سه شنبه, ۱۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 4 February, 2025
مجله ویستا
شیوع اعتیاد در میان دانش‌آموزان
شیوع گسترده مواد مخدر در جامعه و به تبع آن معتاد شدن عده زیادی از افراد بویژه جوانان و نوجوانان امروزه به صورت یكی از معضلات تقریبا غیرقابل حل در ایران در آمده است.
گسترش انواع مواد مخدر ودر دسترس بودن و تغییر الگوی شیوه‌های مصرف سبب شده كه عده زیادی از جوانان و نوجوانان به استعمال این مواد گرایش پیدا كرده و زمینه‌ساز بروز مشكلات فراوان برای خود، خانواده و جامعه شوند.
در گذشته استعمال مواد مخدر تنها مختص به افراد بالای ٥٠ سال بود كه علت عمده مصرف آن را مربوط به بالا رفتن سن و ابتلا به انواع و اقسام بیماریها می‌دانستند. طی دو دهه گذشته سن اعتیاد به بیست سالگی رسید و امروزه نیز با سیر نزولی، سن گرایش به مواد مخدر و استعمال آن به دوره نوجوانی یا به عبارت دیگر ١٤ - ١٣ سالگی رسیده است.
یكی از مسائلی كه طی دهه اخیر مسوولان مربوطه را با چالش‌های فراوانی روبرو ساخته و آنان را به ارایه راهكارهای پیشگیرانه و بازدارنده واداشته بود، مساله شیوع مواد مخدر و گسترش اعتیاد در دانشگاه‌ها بود كه خوشبختانه با پیگیری‌های مستمر این مساله تا حدودی كنترل شد اما هیچ گاه از بین نرفت.
امروزه مسوولان با مساله‌یی جدید روبرو شده‌اند كه همان راهیابی انواع مواد مخدر سنتی و شیمیایی به مدارس بخصوص در مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان است. شاید بتوان مدعی شد كه یكی از علت‌های رواج این معضل قابل دسترس بودن انواع مواد مخدر است. مواد مخدر به قدری فراوان است كه هر كسی می‌تواند با صرف مدت زمان اندكی در هر نقطه از شهر نسبت به تهیه و خرید این مواد اقدام كند.
نكته قبل توجه كه نمی‌توان آن را نادیده گرفت انكار مسوولان مربوطه در امور آموزش و پرورش است كه همانند مسوولان سال‌های پیش دانشگاه‌ها به جای حل صورت مساله به پاك كردن آن می‌پردازند و حتی منكر شیوع اعتیاد در میان دانش‌آموزان می‌شوند.
دكتر «علیرضا شایان مهر» جامعه‌شناس درباره پایین آمدن سن اعتیاد در كشور می‌گوید: ایران در زمینه اعتیاد به نسبت جمعیت و اعتیاد از نوع تزریقی رتبه اول را در جهان دارد. این مساله به گونه‌یی است كه امروزه شاهد پایین آمدن سن اعتیاد و راهیابی آن به مدارس مقاطع راهنمایی و دبیرستان هستیم. بطوری كه این مساله به عنوان یك پدیده اجتماعی و مهم مطرح است و باید به ابعاد اجتماعی آن بیش از یك مساله روانشناختی توجه كرد.
وی می‌افزاید نوع اعتیاد و سن گرایش به آن تغییر كرده است. در ٣٠ سال پیش بیشترین گرایش افراد به ماده مخدر تریاك بود كه از نظر سنی نیز در گروه‌های ویژه بالای ٥٠ سال شیوع داشت. البته این گروه نیز از دو طبقه اجتماعی مختلف نظیر طبقه دهقانان و افراد ضعیف جامعه كه عمدتا در روستاها بودند و یك عده متمول و اشراف‌زاده تشكیل می‌شد. اما امروزه علاوه بر پایین آمدن سن اعتیاد، نوع مواد مخدر مصرفی نیز تغییر كرده است.
●تبعات گرایش به اعتیاد
گرایش به سوی مواد مخدر و استعمال آن تبعات مختلف و جبران‌ناپذیری به دنبال دارد كه می‌توان به ترك تحصیل،گرایش به سمت دوستان ناباب، سرقت، نزاع‌های خیابانی و خانوادگی و... اشاره كرد.
دكتر شایان مهر در این رابطه معتقد است: از مهمترین تبعات پایین آمدن سن اعتیاد می‌توان به امكان سرایت سریع آن به سایر افراد خانواده اشاره كرد. زیرا امروزه اعتیاد با سرعتی همه‌گیر می‌تواند یك خانواده را درگیر كند. برای نمونه یك جوان ١٩١٨ ساله معتاد در خانواده دارای پدر و مادر، خواهر و برادر است كه پس از گرایش به اعتیاد بطور میانگین می‌تواند در مناطق شهری ٧/٤ نفر را به سمت استعمال موادمخدر سوق دهد. زیرا سن اعتیاد در گذشته مختا بالاترین سن در خانواده بود كه خود آنها سایر افراد را از این كار باز می‌داشتند.
این در حالی است كه با پایین آمدن سن اعتیاد، احتمال دسترسی به مواد مخدر ٥ برابر افزایش یافته است.
مولف دایره‌المعارف تطبیقی علوم اجتماعی در ادامه تصریح می‌كند: امروزه ضریب گرایش به اعتیاد در میان نوجوانان مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان بیش از سایر گروه‌های سنی است كه این كاهش سن، تبعات زیادی را به دنبال دارد كه می‌توان به سرقت، قتل، درگیری، روابط نامشروع برای تامین هزینه خرید مواد مخدر اشاره كرد. پس از این موارد می‌توان از انواع جرم‌های اجتماعی نظیر سرقت كودكان و كشیدن چك‌های بی محل كه مرتبط با گرایش به اعتیاد است، نام برد.
به عبارت دیگر در نتیجه این موارد در جامعه شاهد نابسامانی در حوزه اقتدار و هویت اجتماعی هستیم.
●تاثیر گروه همسالان
عده‌یی از كارشناسان یكی از دلایل گرایش نوجوانان و بخصوص دانش‌آموزان به استعمال موادمخدر را مربوط به تاثیر گروه همسالان و دوستان می‌دانند. به گفته این عده گروه همسالان در گرایش به اعتیاد دانش‌آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان نقش بسزایی دارند. طبق تاكید كارشناسان آنان الگوپذیری و تاثیرپذیری بیشتری از گروه همسالان و دوستان خود نسبت به والدینشان دارند. این مساله حتی در نحوه لباس پوشیدن، صحبت كردن، تفریحات و سرگرمی‌ها و... نوجوانان مشهود است.
این در حالی است كه متاسفانه تاكنون مسوولان و كادر آموزشی از مساله مهمتری غافل بوده‌اند. آنچه متاسفانه تاكنون مورد توجه قرار نگرفته نحوه آموزش دانش‌آموزان در مقطع ابتدایی بوده است. در اینجا این سوال مطرح می‌شود كه مسوولان و كادر آموزش مدارس در مقطع ابتدایی برای پیشگیری از گرایش به اعتیاد در میان دانش‌آموزان چه اقداماتی انجام داده‌اند؟ شرایط خانوادگی و نحوه تربیت دانش‌آموزان چگونه بوده است؟ اینها سوالاتی است كه باید توسط كارشناسان و مسوولان پاسخ داده شوند.
●نقش معلمان و مربیان
بسیاری از دانش‌آموزان نه تنها اندكی تاثیرپذیری از والدین نداشته بلكه از معلمان و مربیان آموزشی و تربیتی مدارس نیز به دلیل عدم وجود رابطه‌یی صمیمی و دو سویه الگوبرداری نكرده و تقریباص نسبت به صحبت‌ها و رفتار مربیان خود بی تفاوت هستند. دلیل این مساله را نمی‌توان تنها بی‌توجهی دانش‌آموزان دانست بلكه متاسفانه معلمان و دبیران مدارس نیز به دلیل عدم آموزش‌های مناسب نمی‌توانند با دانش‌آموزان ارتباط برقرار كرده و ترجیح می‌دهند كه فقط مشكلات درسی دانش‌آموزان را حل كنند و رفع مشكلات و كمبودهای روحی، روانی و عاطفی دانش‌آموزان را به خانواده و بیرون از مدرسه ارجاع می‌دهند.
دكتر «شایان مهر» در این رابطه می‌گوید: در ٣٠ سال سابقه تدریس رابطه‌یی عاشقانه توام با احترام و علاقه با شاگردانم داشته‌ام و همواره حس انسانی عمیقی بین ما وجود داشته است. اما متاسفانه امروزه كمتر شاهد چنین روابطی میان معلمان و دانش‌آموزان هستیم زیرا امروزه عمده اهداف مربیان، استادان و معلمان اقتصادی شده و كمتر به اهداف آموزشی توجه می‌كنند. البته این عملكرد معلمان غیرطبیعی و غیرمسوولانه نیست زیرا آنان به عنوان عضوی از این جامعه با مشكلات فراوانی دست به گریبان هستند.
این استاد دانشگاه تاكید می‌كند: راهكار حل این مشكلات تقویت ادبیات، هنر، سینما، ترویج روحیه نقدپذیری، رواج آزادی، تصحیح بروكراسی و تغییر مشكلات بنیادی اجتماعی و اقتصادی است.
●توصیه‌های انتظامی
سردار «مهدی ابویی» رییس مركز مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی درباره گرایش نوجوانان به اعتیاد مواد مخدر تاكید می‌كند: مهمترین قشر جامعه از لحاظ سنی كه در معرض خطر گرایش به اعتیاد قرار دارد، قشر جوان و نوجوان است. این مساله در حالی است كه نمی‌توان صرفا به مراقبت همه جانبه و همراه با آموزش، توجیه و اطلاع‌رسانی و ارایه هشدار از سوی معلمان و خانواده اكتفا كرد. زیرا متاسفانه به علت نارسا بودن نحوه بیان هشدارها، حس كنجكاوی جوان و نوجوان تحریك شده و به سوی استعمال مواد مخدر گام بر می‌دارد. ارایه هشدار به علت نارسا بودن در نحوه بیان جملات و محتوای گفتار معمولا نتیجه عكس دارد. بنابراین در اولویت این مساله، آموزشی توجیهی همراه با اطلاع‌رسانی مفید از سوی معلمان و خانواده‌ها به نوجوانان و جوانان است. بدین منظور بهتر است معلمان و خانواده‌ها اطلاعات عمومی از اعتیاد و مواد مخدر داشته باشند. آنها می‌توانند این اطلاعات را از طریق سی‌دی‌های آموزشی و بروشورهای اطلاع‌رسانی منتشر شده از سوی نیروی انتظامی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی دریافت كنند و بر اساس این اطلاعات فرزندان خود را نسبت به مساله اعتیاد توجیه كنند.
وی می‌افزاید: در مدارس نیز باید حداقل ٢ بار در طول هفته از سوی معلمان و مدیران پیرامون مصرف مواد مخدر و آثار جانبی آن اطلاعات آموزشی و هشداری به دانش‌آموزان داده شود. این مساله حركتی مستمر است و نباید به هشدار سالی یك بار بسنده كرد.
رییس مركز مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی خطاب به نوجوانان و جوانان می‌گوید: همواره باید توجه داشت كه خطر در كمین جوانان و نوجوانان است. این افراد نباید هر پیشنهادی را كه از سوی دوستان ارایه می‌شود، قبول كنند. باید به نوجوانان و جوانان آموزش داد كه توانایی، مهارت، قدرت و جسارت در «نه» گفتن را داشته باشند و در صورت مواجهه با افرادی كه با ارایه پیشنهادهای مختلف قصد فریب آنان را دارند، برخورد كرده و در صورت ادامه پیشنهاد قطع ارتباط كنند.
وی همچنین از جوانان و نوجوانان خواست كه به عوامل فریبنده در اطراف مدارس و مسیرهای منتهی به آن توجه نكنند و خود را در معرض خطر اعتیاد قرار ندهند.
اعتماد/مهرنوش حیدری
منبع : کمیته حمایت از کودکان خیابانی ایران - سوئد
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست