بچه‌هایی ‌مودب ‌والدینی ‌فهیم

تمامی ‌والدین خواستار تربیت فرزندانی خوب و مودب هستند، به گونه‌ای که هم در زندگی خانوادگی براحتی با اطرافیان ارتباط برقرار کنند و هم در اجتماع افرادی محترم باشند؛ اما رسیدن به این منظور مستلزم شروع رفتارهای مناسب از سنین پایین و استمرار آن با نکات مناسب که این موارد توضیح داده می‌شود.
در دوران نوزادی شما به عنوان والدین، تنها کسی هستید که کنار کودک وجود دارید. او از هر رفتار شما چیزی می‌آموزد. از نوازش، محبت می‌آموزد و از توجه شما، درک کردن و تعامل با جهان پیرامون را یاد می‌گیرد.
کودک وقتی به یک‌سالگی می‌رسد یاد می‌گیرد شما و اطرافیان احساس و نیازهایی نیز دارید. او حالا آماده است که بیاموزد. نیازهای او با شما فرق دارد و این همان الفبای اخلاقیات است.
کارشناسان امور تربیتی معتقدند فرد باید قلبا به مواردی متقاعد شود تا تمایلات درونی به آن پیدا کند. به بیان دیگر، عادت به انجام کارهای صحیح پیدا کند چه کسی او را در حال انجام آنها ببیند و چه نبیند، بتدریج این فرد به انسانی تبدیل خواهد شد که با اختیار خود راستگویی را انتخاب می‌کند، حتی اگر به ضررش باشد یا به خاطر آن تنبیه شود. انسانی که علاوه بر نیازهای خود به احتیاجات دیگران نیز توجه دارد؛ یاد می‌گیرد در کنار دیگران زندگی کند و زندگی اجتماعی را بخوبی پیش ببرد.
والدین می‌توانند با ارتباط دادن ارزش‌ها با مفاهیم معنوی، این اراده را در وی تقویت کنند؛ اما اگر مفاهیمی ‌که مطرح می‌کنند در رفتار و اعمال روزمره قابل لمس نباشد، تبدیل به پند و موعظه شده و تاثیری نخواهد داشت. از این رو شیوه رفتار و گفتار والدین در شیوه زندگی فرزندتان اهمیت بسزایی دارد.
نخستین گام برای احترام به دیگران، ارزش قائل بودن برای خود است. وقتی او می‌پذیرد مهم است، درک می‌کند که اعمال و رفتارش بر دیگران تاثیر دارد. در غیر این صورت او می‌پندارد وقتی خودش باارزش نیست، پس رفتار خوب یا بدش نیز تاثیری ندارد و مهم نیست. بدین ترتیب مسوولیت رفتارش را نیز نمی‌پذیرد.
کودک نیاز دارد بداند آنقدر خوب و با ارزش است که شما او را دوست بدارید، حتی اگر آبمیوه را روی زمین ریخته یا نتوانسته توپش را بخوبی شوت کند یا اگر گاهی بد اخلاقی کرده است. ابراز علاقه شما برای وی حیاتی است.
در مورد کودک، رفتارهای اشتباه در برخی شرایط امری عادی است؛ اما با قرار دادن برخی محدودیت‌ها یاد می‌گیرند رفتار خود را کنترل کنند؛ البته نیاز به تنبیه شدید هنگام گذشتن از این مرزها نیاز نیست. باید قوانین روشنی وجود داشته باشد که عمل نکردن به آن عواقبی را در پی داشته باشد. برای مثال محرومیت از تماشای تلویزیون یا نرفتن به پارک و زمین بازی می‌تواند عواقب این قانون‌شکنی محسوب شود.
● نتیجه شیوه صحیح برخورد
ابتدا باید به رفتارهایی که برایتان اهمیت دارند فکر کنید و سپس به موارد زیر توجه داشته‌ باشید. ما توصیه‌هایی برای کمک به شما در این راه ارائه می‌کنیم.
▪ از نکات کوچک شروع کنید
قدم به قدم جلو بروید. برای مثال در پاسخ دادن به تلفن از «سلام« و «خداحافظی» شروع کنید. در مرحله بعد به کودک یاد بدهید که بگوید «لطفا کمی ‌صبر کنید تا پدرم را صدا کنم.» و در نهایت از او بخواهید پیغام طرف مقابل را به شما برساند.
به کودک نشان دهید که چگونه از دستمال استفاده کند. از کلمه دستمال برای یادآوری استفاده کنید از روش غیرکلامی ‌بهره ببرید. بدین ترتیب که فقط به دستمال اشاره کنید.
▪ رفتارهای مورد علاقه‌تان را الگو قرار دهید
شما می‌توانید در مورد چنین رفتارهایی با فرزندتان صحبت کنید. برای مثال به وی بگویید «مریم برای پدربزرگش گل برد.» یا «ادب حکم می‌کند که من از او تشکر کنم.» در مقابل، اگر با دهان پر صحبت کنید به احتمال زیاد دفعه بعد فرزندتان نیز چنین می‌کند.
▪ به فرزندتان بگویید چه انتظاری از او دارید
وقتی در یک روز تعطیل به منزل مادر بزرگ می‌روید در راه به او بگویید «وقتی مادربزرگ چیزی را به شما تعارف کرد که دوست نداری، من انتظار دارم که فقط بگویی نه متشکرم. میل ندارم.»
▪ تشویق را فراموش نکنید
وقتی فرزندتان کار خوبی انجام می‌دهد او را تحسین کنید و این کار را با گفتن جمله‌ای به او نشان دهید. برای مثال بگویید «من متوجه شدم که برای بازی کردن در حیاط از آقای باغبان تشکر کردی. این کار بسیار مودبانه است.»
▪ ایده‌الی نباشید
اگر همواره به بهترین‌ها فکر کنید دائم با خود در جنگ خواهید بود. الگوی خوبی را در نظر بگیرید، اما انتظار نداشته باشید فرزندتان دقیقا همان‌طور که شما دوست دارید رفتار کند. از او به اندازه سن و توانایی‌هایش توقع داشته باشید.
▪ هرگز فرزندتان را مسخره نکنید
وقتی فرزندتان با دهان پر صحبت می‌کند ادای او را در نیاورید، بلکه به آرامی‌ از او بخواهید که غذایش را قورت دهد، سپس صحبت کند.
برای فرزندتان توضیح دهید که رعایت قوانین و آداب اجتماعی برای زندگی و بودن در کنار دیگران اهمیت دارد.
▪ مراقب گفتار و رفتار خود باشید
کودکان با تقلید از شما زبان و ادب را یاد می‌گیرند. وقتی آنها ببینند والدینشان در مورد آنها و دیگران بسیار مودبانه صحبت می‌کنند، در گفتارخود کلماتی مانند «سلام،‌ لطفا،‌ متشکرم و...» دارند و همیشه تمیز و مرتب هستند آنها نیز سعی می‌کنند همین طور باشند؛ البته در مواردی لازم است نکاتی را یادآوری کنید، اما به خاطر داشته باشید این یادآوری‌ها بسیار خصوصی و آرام انجام شود.
▪ آرامش خود را از دست ندهید
توجه داشته باشید هنگام خشم و عصبانیت نیز خود را کنترل کرده و رعایت ادب را فراموش نکنید و در مواردی مانند وقتی فرزندتان نمره خوبی نمی‌گیرد یا حرکت زشتی می‌کند، شروع به داد و فریاد نکنید.
البته مودب بودن بسیار مهم است، اما به معنی صرف‌نظر از حقوق نیست. پس باید به او یاد دهید که محکم بایستد و با رعایت ادب حق خود را بگیرد.
▪ توجه به شرایط
وقتی فرزندان به مدرسه می‌روند، شرایط متفاوت از منزل را تجربه می‌کنند و ممکن است برخی رفتارهای غیرمودبانه‌ای را نیز بروز دهند. در این زمان نیاز به آموزش بیشتر شده و باید حمایت بیشتری به عمل آورید. نکته قابل توجه این است که والدین باید با تدبیر خود در هر دوره سنی با شیوه‌ای خاص و متناسب با آن سن عمل کنند تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
▪ ناسزاگویی کودکان
هیچ مادر یا پدری نمی‌خواهد کلمه یا عبارت زشتی از دهان فرزندش بشنود؛ اما کودکان در تعامل و روابط با دیگران گاهی کلمات زشتی را می‌شنوند و در شرایطی آن را تکرار می‌کنند.
وقتی کودک در منزل یا مکان‌های عمومی ‌دشنام می‌دهد بیش از حد به او توجه نکنید اما با قاطعیت به او بگویید که نمی‌خواهید چنین کلماتی را بشنویداز آنجا که اصولا اطرافیان و بزرگ‌تر‌ها با شنیدن این‌گونه کلمات به هیجان آمده و واکنش نشان می‌دهند کودکان تصور می‌کنند می‌توانند از آن به عنوان وسیله‌ای برای جلب توجه و مشغول کردن اطرافیان استفاده کنند. پس بارها و بارها آن را به کار می‌برند.
گفتنی است که در برخی خانواده‌ها وقتی کودک حرف زشتی می‌زند فلفل در دهانش می‌ریزند یا حتی دهانش را با صابون می‌شویند که این کار به هیچ‌وجه منطقی نیست و تاثیر بسیار موقتی و کوتاه‌مدتی دارد. برخی کودکان نسبت به صابون حساسیت دارند یا حتی ممکن است آن را قورت دهند که در این صورت نیز والدین با مشکل روبه‌رو خواهند شد، بنابراین چنین روش‌هایی را به کار نبرید.
▪ شیوه بازدارنده
برای کودک بوضوح توضیح دهید که استفاده از کلمات زشت و دشنام دادن کار پسندیده‌ای نیست و افراد نباید این کار را انجام دهند. چنانچه کودک دشنام داد عصبانی نشوید، اما با آرامش به او خاطر نشان کنید که دیگر این کار را نکند. سپس بکوشید به اعضای خانواده نیز تذکر دهید که در هیچ شرایطی از کلمات زشت استفاده نکنند تا امکان شنیدن مجدد این کلمات توسط کودک به حداقل برسد.
▪ شرایط را بدتر نکنید
وقتی کودک در منزل یا مکان‌های عمومی ‌دشنام می‌دهد بیش از حد به او توجه نکنید؛ اما با قاطعیت به او بگویید که نمی‌خواهید چنین کلماتی را بشنوید.
برخورد عصبانی و شتابزده فقط توجهی را که او می‌خواسته به او می‌دهد و موجب تقویت این کار در وی می‌شود. چنانچه کودک در مکان‌های عمومی‌ دشنام داد بهترین کار این است که عواقب تنبیهی برایش قائل شوید؛ اما اگر دیگر تکرار نکرد از او تشکر و او را به خاطر رفتار خوبش تحسین کنید.
▪ بازی با کلمات
هرگاه کودک دشنام داد به او توجه نکنید، اما در عوض کلماتی را که بار معنایی زشتی ندارند، اما خودتان انتخاب می‌کنید به جای آن بگذارید تا برای کودک نیز جالب باشد. برای مثال وقتی می‌خواهید کلمه‌ای را برای تنبیه استفاده کنید می‌توانید با جدیت به جای کلمه «بی‌تربیت» بگویید «بادمجان».
او خواهد خندید، اما منظور شما را درک می‌کند. بدین ترتیب هر بار کلمه بدی بگوید توجه شما را جلب نمی‌کند، اما با کلماتی از این قبیل و حرف‌های خوب توجه شما را جلب می‌کندو بدین ترتیب کم‌کم چنین کلماتی را جایگزین دشنام خواهد کرد.
▪ تقلید کردن را کنار بگذارید
اگر کودک در حال تقلید از فرد دیگری بود و خواست با دشنام‌هایی که می‌دهد به اصطلاح ادای فرد دیگری را در بیاورد. برایش توضیح دهید که به جای تکرار آنچه دیگران می‌گویند بهتر است از زبان و کلمات خودش استفاده کند و به طور قطع کلمات و جملاتی که خودش می‌سازد زیباتر خواهد بود. پس از زبان زیباتری که خود دارد، استفاده کند.
▪ تخلیه احساسات از راه‌های دیگر
چنانچه فرزند شما در زمان عصبانیت از دشنام و کلمات زشت استفاده می‌کند برایش توضیح دهید که روش‌های دیگری نیز برای ابراز احساسات وجود دارد و اشکالی ندارد که گاهی عصبانی بشود، اما می‌تواند در مورد علل عصبانیت خود و آنچه او را ناراحت کرده صحبت کند نه این‌که دشنام بدهد تا دیگران را نیز آزرده کند.
حتی می‌تواند در این مواقع به اتاقش برود و به بالشش مشت بزند و بگوید که من عصبانی هستم، اما فحش ندهد.
▪ الگوی او باشید
این موضوع اهمیت قابل ملاحظه‌ای دارد که به فرزندتان نشان دهید خوب و مهربان بودن چگونه است و انسان با کمی ‌ملایمت می‌تواند به فردی بسیار دوست داشتنی تبدیل شود. به او کمک کنید که بتواند احساسات دیگران را نیز درک کند و بداند کلمات خوب یا بدی که استفاده می‌کند چه تاثیری بر احساسات دیگران دارد؛ اما او را برای اشتباهش تنبیه نکنید.
فرزندان ما بیشتر از آنچه می‌بینند، یاد می‌گیرند نه آنچه می‌شنوند. وقتی ببیند اعضای خانواده و اطرافیان با هم بسیار مهربان و خوشرفتار هستند و به یکدیگر احترام می‌گذارند دیگر جایی برای دشنام نخواهد ماند.
▪ برای فرزندتان داستان و حکایت نقل کنید
به منظور این‌که کودکتان بهتر به عواقب رفتار بد و حرف‌های زشت آگاه شود برایش حکایاتی از عاقبت و سرنوشت افراد بداخلاق و افرادی که زیاد دشنام می‌دادند نقل کنید تا او بداند در قبال رفتار و گفتارش مسوول است و از طرفی این گونه رفتار و گفتار عاقبت خوبی برایش ندارد.
از طرفی کودکان بسیار مایل هستند محبوب باشند و وقتی احساس کنند استفاده از کلمات و عبارات زشت مانع از محبوبیت آنها در میان اطرافیان و جمع می‌شود بتدریج آن را کنار می‌گذارند.

مترجم : سحر کمالی‌نفر
منبع: family. org

منبع : روزنامه جام‌جم