رسانه ملی و سایر رسانه‌ها داشته باشند که لااقل تبلیغات منفی موجود نمک بر زخم این عزیزان نپاشند. ناامیدی بخش وسیعی از جوانان با استعداد که در رشته‌های پزشکی تحصیل می‌کنند و مهاجرت جمعی از این جوانان ارزشمند چالش مهم در عرصه آموزش پزشکی وسلامت می‌باشد.
نظام پزشکی منعکس کننده دیدگاه‌های تمام بخش‌های جامعه پزشکی نمی‌باشد و درصد مشارکت اعضا در انتخاب مسوولان سازمان از حد قابل قبول پایین‌تر است. در چنین شرایطی مسوولان سازمان پشتوانه لازم را در جهت چانه‌زنی با دولت و برخورد با بنگاه‌های مختلف ندارند. کوتاهی در انجام وظیفه نظارتی سازمان نیز معلول عدم رویکرد حرفه‌ای و نداشتن جامعیت است که مسوولان را وادار به باج‌دهی به بخش‌هایی از جامعه پزشکی می‌نماید که متاسفانه باعث بدبینی مردم و دولت به این قشر مهم می‌شود.
در شرایط کنونی علیرغم مرجعیت پزشکان در جامعه و اعتماد بخش وسیعی از مردم به این قشر فرهیخته و زحمتکش به دلیل شرایط پیچیده اقتصادی اجتماعی، فرهنگی، نقش منفی رسانه‌ها و عدم توان و شهامت دولت و نظام پزشکی در برخورد با گروه اندک از بنگاه‌های ارایه خدمت سلامت که وظیفه حرفه‌ای خود را فراموش کرده‌اند متاسفانه شاهد بی‌اعتمادی بخش‌هایی از مردم نسبت به جامعه پزشکی می‌باشیم که نیاز به اقدام عاجل دارد. فراموش نکنیم که حفظ عزت و اعتبار جامعه پزشکی منوط به قبول ضعف‌ها و ارایه راه‌حل برای آنهاست نه سرپوش گذاشتن بر مشکلات. در نظر بیاوریم در صورتی که داور مسابقه فوتبال دچار اشتباه شد یا به عمد قضاوت ناعادلانه داشت و جامعه شاهد این اشتباه فاحش بود در صورتی که کمیته داوران این موضوع را جدی نگیرد و داور متخف را مجازات نکند به بی‌اعتمادی تماشاگران نسبت به داوران دامن خواهد زد.
آنچه در این بخش مورد توجه می‌باشد رعایت تعرفه و ویزیت و مسایل اقتصادی نیست که مشکلات پیچیده و یا عوامل متعدد می‌باشند و با داغ و درفش اصلاح نمی‌شوند، بلکه عدم رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای و عملکرد صحیح علمی پزشک می‌باشد که موظفیم همواره و در هر شرایطی از آن صیانت نماییم.
● اکنون چه باید کرد؟
با توجه به آنچه در شرایط کنونی شاهد آن هستیم و آنچه به عنوان یک نظام پزشکی مطلوب ذکر شد اکنون چه باید کرد؟
مشارکت بالاتر اقشار جامعه پزشکی اعم از پزشکان عمومی، پزشکان جوان، پزشکان شاغل در بخش‌های مختلف دانشگاهی، خصوصی، دولتی، مطب‌ها، بیمارستان‌ها، دی‌کلینیک‌ها به منظور انتخاب چهره‌های با دیدگاه‌ها وخواستگاه‌های متفاوت به منظور ایجاد تغییر در وضع موجود.
انتخاب چهره‌های شاخص حرفه‌ای که تنها به دغدغه‌های این قشر فکر می‌کنند و در این حوزه فعالیت روزمره دارند و به این شغل می‌اندیشند و آماده حضور تمام‌وقت دراین عرصه هستند.
قرار دادن قانون نظام پزشکی و وظایف اصلی و ذاتی نظام پزشکی در صدر فعالیت‌های سازمان و کنارگذاشتن هرگونه فعالیت سیاسی و جناحی.
تلاش در جهت انسجام بیشتر جامعه پزشکی در مسایل صنفی و حرفه‌ای.

دکتر مجتبی‌ سالاری‌فر عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

منبع : هفته نامه سپید