قطاری کند که از استانبول راه افتاد

روند پیوستن تركیه به اتحادیه اروپا آغاز شده است. اما حمایت عمومی از ورود تركیه به اتحادیه اروپا همچنان رو به كاهش است. براساس نظرسنجی مركز نظرسنجی یورو بارومتر اروپا، كمتر از یك سوم مردم قدیم از عضویت تركیه در این اتحادیه حمایت می كنند. بسیاری از ساكنان اروپای غربی تركیه را بزرگتر، فقیرتر و عقب مانده تر از آن می دانند كه بتواند به اتحادیه اروپا بپیوندد. اما تركیه با كشورهای اروپای مركزی و شرقی كه سال گذشته به این اتحادیه پیوستند، چندان تفاوتی ندارد. تفاوت واقعی در این است كه اتحادیه اروپا اهرم فشار ضعیف تری برای اعمال سیاست های موردنظر خود در تركیه در دست دارد و مذاكرات پیوستن این كشور به اتحادیه اروپا طولانی تر و دشوارتر خواهد بود.سرانه متوسط تولید ناخالص داخلی در تركیه كمتر از ۳۰ درصد متوسط اتحادیه اروپاست. این رقم برای اعضای جدید این اتحادیه یعنی كشورهای اروپای مركزی و شرقی نزدیك به ۵۰ درصد است. اما منصفانه نیست تركیه را كه در آغاز راه عضویت است، با كشورهایی مقایسه كنیم كه این مسیر را به پایان برده اند و اكنون به مقصد رسیده اند.
ده سال پیش از ورود به اتحادیه اروپا، سرانه تولید ناخالص داخلی لهستان ۳۵ درصد متوسط اتحادیه اروپا بود و سرانه رومانی از این هم پایین تر قرار داشت، از بسیاری جهان تركیه بیشتر از مثلا لهستان یا بلغارستان سال های قبل، آمادگی پیوستن را به اتحادیه اروپا دارد. تركیه از سال ۱۹۹۶ با اتحادیه اروپا پیمان گمركی دارد و تجارت كالا میان دو طرف پیشی از این هم آزاد شده بود، همچنین تركیه خود را با بسیاری از قوانین و مقررات اتحادیه اروپا سازگار كرده است؛ ازجمله این قوانین حفاظت و حمایت از حق مالكیت فكری و اجرای قوانین رقابتی است. اگرچه دولت تركیه هنوز نقش بزرگی در بخش هایی همچون انرژی و مخابرات ایفا می كند، اما این كشور مانند كشورهای اروپای شرقی برای خصوصی سازی كلیه صنایع خدا با اجباری روبه رو نیست.آنچه تركیه را از كاندیداهای قبلی پیوستن به اتحادیه اروپا جدا می كند تاریخچه بی ثباتی اقتصادی آن است. از زمان آخرین بحران اقتصادی در سال ،۲۰۰۱ دو دولت پیاپی كه روی كارآمده اند، پیشرفت قابل توجهی در ثبات بخشیدن به اقتصاد و شروع اصلاحات ساختاری داشته اند. كسری بودجه نصف شده و تورم پایین آمده و برای اولین بار در سه دهه گذشته یك رقمی شده است و اقتصاد به رشد خود ادامه می دهد.اما بدهی بالای دولت تركیه، كسری های عظیم خارجی و نبود سرمایه گذاری بلندمدت، این كشور را آسیب پذیر كرده است كه هر دو طرف یعنی تركیه و اتحادیه اروپا باید روند عضویت و ورود به اتحادیه اروپا را با احتیاط تمام كنترل كنند تا ثبات اقتصاد كلان تركیه كه به زحمت به دست آمده به خطر نیافتد.درمورد كشورهای اروپای شرقی و مركزی روند عضویت در اتحادیه اروپا راحت تر بود؛ چراكه دورنمای ورود به القاعده تضمین محكمی بود برای اصلاحات اقتصادی. درمورد تركیه این تضمین به چند دلیل چندان محكم نیست. اول اینكه در دهه ۱۹۹۰ كشورهای اروپای شرقی و مركزی تمایل زیادی داشتند كه به اروپا بازگردند و این تمایل نیروی محاكمه نیرومندی بود. اگرچه ۶۰ تا ۷۰ درصد از همه ترك ها از پیوستن كشورشان به اتحادیه اروپا حمایت می كنند، اما برای آنها این عضویت به معنای هویت اروپایی نیست. آنها بیشتر به دنبال مزایای شخصی همچون درآمد بالا، شغلی بهتر و آزادی سفر و كار در اروپا هستند. اگر این مزایا در جریان روند عضویت به دست نیاید، ترك ها ممكن است خیلی زودتر از این ها از عضویت در اتحادیه اروپا صرف نظر كنند.دلیل دوم اینكه، كشورهای اروپای مركزی و شرقی برای پیوستن به اتحادیه اروپا با هم رقابت می كردند كه این رقابت موجب افزایش تلاش های سیاستمداران این كشورها می شد. تركیه با هیچ كشوری در این باره رقابتی ندارد. درست است كه كرواسی هم به زودی مذاكرات برای ورود به اتحادیه اروپا را شروع می كند، اما این دو كشور آنقدر با هم متفاوت هستند كه رقابتی بینشان وجود نداشته باشد. تركیه به اشتباه فكر می كند در این مذاكرات دست بالا را دارد.دلیل سوم این است كه كشورهای اروپای شرقی می دانستند اروپا بالاخره چراغ سبز ورود آنها را روشن می كند. مخالفت عمومی با عضویت تركیه و یادآوری های پی درپی اروپا درباره اینكه مذاكرات عضویت تركیه پایان مشخصی ندارد احساس عدم اطمینان را در ترك ها به وجود می آورد. در نتیجه انگیزه این كشور برای عمل كردن به خواسته های اتحادیه اروپا ضعیف تر است، همانطور كه نفوذ اروپا بر سیاست های تركیه كمتر است.برای آنكارا اجرای اصلاحات پرهزینه و دردناك به نام ورود به اتحادیه اروپا دشوارتر از كاندیداهای دیگر ورود به این اتحادیه است. بسیاری از ترك ها از همین حالا انتقادها را شروع كرده اند كه چرا اروپا (درخواست های غیرضروری مطرح كرده كه روند ورود این كشور به درون اتحادیه كند شود. اگر ترك ها از اینكه ورود به اتحادیه اروپا چه مواردی را شامل می شود، اطلاعاتی ندارند. آنها از قوانین و مقررات ۸۰ هزار صفحه ای اتحادیه اروپا كه باید ترك ها خود را با آن سازگار كنند و دخالت این اتحادیه در اكثر جنبه های زندگی عمومی مردم بی اطلاع هستند.كشمكش و اختلاف نظر درباره ورود تركیه به اروپا فقط به كشورهای اروپایی محدود نمی شود و این بحث درون تركیه هم دو گروه مختلف با دو دیدگاه متفاوت را رودرروی هم قرار داده است. گروهی كه می خواهند تركیه به صراحت گذشته اش را بررسی كند و خود را از شر میراث حكومت نظامی رها سازد و یك كشور اروپایی واقعی شود و گروهی دیگر كه اغلب ملی گرایان و محافظه كار هستند و به گذشته پایبند و متعهد مانده اند. گروه دوم از آن بیم دارند كه دخالت بروكسل شیوه زندگی مردم تركیه را تغییر دهد و استقلال این كشور را تحت الشعاع قرار دهد.همین عده قصد داشتند با توسل به حكم دادگاه مانع از برگزاری كنفرانس بررسی واقعه كشتار ارمنی ها در دانشگاه استانبول شوند. كمال كرینچیز وكیل حقوقی مرتبط با حزب اقدام ملی گرا شكایتی را به دادگاه برد كه مضمون آن درخواست ممنوعیت این كنفرانس به بهانه نقض قوانین تركیه در ممنوعیت توهین به دولت و بنیانگذار آن كمال آتاتورك بود. هیات قضات دادگاه تركیه كه آنها هم محافظه كار ملی گرا هستند، حكم به ممنوعیت این كنفرانس دادند. عبدالله گل وزیر خارجه تركیه كه از حامیان پیوستن این كشور به اتحادیه اروپاست، وقتی از حكم دادگاه مطلع شد، گفت: آنهایی كه در داخل و خارج می خواهند مانع ما شوند، آخرین تلاش هایشان را به كار می بندند. گل و دولت تركیه با اشاره به لطمه ای كه این حكم به وجهه تركیه در چنین شرایط حساسی وارد می كند، این حكم را نقض كردند و كنفرانس برگزار شد. این تنها تلاش مخالفان داخلی پیوستن تركیه به اتحادیه اروپا نبود. در دو ماه گذشته ملی گرایان ترك و حامیان آنها در دستگاه قضایی و بروكراسی دولت حداكثر تلاش خود را برای تخریب تلاش های تركیه به كار بسته اند. یكی از این اقدامات شكایت قضایی از رجب زاركولو بود كه از ناشران برجسته ترك است. این شكایت به اتهام توهین به هویت تركی و نیروهای امنیتی به وسیله چاپ ترجمه های دو كتاب ارمنی درباره ماجرای كشتار ارمنی ها تنظیم شده بود. ماه گذشته دستگاه قضایی شكایت دیگری از اورهان پامالك رمان نویس معروف ترك به ثبت رساند كه موضوع آن هم توهین به دولت در گفت و گو با یك مجله سوئیسی درباره ماجرای كشتار ارمنی ها بود. اگرچه ملی گرایان افراطی ترك اكنون قدرت سیاسی چندانی ندارند، اما این خطر وجود دارد كه نظرات آنها به نظرات غالب در جامعه تبدیل شود. زمزمه های نارضایتی از اروپا از هم اكنون شروع شده است. مضمون این زمزمه ها این است كه اروپا فقط دستور می دهد و طلب می كند اما چیزی نمی دهد.یكی از نویسندگان روزنامه میانه حریت اخیرا نوشت، ما با هیولایی روبرو هستیم كه هرچه به او می دهیم راضی اش نمی كند و بیشتر طلب می كند. هنوز هم دوسوم ترك ها خواستار پیوستن به اتحادیه اروپا هستند، اما سال گذشته این رقم ۷۳ درصد بود و تعلل های اروپا این رقم را پایین آورد. مقامات ارشد حزب توسعه و عدالت هم با وجود همه تمایلشان به پیوستن به اتحادیه اروپا می گویند اگر اتحادیه اروپا به مانع تراشی های خود ادامه دهد، از این راه منصرف می شوند.تنها راه اینكه دولت تركیه بتواند تا یك دهه دیگر در این روند تاب بیاورد این است كه بگوید اصلاحات برای ثروتمندكردن، قدرتمندكردن و باثبات كردن تركیه لازم است، حالا چه موضوع ورود به اتحادیه اروپا مطرح باشد، چه نباشد. با توجه به زمان طولانی این مذاكرات، زمان بندی اصلاحات مهم است. دولت كنونی باید طی پنج سال، تدابیر دشوارتری را به اجرا بگذارد. موفقیت های زودرس در اجرای اصلاحات انگیزه ها را برای ادامه راه بیشتر می كند و از سوی دیگر اروپای غربی بدگمان را هم متقاعد می كند كه تركیه مناسب ورود به اتحادیه اروپاست.منتقدان ورود تركیه به اروپا به این اتحادیه به شكل كنونی آن نگاه می كنند، گویی كه قرار است تا ابد همینطور با همین میزان رشد اقتصادی، میزان بالای بیكاری و روند كند تصمیم گیری باقی بماند. این منتقدان وقتی تركیه را با شرایط دوران گذار سیاسی و اقتصادی اش به اروپا اضافه می كنند، چنین نتیجه می گیرند كه عضویت تركیه در اتحادیه اروپا یعنی استقبال از مصیبت. اما ورود تركیه به اروپا یك دهه یا بیشتر طول می كشد. وقتی این كشور آماده پیوستن شود، اتحادیه اروپا نهادها و روند تصمیم گیری اش را اصلاح می كند و مشكلات ناگوار اقتصادی اش را هم بررسی كرده است. اگر این كار را نكند، اتحادیه اروپای سال ۲۰۲۰ رشدی كند خواهد داشت، بدون آنكه برنامه ای برای گسترش بیشتر داشته باشد. در این صورت تركیه هم تمایلی به پیوستن به چنین باشگاهی ندارد.
وال استریت ژورنال _ نیوزویك
ترجمه: نیلوفر قدیری

منبع : روزنامه همشهری