مهریه دستاورد یک شبه نیست

قضات و دست اندركاران جامعه ما علاوه بر اینكه با معضل مهریه مواجه هستند در صدد راهكارهای میزان و نحوه اجرای صحیح آن نیز هستند به نحوی كه ضمن رعایت احكام شرعی، اخلاقی، اصول انسانی و مقررات و قوانین جاری بتوانند به روشی عادلانه و خداپسندانه و با در نظر گرفتن شرایط و مقتضیات زمانی و موقعیت اجتماعی، اقتصادی و نیز سنن فرهنگی قومیت ایرانی رویه مناسبی را برای تعیین میزان مهریه و نحوه وصول آن به طوری كه با رعایت اصول پایداری مهریه و لازم الاجرا دانستن و عندالمطالبه شمردن آن در نظر بگیرند تا هنگام انعقاد پیمان زناشویی بین دو جوان مهریه جایگاه اساسی و شرط اصلی تحقق این امر خیر نباشد ولی در عین حال نقش تعیین كننده را در اراده زوجین یا خانواده های طرف در جهت نشان دادن علاقه فی مابین به عنوان نخستین جرقه پایداری و فداكاری زندگی مشترك نسبت به هم ایفا كند، نه اینكه میزان مهریه ركن اصلی تصمیم گیری برای این پیمان رسالت انسانیت را تحت الشعاع قرار دهد.
مهریه صداق مالی است كه مرد بر اثر ازدواج ملزم به دادن آن به زن می شود، نهاد مهر در حقوق ایران مبتنی بر قرآن كریم، سنت و مذهب است و نظیر آن را در حقوق غربی نمی توان یافت یكی از دلایل حقوق زن بر مهر جبران كمبود سهم الارث زن است كه ازمرد پس از فوت می برد از جانب دیگر قانونگذار در ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی اهمیت مهر را تا آنجا دانسته كه در صورت عدم تعیین مقدار مهر هنگام عقد زن را مستحق مهر المثل دانسته و با در نظر گرفتن شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت زن حقوق وی از بابت مهریه را قاضی تعیین می نماید و شوهر را الزام به تأدیه می كند.
در حقوق غربی زن به مجرد اینكه به عقد مرد در می آید صاحب نصف ثروت مرد می شود و هنگام جدایی به طور هیچ گونه عذری نصف دارایی مرد را تصاحب می كند.
بر خلاف نظر عده ای، زن یك شبه صاحب ثروت بادآورده ای نمی شود، بلكه مهر تعیین شده بخشی از پاداش زنی است كه سالها در مقام حفظ گنجینه عفت و پاكدامنی خود در جامعه بوده است، به طور مثال اگر كسی حدود ۲۰ سال به طور مستمر مبلغ ناچیزی را در بانك پس نداز و سرمایه گذاری نماید پس از ۲۰ سال بانك یك مبلغ قابل توجهی به وی می دهد، آیا این مبلغ چشمگیر دست آورد یك شبه آن شخص محسوب می شود قطعاً این طور نیست بلكه حاصل سالها انتظار و پس انداز وی است، آیا گنجینه پاكدامنی یك زن به عنوان مهر كه سالها قبل از ازدواج آن را در دامان خانواده و در جامعه با آبرو حفظ كرده است به اندازه یك پس انداز ارزشی ندارد؟
از آنجایی كه به طور معمول مردان پس از ازدواج و خاموش شدن عطش وسوسه های ازدواج با بی مهری نسبت به زنان خود باعث رنجش و نگرانیهای زندگی زنان می شوند زیرا زن موجودی حساس و لطیف است و پس از ازدواج ناخواسته، شوهر خود را همه چیز وجود خود می داند و خود را وقف مرد و زندگی مشترك و بچه خود می كند و حتی حاضر است با كار كرد خود در خارج از منزل بخشی از نیازهای زندگی مشترك را اگرچه تأمین آن نیازها به نام نفقه به عهده شوهر است ولی حاضر به همكاری با شوهر شده و تأمین نماید و لذا مرد است كه بایستی با تدبیر و مدیریت خود زندگی مشترك را اداره كند.
مهریه گاهی اوقات نقش تضمین و دوام زناشویی مشترك را ایفا می نماید و مردان هوسران و بی بندبار را در قبال مسؤولیتهای زندگی و تعهدات مالی آن وادار به انعطاف و پایبند به زندگی می كند.
مهریه در صورت وقوع طلاق مانع پریشانی و استیصال زن در زندگی آتی می گردد. تهیه جهیزیه در زمان حاضر برای یك دختر دم بخت و حفظ آبرو، خانواده را با مشكلات عدیده اقتصادی شدیدی مواجه می سازد. یكی از كسانی كه دارای ۴ فرزند دختر است، برای تهیه جهیزیه دختران خود ناگزیر به فروش تنها منزل مسكونی خود شد و در حال حاضر اجاره نشینی می كند.
در خاتمه یادآوری می نماید گذشته از بعضی مهریه های كلان كه در عده قلیلی از خانواده ها رایج شده است كه اكثر آنان متأسفانه به دلیل چشم و هم چشمی اقوام یا دوستان است، در مهریه های معمول نسبت به گذشته چنان تغییری حاصل نشده است، به طور مثال قدر متوسط مهریه ها ی تعیین شده در زمان حاضر بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ سكه است كه اگر یك مقطع زمان سالهای گذشته را مثلاً سال ۱۳۲۵ را در نظر بگیریم برابر سوابق آماری موجود قدر متوسط مهریه های تعیین شده در سال مذكور بین زوجین ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان بوده كه در سال ۱۳۲۵ با یكهزار تومان یك ملك ۶ دانگ ۱۰۰ متری در منطقه متوسط تهران قابل خریداری بود، در صورتی كه در حال حاضر ملك مذكور حداقل ۸۰ میلیون تومان ارزش دارد.پس در واقع قدرت توان اقتصادی خانواده ها تحلیل رفته است و مهریه قربانی تورمی است كه تاوان آن را بایستی جامعه جوان حاضر بدهد.
به امید آن روزی كه پایه های زندگی زناشویی براساس اصول تفاهم، احترام متقابل زوجین نسبت به یكدیگر و اعتماد و اعتقاد راسخ و ایمان قوی به مبانی اسلام و پیمان زناشویی وحرمت و همدلی در جهت تحكیم ادامه زندگی مشترك استوار باشد و سراب زندگی و زرق و برق كاذب تصاویر تلویزیونی و دكورهای فیلمهای سینمایی و از جانب دیگر تبلیغات بی حد و حساب رسانه های گروهی در مورد انواع و اقسام و مدلهای جدید كالاهای مختلف انتظارات مردم را در زندگی مشترك به جایی نرسانند كه وسوسه تجملات زندگی، عشق به كانون زندگی، امید را تحت الشعاع خود قرار دهد و روزی برسد كه خانواده ها با درك منزلت خود دادگاه های خانواده را خالی از وجود چنین مشكلاتی نمایند.
محمد حسین جداری فروغی _ حقوقدان

منبع : روزنامه ایران