پروژه ممیزی شهر تهران

داشتن اطلاعات قابل اطمینان، معتبر و کامل و جامع، مهم ترین عامل تصمیم گیری درست برای هر مدیر موفقی است. این اطلاعات هر چقدر به واقعیت نزدیک تر باشد برای رسیدن به بهترین نتیجه حیاتی تر است. برای مدیران شهری، داشتن اطلاعات شهر به صورت آنلاین و به روز امری است که عموما در کلان شهرهای جهان مهیاست. در شهر تهران با توجه به نوپا بودن مساله شهر الکترونیک هنوز آنچنان که باید و شایسته است این امر محقق نشده است.
دوره پنجم ممیزی شهر تهران در حال انجام است و برخلاف دوره ها ی گذشته این دوره کاملا مکانیزه انجام می شود. این اتفاق اگر به شکل کامل و با حضور تمام مراجع تصمیم گیر شهری صورت می گرفت، مطمئنا بانک اطلاعات بسیار جامعی برای شهر تهران به دست می آمد.
در حال حاضر شهرداری تهران با طرف هزینه و زمان بسیار کار تهیه این بانک اطلاعات شهری را به عهده گرفته است، ای کاش دیگر مراکز عمده شهری نیز با همکاری با این مجموعه امکان تهیه یک بانک اطلاعاتی مشترک را داشتند که تمام آنچه را برای شهر نیاز است در خود داشت.
برای آشنایی با روند کاری این ممیزی با مهندس فلاح زاده مدیر بخش نرم افزار سازمان فناوری اطلاعات شهر تهران گفت وگو کردیم. ایشان با حوصله فراوان درمورد این پروژه توضیحات دادند که ضمن تشکر از ایشان، بخش هایی از آن را می خوانید.
بر اساس قانون عمران و نوسازی شهری مصوب سال ۱۳۴۷ شهرداری در هر دوره پنج ساله شده موظف به ممیزی شهر تهران است. طبق این قانون اطلاعاتی که برداشت می شود تنها برای ۵ سال معتبر است. تاکنون چهار مرحله ممیزی در شهر تهران انجام شده ولی فاصله زمانی بین این ممیزی ها در برخی مواقع به بیش از پنج سال و گاهی به هفت سال و بیشتر می رسد.
در شکل سنتی و معمول ممیزی روش کار به صورت دستی بود. در این روش شهر تهران توسط درخت واره ای به منطقه، بلوک و ملک تقسیم بندی می شد و برای هر یک فرم ها ی اطلاعاتی وجود داشت که اطلاعات مربوط به هر یک در آن وارد می شد. به طور مثال در مورد بلوک آن چیز ها یی که اهمیت اطلاعاتی داشت، اطلاعات معابر اطراف و محدوده بلوک و همچنین اطلاعات محیطی مثل فضای سبز و پارکینگ ها بود. در حال حاضر نیز با گسترش شهر تهران مواردی مثل ایستگاه ها ی مترو و دکل ها ی مخابراتی نیز به این اطلاعات اضافه شده است.
در چهار مرحله ممیزی انجام گرفته قبلی روش کار بدین گونه بوده که از چند روز قبل از آغاز طرح از طریق جراید و اطلاعیه ها ی مشخص برای شهروندان اطلاع رسانی می شد و بعد ممیزین به املاک شهروندان همراه با کارت شناسایی معتبر مراجعه می کردند. ممیزان با استفاده از قبوض آب و برق و همچنین با پرسش از ساکنین ملک مربوطه اطلاعات لازم را در فرم ها یی که قبلا ذکر شد وارد و برخی از اطلاعات مانند طول و عرض و کاربری ملک، تعداد پارکینگ ها ، نمای ساختمان، تعداد درختان داخل و در جوار ملک و از این قبیل اطلاعات را با مشاهده برداشت می کردند.
در پایان روز ممیزان این اطلاعات را به ستاد ها ی مربوط به خود باز می گرداندند تا کار وارد کردن اطلاعات آغاز شود. ستاد ممیزی این فرم ها را به سازمان فناوری اطلاعات شهرداری ارسال می کرد، در سازمان تعداد زیادی پانچیست کار وارد کرد اطلاعات را به عهده داشتند. این افراد اطلاعات فرم ها ی ممیزان را وارد سیستم می کردند. در حقیقت اولین مرحله Data Entry در این زمان انجام می شد. این پروسه،یک پروسه Sequence بود. بعد از وارد کردن اطلاعات در مرحله اول، یک پانچیست دیگر اطلاعات را verify می کرد. در این مرحله دوباره تمام اطلاعات فرم وارد می شد و اگر اشباهی وجود داشت توسط سیستم مشخص می شد تا تصحیح شود، با این همه وجود اشتباه در این مرحله نیز غیر قابل اجتناب بود.
پس از این مرحله از تمام این اطلاعاتی که وارد سیستم شده بود، پرینت تهیه می شد و این صفحات چاپی توسط افراد دیگری با فرم ها ی اولیه تطابق چشمی داده می شد تا اگر مشکل و اشتباهی وجود داشت دوباره به واحد پانچیست داده شود، اطلاعات تصحیح و دوباره پرینت گرفته شود و دوباره کنترل نهایی شود. با تمام این کنترل ها ، اطلاعات نهایی بین ده تا پانزده درصد اشکال داشتند. از طرفی در جمع آوری اطلاعات نیز حدود ده درصد از املاک به دلایل مختلف شناسایی و ممیزی نشده بود و در نتیجه بین پانزده تا بیست درصد اطلاعات همواره قابل اعتماد نبود.
این پروسه به علت دستی انجام شدن، زمان زیادی می برد و اشکالات بسیاری داشت.
به عنوان مثال شروع ممیزی نوبت چهارم سال ۷۵ و پایان آن آخرین مرحله Data Entry آن سال ۸۲ بود. این یعنی عملا اطلاعاتی که سال ۱۳۷۵ جمع آوری شده بودند، سال ۸۲ به صورت نهایی وارد سیستم شده بود. در نتیجه این اطلاعات عملا قابل اتکا نبود.
بعد از این که همه این توضیحات به شهردار تهران ارائه شد، ایشان تاکید کردند که ممیزی نوبت پنجم حتما بصورت مکانیزه انجام شود و سازمان فناوری اطلاعات موظف شده راهکار مناسب سخت افزاری و نرم افزاری برای این کار ارائه کند.
سازمان فناوری اطلاعات شهرداری پس از بررسی ها ی بسیار، بسته نرم افزاری و سخت افزاری مربوطه را آماده کرد. طبق برنامه ریزی انجام شده ممیزی باید در ابتدای سال ۸۵ آغاز می شد.
نسخه اولیه نرم افزار ممیزی در تیر ماه سال ۸۶ آماده شد. فرایند تهیه سخت افزار لازم که شامل Tablet PC، متر لیزری و دوربین عکاسی دیجیتال بود نیز طولانی بود و مناقصه خرید و همچنین مراحل ترخیص از گمرک نیز بیش از ۶ ماه به طول انجامید. پس از آن نیز مدتی برای آماده سازی نرم افزاری بیش از ۷۰۰ دستگاه خریداری شده صرف شد. ممیزی دوره پنجم با مدیریت اداره کل تشخیص و وصول منابع درآمدی شهرداری تهران انجام می گیرد. در این مدت این اداره نیز با همکاری سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران شروع به آموزش ممیزان منتخب برای ارسال به سطح شهر تهران و از طرفی آماده سازی ۲۲ ستاد ممیزی در ۲۲ منطقه شهر تهران کرده است.
سازمان فناوری علاوه بر آماده سازی سخت افزاری و نرم افزاری این پروژه با تهیه یک برنابه کارتابل بیس برای مدیریت فرایند ممیزی، ممیزین را پشتیبانی می کند.
در روش مکانیزه جدید، اطلاعات قبلی ممیزی شهر تهران و اطلاعات لازم دیگر در کامپیوتر ها ی افراد قرار می گیرد، ممیزان همراه کامپیوتر ها ی خود به املاک شهر مراجعه می کنند، با توجه به اطلاعات موجود در کامپیوتر ها تا حدود ۵۰ درصد اطلاعات ملک موجود است و مابقی اطلاعات نیز همان جا وارد کامپیوتر ها می شود. بعد از جمع آوری اطلاعات، در ستاد ها ی ممیزی هر منطقه اطلاعات وارد کامپیوتر ها ی دیگری می شود و بعد از کامل شدن اطلاعات هر بلوک به بانک اطلاعات موقت شهری مستقر در همان ستاد وارد می شود. در ستاد نیز اطلاعات توسط افراد مستقر در ستاد کنترل چشمی می شود.
بخشی از این کنترل تجربی است. با توجه به وجود نقشه ها ی جغرافیایی شهر تهران در ستاد ها ی ممیزی، ابعاد و معابر اطراف ملک قابل کنترل است. با توجه به همکاری مناسبی که با اداره پست صورت گرفته یک مامور از اداره پست در ستاد حضور دارد که بعد از ممیزان برای کنترل کدپستی املاک شهر، اطلاعات به دست آمده را کنترل می کند. تا قبل از این نبود ساختار مناسب و عدم وجود کدپستی برای املاک شهر تهران برای ارسال قبوض مختلف شهرداری و همچنین برای ایجاد رابطه مناسب کاری با پست دچار مشکل می شدیم. با همکاری با اداره پست و یکسان سازی ممیزی این اداره و شهرداری در زمینه کدهای پستی، این مشکل به خوبی مرتفع می شود و دقت در ارسال قبوض شهری بالا رفته و زمان آن کاهش می یابد.
این اتفاق باعث می شود از ممیزی هر دوسال یک بار اداره پست هم جلوگیری شود و تنها به به روز رسانی اطلاعات اکتفا شود که این امر از صرف هزینه و زمان زیادی جلوگیری می کند.
در ادامه بحث ممیزی، اطلاعات پس از تائید مسوول پست، توسط یک ناظر و بعد از آن یک بازبین که در ستاد حضور دارد بررسی می شود، ناظر نهایی کنترل مضاعفی بر اطلاعات انجام می دهد تا کار به اتمام برسد. در انتها مدیر ستاد پس از تائید نهایی به مدیر راهبردی ستاد ارجاع می دهد تا پس از تائید نهایی او اطلاعات به منطقه ارسال شود و نماینده منطقه با تائید نهایی که در نرم افزار پیش بینی شده است اطلاعات را برای به روز آوری در بانک اطلاعات اصلی ارسال کند.
در اینجا سازمان فناوری اطلاعات، این اطلاعات را برای وارد شدن در بانک اطلاعات اصلی convert می کند و البته اطلاعات قبلی هر ملک که عموما اطلاعات مرحله سوم و چهارم است نیز در بانک اصلی قابل دسترسی است. در حال حاضر امیدواریم که این مرحله ممیزی با دستور قالیباف، آخرین مرحله ممیزی شهر تهران باشد؛ به این معنی که دیگر لازم نباشد هر ۵ سال یک بار با صرف هزینه ها ی فراوان کل شهر تهران را ممیزی کنیم، بلکه با مدیریت و با توجه به نیاز ها ی هر منطقه در جذب نیروی ممیز مستقر، در هر زمان اطلاعات شهر تهران به روز رسانی شود. تفاوت اصلی و چشمگیر این ممیزی با ممیزی سالهای گذشته، مکانیزه بودن صددرصدی کار است که امیدواریم واجد مطلوبیت و دقت لازم هم باشد.
وجود مترهای لیزری در کار ممیزی نیز باعث دقت بسیار کار ممیزان، به ویژه در جمع آوری اطلاعات درون محیطی شده است. دوربین ها ی عکاسی دیجیتال نیز برای عکاسی از نمای املاک شهر تهران و ایجاد بانک اطلاعاتی املاک شهر تهران کمک بسیاری کردند. وجود این بانک اطلاعاتی از نمای شهر تهران برای بهینه سازی نما ها ی ساختمانی و زیباسازی و ساماندهی نمای شهر تهران بسیار حیاتی است.
کار دیگری که در دست اقدام است و مقدمات آن هم فراهم شده، برداشت اطلاعات جغرافیایی شهر تهران است که تاکنون توسط شرکت پردازش به صورت دستی و تبدیل آن اطلاعات به نقشه ها ی اتوکدی صورت می گرفت. در حال حاضر اطلاعات مربوط به تعریض معابر، عقب نشینی ها و از این دست اطلاعات که برای شهرداری بسیار مهم هستند، به صورت غیرمکانیزه جمع آوری می شود که امیدواریم با استفاده از سیستم DGPS که به زودی توسط شهرداری و سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران صورت می گیرد اطلاعات لازم با دقت بسیار بیشتری در اختیار مدیران و تصمیم گیران شهری قرار بگیرد.
مهندس فلاح زاده مشکلات عمده پیش روی این پروژه را چنین برشمرد: «اولین مشکل ما خرید و آماده سازی تجهیزات مورد نیاز بود که به خاطر مشکلات معمول این کارها زمان زیادی از ما گرفت. مشکل دیگر، آموزش ممیزان چه در زمینه ها ی مفهومی ممیزی و چه در زمینه ها ی استفاده سخت افزاری و نرم افزاری بود. مساله ارتباطات شبکه ای شهر تهران هم یک مساله دیگر بود. تا قبل از این هیچ گاه ممیزی از کامپیوتر و شبکه به این صورت گسترده استفاده نمی کرد، حال آن که به علت مکانیزه شدن پروسه باید مراکز ۲۲گانه ممیزی شهر تهران از لحاظ کامپیوتری و شبکه ارتباطی مراکز آماده می شدند که همین امر نیز زمان زیادی گرفت.»
در مورد ارتباط با دیگر سازمانها و نحوه تعامل شهرداری با مجموعه ها ی خارج از خود سوال کردیم که مهندس فلاح زاده با ارائه آماری در این خصوص ادامه داد: «ارتباط خوبی با پست برقرار شد، تا قبل از این پروژه زمینه مشترکی برای همکاری پیدا نشده بود، ولی مساله کدهای پستی مورد مناسبی بود که باعث ایجاد یک ارتباط مناسب با شرکت پست استان تهران شد. با مخابرات استان تهران هم در مورد دکل ها ی مخابراتی همکاری شد، هرچند هنوز اطلاعات تکنیکی از این دکل ها وجود ندارد و فقط به اطلاعات فیزیکی بسنده شده، ولی با این همه قدم بزرگی است.
با وزارت بازرگانی نیز برای استفاده از کد ها ی یونیک مراکز تجاری و بازرگانی آن وزارتخانه در این نرم افزار همکاری شد تا املاک تجاری در شهر تهران با این کدهای یونیک مشخص شوند.
با اداره ثبت نیز ارتباط مناسبی جهت یکسان سازی بازدید ها ی اداره ثبت با شهرداری برقرار شد و قرار شده که اداره ثبت نیز از اطلاعات این ممیزی استفاده کند.
نگاه ما در طراحی نرم افزار ممیزی جمع آوری همه اطلاعات شهر تهران بود که بیش از ۱۲۰۰ رشته اطلاعاتی به این امر اختصاص دادیم، از قبیل اطلاعات ترافیکی، آتش نشانی، فضای سبز، آب، گاز و از این قبیل، ولی متاسفانه با همه این مراکز ارتباط کاری مناسبی پیدا نشد.
در انتها مهندس فلاح زاده در مورد زمان پایان این ممیزی و فعالیت ها ی آینده ستاد ممیزی به خبرنگار ما پاسخ داد: « انشالله ممیزی در سه ماه نخست سال ۸۸ به اتمام خواهد رسید و این یعنی در آن زمان اطلاعات کنترل نهایی شده و آماده برای Convert در بانک اطلاعات اصلی شهری خواهد بود. از این پس ممیزی به صورت فعلی و با این گستردگی نخواهیم داشت و مناطق مختلف شهری با توجه به نیاز خود و گستردگی حوزه خود، ممیزی موردی و زمان بندی شده انجام خواهند داد، تا اطلاعات شهری به سمت به روز شدن، حرکت کند.»

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات