رؤیای هندی ها در رقابت های جدید تسلیحاتی

طرح ها و برنامه های اخیر هند برای ایجاد یک سپر دفاع ضدموشکی نگرانی تازه ای را درباره آغاز رقابت تسلیحاتی در آسیا و تأثیر ات آن بر توازن راهبردی منطقه برانگیخته است.
گزارش های مربوط به این برنامه و نیز تمایل آمریکا برای کمک به هند در ایجاد ظرفیت دفاع ضدموشکی سبب تشویش در چین و پاکستان شده است. روسیه نیز که یکی از شرکای دفاعی مهم هند است با نگرانی فزاینده ای تحولات اخیر را دنبال می کند. با این حال تردیدهای زیادی درباره کارایی سیستم های دفاع ضدموشکی هند وجود دارد.
پس از آزمایش های موفق موشک های رهگیر در سال های۲۰۰۶ و ،۲۰۰۷ هند مدعی است که ظرفیت و توان موشک های ضدبالستیک (ABM) خود را توسعه داده و تا سال ۲۰۱۱ عملیاتی خواهد شد.
وی.کی. ساراسوات رئیس سازمان تحقیقات و توسعه دفاعی هند (DRDO) به مطبوعات این کشور گفته است سازمان وی در حال توسعه یک سیستم مستحکم دفاع ضدموشکی است که قابلیت رهگیری سریع موشک های بالستیک از فاصله ۵ هزار کیلومتری و بیشتر را داراست.
در جریان تمرینات دفاع هوایی Prithvi PADE در سال ۲۰۰۶ یک آزمایش ضدموشکی در ارتفاع بالا صورت گرفت که در آن یک موشک رهگیر اصلاح شده Prithvi موسوم به AXO با موفقیت یک موشک بالستیک Prithvi را رهگیری کرد. این آژانس همچنین یک موشک دفاع پیشرفته هوایی (AAD) را که برای رهگیری در ارتفاعات پائین تر کاربرد دارد، با موفقیت آزمایش کرد.
به گفته منابع، آزمایش های دیگری برای ماه آوریل برنامه ریزی شده است که در آن دو رهگیر، یک موشک را هدف قرار می دهند. گزارش ها حاکی است که هند در حال توسعه سیستم های پرسرعت ۱- AD و ۲ - AD در چارچوب موشک های ضدبالستیک است. آجی وی لله کارشناس مؤسسه مطالعات و تحلیل های دفاعی در دهلی نو، به رغم نگرانی های موجود درباره احتمال آغاز مسابقه تسلیحاتی در منطقه، به پتانسیل برنامه ضدموشکی هند امیدوار است.
وی گفت: «با حضور قدرت های هسته ای در همسایگی هند، این کشور نیاز دارد که تمرکز خود را از قابلیت های متعارف دفاعی به سوی یک سیستم دفاع موشکی به عنوان بخشی از سیاست ملی بازدارندگی تغییر دهد.»
وی افزود: «یک سیستم دفاع موشکی عملیاتی نگرانی های امنیتی هند را بویژه درباره هجوم خارجی، خواه توسط یک کشور دشمن باشد یا یک بازیگر غیردولتی، تا حد زیادی کم می کند. پاکستان و چین دارای موشک های قابلیت حمل کلاهک های هسته ای هستند که می توانند بسیاری از شهرک های هند را در فواصل پروازی بسیار کوتاه هدف قرار دهند. هند مدت ها پیش از آزمایش هسته ای خود در سال ۱۹۹۸ فعالیت پنهانی درباره ایجاد سیستم دفاع موشکی را آغاز کرده بود. تأکید فزاینده چین و پاکستان بر توسعه توان موشکی خود، هند را ترغیب به کار بر روی سیستم دفاع ضدموشکی کرد. پس از آزمایش AAD در ماه دسامبر، مقامات ارشد دفاعی هند اعلام کردند که به باور آنها سیستم جدید این کشور قابلیت رهگیری موشک های نوع ۹- M و ۱۱- M را که در زرادخانه های کشورهای همسایه وجود دارد، داراست.
پاکستان نیز با گوشه چشمی به توسعه موشک های ضدبالستیک در هند، به تعدیل و تقویت زرادخانه موشک های دارای قابلیت حمل کلاهک های هسته ای خود ادامه می دهد و موشک های غوری، غزنوی و بابور از سری موشک های بالستیک و کروز را توسعه می دهد. اما هنوز معلوم نیست که پاکستان قابلیت کنونی سیستم ضدموشکی خود را حفظ می کند یا بر روی توسعه آن کار می کند.
● قابلیت های واقعی هند
ناظران معتقدند که هند با تبدیل قابلیت های موشکی فعلی اش به یک سیستم رهگیری کارآمد در پی ورود به باشگاه کشورهایی است که دارای سیستم های ضدموشکی عملیاتی و فعال هستند. هند به سیستم ارو (Arrow) اسرائیل نیز علاقه نشان داده است اما آمریکا فروش سیستم کنترل ترنج زرد و رادار کاج سبز از اسرائیل به هند را مسدود کرد. با این حال، بعدها اسرائیل دو رادار کاج سبز را برای تقویت رادار دوکاره رهگیری دوربرد هند (LRTR) به دهلی نو ارائه کرد.
با این همه تردیدهای زیادی درباره کارایی سیستم دفاع موشکی هند با تکیه بر دانش بومی وجود دارد. این چون و چراها نشأت گرفته از سوابق DRDO است که در پروژه موشک های ضدهوایی «تریشول» و «آکانش» با مشکلات و نقصان های فنی مواجه شد. با وجودی که اسرائیل و فرانسه کمک های فنی به هند ارائه داده اند اما کارشناسان هنوز بدبین هستند. ناتان هیوز تحلیل گر مؤسسه استراتفور معتقد است که سیستم دفاع ضدموشکی ضدبالستیک چیزی نیست که DRDO از عهده عملی ساختن آن برآید.
وی گفت: «من چیزی ندیده ام که حاکی از آن باشد که DRDO قابلیت دسترسی به این سطح از پیچیدگی تکنولوژیکی را داشته باشد همچنین این آژانس برنامه دقیقی برای ایجاد قابلیت های کافی و کارآمد BMD نداشته است.»
هیوز ادامه داد: «حتی آمریکا نیز که در ۳ دهه گذشته بیش از یک صد میلیارد دلار روی فناوری های موشکی صرف کرده است و به طور پیوسته روی این قابلیت کار کرده، هنوز نتوانسته است یک سپر دفاعی نفوذناپذیر ایجاد کند.»
دبا موهانتی کارشناس بنیاد ناظر تحقیقات در دهلی نو دیدگاه نسبتاً مشابهی دارد اما وی درباره توانایی DRDO برای توسعه رهگیری های کارآمد ضدموشکی اندکی خوشبین است. وی اظهار داشت: «توسعه و استقرار یک سیستم ضدموشکی چند لایه که کارایی و قدرت زیادی داشته باشد، در یک مدت بسیار کم دشوار است. اگر هند درهای خود را به روی بازیگران خارجی و خصوصی برای جلب کمک های تکنولوژیکی از آنها بگشاید شاید بتواند با موفقیت سیستم ضدموشکی اش را توسعه دهد.»
● نگرانی های منطقه ای
تحلیلگران دفاعی بیم آن دارند که قابلیت های بالای ضدموشکی هند سبب بی ثباتی در منطقه جنوب آسیا شده و رقابت تسلیحاتی و توسعه سیستم های تسلیحاتی در سایر کشورهای منطقه را در پی داشته باشد.
هیوز افزود: «اگر هند یک سیستم دفاعی ضدبالستیک داشته باشد به طور قطع موجب سراسیمگی پاکستان خواهد شد، حال فرقی نمی کند که این سیستم چقدر مؤثر و کارآمد باشد.»
با این وجود وی نگرانی های چین در رابطه با همکاری های هند و آمریکا درباره این سپر موشکی را کم اهمیت می داند. وی بر این باور است که چین به جای نگرانی درباره این قابلیت هند باید نگران توانایی های ژاپن در دفاع موشک های ضدبالستیک باشد زیرا قابلیت های فزاینده ژاپن مستقیماً توان بازدارندگی پکن در برابر واشنگتن را تحت تأثیر قرار داده و کاهش می دهد.
موهانتی اضافه کرد: «از آنجا که شکاف تکنولوژیکی میان پکن و دهلی نو کمتر می شود چین با دقت قابلیت دفاع موشکی هند را تحت نظر گرفته است اما ماجرای جالب تر آن است که ببینیم پاکستانی ها چگونه قابلیت های دفاعی خود را بالا می برند. بدون تردید هم چین و هم پاکستان به احتمال زیاد تلاش خواهند کرد که قابلیت های هجوم موشکی خود را افزایش دهند تا از این طریق توان بازدارندگی راهبردی را حفظ کنند.»
● شرکای احتمالی
رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا در جریان سفر اخیرش به هند گفت: «ما بحث درباره نیازمندی های هند در عرصه دفاع موشکی و زمینه های همکاری را تازه شروع کرده ایم.» وی تأکید کرد که هرگونه نتیجه ای درباره توسعه سیستم ضدموشکی هند علیه کشور خاصی نخواهد بود.»
اما نباید فراموش کرد که برنامه های دفاعی بومی هند سابقه خوبی ندارد و پروژه های بلندپروازانه بسیاری هستند که یا متوقف مانده اند یا به تعویق افتاده اند. ساوا سوات پدر برنامه موشک های رهگیر هند ضمن ابراز اعتماد به توسعه موشکی اخیر در هند عنوان کرده که کمک های آمریکا نیز ضروری است.
شرکت لاکهید مارتین Lockheed Martin که پیشگام تولید سیستم های ضدموشکی تاد و پاتریوت است در نظر دارد برای توسعه سپر موشکی هند با DRDO همکاری کند. در اوایل ماه فوریه، ریچارد کرکلند از مسئولان بلند پایه لاکهید مارتین اعلام کرد که مذاکرات مهمی درباره همکاری های آینده با دولت هند و نمایندگان صنایع دفاعی صورت گرفته است.
شریک احتمالی دیگر هند در توسعه سپر ضدموشکی اسرائیل است. در سال های اخیر پروژه های دفاعی مشترکی میان هند و اسرائیل در زمینه سیستم های دفاع ضدموشکی و رادارهای پیشرفته وجود داشته است. هرگونه قرارداد احتمالی با آمریکا و اسرائیل مخالفت های سیاسی گسترده ای را در هند، بویژه از سوی احزاب چپ گرا برخواهد انگیخت. اما باید منتظر ماند تا دید که با توجه به فناوری های وعده داده شده و چالش های موجود، هند به سیستم دفاع ضدموشکی دست می یابد یا نه.

هرمز برادران

منبع : روزنامه ایران