مبارزه با مجازات اعدام برای نوجوانان درایران

ایران با آنكه دو معاهده بین‌المللی حقوق بشری، كنوانسیون حقوق كودك و كنوانسیون بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی را امضا كرده است باز نوجوانان را اعدام می‌كند. سازمانهای بین‌المللی حقوق بشر به این موضوع اعتراض كرده‌اند. در ایران نیز گروه كوچكی از فعالان حقوق بشر و حقوق كودك تلاش می‌كنند تا با تغییرات قانونی جلوی مجازات اعدام برای نوجوانان را بگیرند. روزی نه چندان گرم است در شهر كرج، شهر كوچكی كه در ۴۰ كیلومتری غرب تهران واقع شده است. نازنین مهاباد فاتحی و برادرزاده ۱۵ ساله‌اش سمیه می‌خواهند برای خرید شب عید به بازار بروند. سوار بر موتور دوست پسرهایشان گردشی به دور شهر می‌كنند.
پس از مدتی گشت و گذار دو پسر موتورهایشان را كنار جاده كرج نگاه می‌دارند تا سیگاری بكشند. سه پسر جوان به این جمع چهار نفره نزدیك می‌شوند و آغاز به اذیت می‌كنند. به موتورها سنگ پرتاب می‌كنند. دست سمیه را كه می‌كشند و به زمین میاندازندش، دو دوست پسر از ترس با موتورهای خود از صحنه می‌گریزند. نازنین و سمیه با سه پسر مهاجم تنها می‌مانند. نازنین به كمك برادرزاده‌اش می‌آید، اما خودش را نیز به روی زمین می‌اندازند. نازنین چاقویی را كه همراه دارد از جیب درمی‌آورد ضربه‌ای به دست یكی و ضربه‌ای هم به سینه دیگری می‌زند. ضربه دوم كاری است. بر اثر آن پسر جوان می‌میرد. نازنین متهم به قتل می‌شود. حكم دادگاه برایش مجازات اعدام است. اما نازنین به هنگام وقوع قتل تنها ۱۷ سال دارد و طبق حقوق بین‌الملل افراد زیر ۱۸ سال را نباید اعدام كرد. ایران هم دو قرارداد بین‌المللی را امضا كرده است كه در آن اعدام كسانی كه به هنگام ارتكاب جنایت به ۱۸ سالگی نرسیده‌اند ممنوع است: دولت ایران كنوانسیون حقوق مدنی و سیاسی را پیش از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۵ و كنوانسیون حقوق كودك را در سال ۱۹۹۴ امضا كرده است. طبق كنوانسیون حقوق كودك كودكان و نوجوانان زیر ۱۸ سال بالغ نیستند و به خاطر نداشتن بلوغ فكری ممكن است نتوانند پیامدهای اعمال خود را پیش بینی كنند. از این رو نباید برای آنان مجازاتهای سخت در نظر گرفت.
اما در ایران برای نوجوانان هم مجازاتهای سخت تعیین می‌كنند. زیرا قوانین جزایی ایران با قوانین اسلامی هماهنگی دارندد. طبق این قوانین سن بلوغ برای دختران ۹ سال تمام قمری و برای پسران ۱۵ سال تمام قمری است. یعنی دختران از آغاز ۱۰ سالگی و پسران از آغاز ۱۶ سالگی دارای بلوغ فکری فرض می‌شوند. بر همین اساس قانونگذار به مثابه فردی بزرگسال و بالغ با آنها برخورد می‌کند و در صورتی که مرتکب جرائم سنگینی از جمله قتل بشوند، طبق قانون به مجازات مرگ و قصاص محکوم می‌شوند. خانم نسرین ستوده وكیل دادگستری در تهران است. او تا كنون وكالت چند نوجوان محكوم به اعدام را بر عهده داشته است. نسرین ستوده می‌گوید كه قوانین جزایی در رابطه با نوجوانان در تضاد با كنوانسیون حقوق كودك قرار دارد: ”جمهوری اسلامی ایران موظف است طبق تعهدات بین‌المللی نسبت به اصلاح قوانین داخلی خودش اقدام بکند. اما متاسفانه ایران در زمان پیوستن به کنوانسیون حقوق کودک شرطی را در زمان پذیرش این کنوانسیون گنجاند که کل تعهدات دولت ایران را زیر سؤال برد. به موجب قوانین بین‌المللی هر کشوری در پیوستن به کنوانسیونهای بین‌المللی می‌تواند شرایطی را قرار بدهد. این شرایط باید به‌گونه‌ای باشد که کل تعهدات آن دولت را زیر سؤال نبرد، ولی متاسفانه دولت ایران شرطی را قرار داد که هرگاه دولت جمهوری اسلامی در هر زمانی هر یک از مواد کنوانسیون را در حال یا آینده مغایر با موازین شرع و قوانین داخلی خود بداند می‌تواند از اجرای آن تعهدات خودداری کند.
این شرطی بوده که تا امروز جمهوری اسلامی از اصلاح قوانین داخلی خودش به نفع کنوانسیون کودک خودداری کرده است.“ نسرین ستوده از دولت جمهوری اسلامی می‌خواهد كه به تعهدات خود عمل كرده، قوانین خود را با استانداردهای جهانی تطبیق دهد. هم اكنون خانم ستوده دفاع از ۲۵ نفر را بر عهده دارد كه در زمان ارتكاب جرم كمتر از ۱۸ سال داشته‌اند. این افراد یا به زودی محاكمه خواهند شد یا حكم اعدام در موردشان صادر شده است. مجرمان نوجوانی كه در ایران محكوم به اعدام شده‌اند را، تا زمانی كه به سن ۱۸ سالگی برسند، در زندان یا در كانون اصلاح و تربیت نگاه می‌دارند. دكتر شیرین عبادی، از مؤسسان كانون مدافعان حقوق بشر ایران و برنده جایزه نوبل صلح سالهاست كه برای منع مجازات اعدام برای نوجوانان در ایران مبارزه می‌كند. خانم عبادی می‌داند كه نوجوانان در انتظار اجرای حكم اعدام خود چه دوره سخت و رنج‌آوری را در زندان سپری می‌كنند.
او می‌گوید: ”اجرای حكم در مورد افرادی که به‌هنگام ارتکاب جرم کمتر از ۱۸ سال دارند و محکوم به اعدام می‌شوند را متوقف می‌کنند تا زمانی که سن آنها ۱۸ سال کامل بشود و بعد حکم اجرا می‌شود. این البته شکنجه‌ی مضاعف است. کسی که محکوم به اعدام است و حکم‌اش قطعی‌ست و می‌داند که باید اعدام بشود، خیلی دردناک است که هر روز تقویم را ورق بزند و منتظر بشود و ببیند چه روزی ۱۸سالش تمام می‌شود تا او را اعدام بکنند. این مسأله مورد اعتراض حقوقدانان و طرفداران حقوق بشر در ایران است.“ آماری در این باره وجود ندارد كه چه تعداد از كسانی كه به هنگام ارتكاب جنایت كمتر از ۱۸ سال بوده‌اند به مرگ محكوم و چه تعداد اعدام شده‌اند. جمهوری اسلامی ایران اطلاعات در این باره را پنهان می‌كند. طبق برآورد سازمانهای حقوق بشر در سال ۲۰۰۵ در ایران دست كم ۸ نفر كه به هنگام ارتكاب جرم نوجوان بوده‌اند، اعدام شده‌اند. دو تن از آنان حتی به هنگام اعدام كمتر از ۱۸ سال داشته‌اند. اگر چه به طور رسمی گفته می‌شود كه صبر می‌كنند تا مجرم ۱۸ ساله شود، بعد اعدامش كنند، اما واقعیت چیز دیگری است. ایمان فرخی به هنگام اعدام در سال گذشته ۱۷ سال داشت، محمود عسگری حتی ۱۶ ساله بود.....

منبع : سایت آینه