تحولات بازار بین المللی نفت خام

شرایط حساس بازار نفت بیش از هر عامل دیگری، زمینه تحولات قیمت ها را فراهم كرده است. با نزدیك شدن زمان برگزاری اجلاس فوق العاده یكصد وسی وششم اوپك كه قرار است در پانزدهم ژوئن ۲۰۰۵ در وین تشكیل شود، گمانه زنی ها در زمینه تصمیم اوپك برای تولید، بخشی از دل مشغولی بازارنفت است. آقای «رافائل رامیرز»، وزیر نفت ونزوئلا، اعلام كرد: اوپك باید تولید خود را در اجلاس آتی، ثابت نگاه دارد ویا آن را كاهش دهد. آقای«شكیب خلیل»، وزیرنفت الجزایر، نیز درسخنان خود اعلام كرد: شاید وزیران نفت اوپك سقف تولیدخودرا در اجلاس آتی تغییر ندهند. او در ادامه سخنان خود افزود: قیمت ها در پایان سال در سطحی بالاتر از امروز قرار خواهند گرفت واوپك نیز قادر نخواهد بود بر قیمت های بالا تأثیر بگذارد، زیرا تقاضا درسطح بالا ادامه خواهد یافت وظرفیت برای پاسخ گویی به این تقاضا وجود ندارد. آقای كاظم پوراردبیلی، نماینده ایران در هیئت عامل اوپك، نیز اعلام كرد كه اوپك باید سهمیه های كنونی خود را حفظ واز درآمدهایش محافظت كند. او گفت: ما تأكید می كنیم كه كشورها باید به سهمیه های خود پایبند باشند، زیرا عرضه مازاد، نفت خامی را در اختیار بازار قرار خواهد داد كه مورد نیاز بازار نیست. او به این نكته اشاره كردكه با افزایش تولید كشورهای عضو اوپك، عرضه نفت خام های سنگین وترش در بازار افزایش می یابد؛ حال آن كه بازار به نفت خام های سبك وشیرین نیاز دارد. این عامل سبب خواهد شد كه تفاوت قیمت نفت خام های سنگین وترش كه عرضه آنها در بازار افزایش یافته است، در مقایسه با قیمت نفت خام های سبك وشیرین افزایش یابد. هر چندكه ممكن است قیمت نفت خام های سبك وشیرین افزایش چشمگیری یابند، نفت خام های سنگین وترش به دلیل عرضه زیاد، این افزایش را نخواهند داشت. با توجه به این كه بیشتر نفت خام های تولیدی كشورهای عضو اوپك(به ویژه خاورمیانه) نفت خام های سنگین وترش است، شرایط یاد شده به كاهش درآمد این كشورها منجر خواهد شد؛ یعنی كشورهای عضو اوپك در صورت ادامه تخلفات خود، وارد شرایطی خواهند شد كه حتی در صورت افزایش قیمت ها، بهره چندانی ازآن افزایش نخواهند برد. به هر حال، این اظهارات كه از احتمال افزایش نیافتن وتغییر سقف تولید اوپك در اجلاس آتی این سازمان حكایت می كرد، زمینه را برای افزایش سریع قیمت ها فراهم آورد. از سوی دیگر، سخنگوی كمیسیون انرژی اتحادیه اروپا در رویارویی با احتمال تجدید سقف تولید اوپك اعلام كرد: این اتحادیه در جلسه مشتركی كه در ماه ژوئن با اوپك خواهد داشت، از این سازمان در خواست خواهد كرد امنیت عرضه را تضمین كند. اوگفت: قیمت های نفت در حال حاضر در سطح بالایی قرار دارند؛ بنابراین موضوع قیمت های بالای نفت، محور بحث در این جلسات خواهد بود و دراین مذاكرات، از اوپك خواهیم خواست كه تولید خود را افزایش دهد. بررسی آمار مقدماتی تولید اوپك كه موسسه خبری رویترز آن را منتشركرده است، نشان می دهد كه تولید یازده كشور عضو اوپك درمه ۲۰۰۵ به ۷۷/۲۹ میلیون بشكه در روز رسیده است. ازآن جا كه تولید نفت عراق در ماه مه براساس گزارش رویترز به ۸۳/۱ میلیون بشكه در روزرسیده است، تولید ۱۰ كشور عضو اوپك(بدون عراق) به ۹۴/۲۷ میلیون بشكه در روز در مه ۲۰۰۵ رسید؛ یعنی مجموع تخلف كشورهای عضواوپك در ماه مه به ۴۴۰ هزار بشكه در روز رسید. به این ترتیب، بازار خود را آماده كرده است كه اوپك در اجلاس آتی، با افزایش سقف رسمی تولید خود به میزان ۵۰۰ هزار بشكه درروز، این تخلف را جامه قانونی بپوشاند، به همین علت، اظهارات یاد شده كه با انتظارات بازار مخالف بود، توانست زمینه تقویت قیمت های نفت را فراهم آورد. انتشار ارقام ذخیره سازی های تجاری نفتی آمریكا نیز در افزایش قیمت های نفت خام نقش داشت. آمارموسسه API درباره ذخیره سازی های تجاری بنزین در هفته منتهی به بیست وهفتم مه ۲۰۰۵ نشان داد كه میزان این ذخیره سازی ها به ۴۵/۱ میلیون بشكه در روز كاهش یافته است. كاهش ذخیره سازی های تجاری بنزین درآغاز فصل رانندگی درآمریكا از افزایش مصرف این فرآورده حكایت داشت. از سوی دیگر، ذخیره سازی های تجاری فرآورده های میان تقطیر به رغم افزایش ۷۷۰ هزار بشكه ای هنوز ۶۵/۱ میلیون بشكه كمتر از زمان مشابه در سال قبل قرار داشت. این وضعیت، شرایط دشورای را دربازار نفت آمریكا به وجود آورده بود، زیرا پالایشگران آمریكایی باید تمام تلاش خود را برای تهیه بنزین در فصل رانندگی به كار می گرفتند، ازسوی دیگر، پایین بودن میزان ذخیره سازی های فرآورده های میان تقطیر به این معنا بود كه پالایشگران باید برای تولید فرآورده های میان تقطیرمانند سوخت جت، گازوییل ونفت حرارتی نیز تلاش كنند وانجام هر دونوع عملیات برای پالایشگران آمریكایی كه بهره برداری از ظرفیت های خود را به ۵/۹۵ درصد رسانده بودند، به راحتی شدنی نبود. وزارت انرژی آمریكا، با انتشار گزارشی اعلام كرد: مصرف فرآورده های میان تقطیر به ویژه سوخت دیزل با سرعت بیشتری درقیاس با بنزین ادامه دارد. این وضع به تشدید روند صعودی قیمت های نفت خام منجر شد، به ویژه این كه در هفته مورد بررسی، دو پالایشگاه بزرگ در آمریكا دچار سانحه شدند. بروز مشكل فنی دراین دو پالایشگاه كه به ترتیب ظرفیت آنها ۵۵۷ هزار بشكه درروز و ۴۹۵ هزار بشكه در روز بود، توجه محافل نفتی را به خود جلب كرد.
در حال حاضر میزان مصرف فرآورده های میان تقطیر نه تنها در آمریكا كه در سایر نقاط جهان مانند اروپا وآسیا نیز افزایش یافته است. در اروپا به دلیل گازوییل سوز بودن خودروها و درآسیا نیز به علت تداوم رشد بالای اقتصادی وافزایش مصرف صنعتی این نوع فرآورده ها، شرایطی فراهم آمده است كه آمریكا نمی تواند برواردات این فرآورده ها از سایر نقاط جهان متكی باشد. افزایش میزان مصرف فرآورده های میان تقطیر سبب شده است كه قیمت عمده فروشی گازوییل در بازارهای بین المللی در سطحی بالاتر از بنزین قرار بگیرد. برای مثال، قیمت عمده فروشی گازوییل در بازار سنگاپوردر هفته منتهی به دوم ژوئن به طور متوسط ۵۹/۶۴ دلار هر بشكه بود، حال آن كه قیمت بنزین ۵۸/۵۵ دلار هر بشكه قرار گرفته بود. در سایر مناطق جهان، وضع مشابهی وجود داشت.
در حال حاضر، بازار به خوبی این نكته را دریافته كه دچار تنگناهای بالادستی و پایین دستی شده است. «ساموئل بودمن»، وزیر انرژی آمریكا، در مصاحبه ای اعلام كرد كه برای خارج شدن از این وضع، دست كم پنج سال وقت لازم است تا سرمایه گذاری های لازم بتوانند ظرفیت های مورد نیاز را به وجود آورند. وزارت انرژی آمریکا نیز پیش بینی کرد که قیمت های نفت خام در سال ۲۰۰۶ در سطح بالایی باقی بمانند. حتی ارقام منتشر شده مؤسسه رویترز درباره تولید عربستان سعودی که نشان می داد تولید این کشور در مه ۲۰۰۵ به ۵/۹ میلیون بشکه در روز رسیده است نیز، بازار را در مورد توان عربستان سعودی در کنترل بحران های احتمالی عرضه، دچار تردید کرد، زیرا منابع گوناگون تا پیش از انتشار ارقام میزان تولید عربستان پیش بینی می کردند که تولید نفت خام این کشور در ماه مه، مرز۵/۹ میلیون بشکه در روز را پشت سر بگذارد، اما ارقام منتشر شده چنین پیش بینی ای را تایید نمی کرد. البته هنوز منابع ثانویه دیگری که درباره ارقام تولید اوپک بحث می كنند، در دسترس قرار نگرفته اند تا بتوان در این باره اظهار نظر قطعی کرد. ولی به هر حال، انتشار این ارقام توانست تأثیر خود را در بازار آشکار کند. در هفته مورد بررسی، وضعیت آب و هوایی در قاره آمریکا نیز توجه بازار را به خود جلب کرد. با فرارسیدن ماه ژوئن، فصل وزش طوفان های موسمی در منطقه آتلانتیک – کاراییب نیز آغاز می شود و البته بازار نفت، خاطره خوبی از این طوفان های موسمی ندارد. در سال گذشته بروز طوفان شدید «ایوان» سبب شدکه ۴۵ میلیون بشکه از تولید نفت خام منطقه خلیج مکزیک از چرخه عرضه خارج شود و خسارت های سنگینی به تأسیسات نفت و گاز این منطقه وارد آورد. در حال حاضر نیز محققان دانشگاه ایالت کلورادو پیش بینی کرده اند که تعداد طوفان های یادشده در سال جاری ممکن است از تعداد متوسط طوفان هایی که در این منطقه روی می دهد، بیشتر باشد. بورس بازان در هفته منتهی به سی و یکم مه ۲۰۰۵ تحت تأثیر نوسان های بازار قرار گرفتند. به علت تداوم افزایش ارزش دلار در مقابل یورو که پس از رد قانون اساسی اتحادیه اروپا از سوی فرانسه نیز، محسوس تر شده بود، بورس بازان به خروج سرمایه های خود از بازار بورس نفت ادامه و ترجیح دادند که در بازار بورس اوراق بهادار درگیر شوند، به همین دلیل خالص وضعیت فروش آنها با افزایش ۰۸۲/۳ برگه از ۳۱۹/۱۴ هزار برگه به ۴۰۱/۱۷ هزاربرگه افزایش یافت. این موضوع تا حدودی سبب کند شدن روند صعودی قیمت های نفت و ادامه آن شد و قیمت سبد اوپک توانست در ششم ژوئن ۲۰۰۵ به ۱۸/۵۱ دلار هر بشکه برسد. به این ترتیب، قیمت های نفت خام توانستند کاهش خود را که پس از برگزاری اجلاس اصفهان، تحت تأثیر عوامل کاهنده قیمت به آن دچار شده بودند، دوباره جبران کنند و به بالاتر از قیمت شانزدهم مارس(۷۸/۵۰ دلار هر بشکه) برای سبد اوپک ارتقا یابند. به هر حال، به نظر می رسد با نزدیک شدن به زمان برگزاری اجلاس پانزدهم ژوئن، مقامات نفتی اوپک می بایست مراقب وضع روانی بازار باشند وبه این نکته توجه كنند که هر گونه اظهار نظر می تواند برقیمت های نفت تأثیربگذارد. برای مثال، وزیر نفت کویت که ریاست اجلاس اوپک را نیز بر عهده دارد، در هفتم ژوئن ۲۰۰۵ در مصاحبه ای اعلام کرد: انتظار می رود سقف تولید اوپک در اجلاس آتی این سازمان افزایش یابد. این اظهارات که در اوج حرکت صعودی قیمت ها مطرح شد، بی گمان می تواند برروند قیمت ها تأثیربگذارد.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا